Ο Ντέρμοτ, μηχανικός κατασκευών στην Αμερική, υπήρξε μέλος της ομάδας που έφτιαξε τη σεληνάκατο με την οποία ο Νηλ Άρμστρονγκ πάτησε το ‘69 στη σελήνη! Άφησε την Αμερική για να μην πάρει μέρος στον πόλεμο του Βιετνάμ και ταξίδεψε στην Ευρώπη. Έτσι γνώρισε την Ελλάδα και τη Στούπα, όπου ρίζωσε, όπως λέει.
Με τον Σπύρο Φέγγο γνωρίστηκαν στις ομαδικές εικαστικές εκθέσεις που διοργανώνονται τα τελευταία χρόνια στη Μεσσηνία. «Την πρώτη φορά που τον είδα, είπα ότι αυτός ο άνθρωπος πρέπει να είναι τρελός. Το ίδιο είπε κι εκείνος για μένα» μας εξομολογείται γελώντας ο Ντέρμοτ. «Είμαστε και οι δυο μηχανικοί, άρα όχι και πολύ τρελοί» συμπληρώνει ο Σπύρος, ο οποίος σπούδασε πολιτικός μηχανικός αλλά ασχολείται με την τέχνη και τη συγγραφή.
Ο Ντυσσάν, ο Μίλερ και ο Σεφέρης
«Πρέπει ο κόσμος να δει τα έργα της Ιωάννας γιατί πιστεύουμε ότι είναι σημαντικά» λένε οι δύο επιμελητές της έκθεσης. Η Σελαβή είναι Γαλλίδα αλλά ζει στην Αμερική και ο Ντέρμοτ τη γνώρισε στη Στούπα, όταν εκείνη έκανε διακοπές. «Από τη Στούπα πέρασαν σημαντικοί άνθρωποι εκείνα τα χρόνια, όπως ο Χένρι Μίλερ, ο Ντόνοβαν... Συγκεκριμένα ο Μίλερ ήρθε το ΄72, τη χρονιά που πέθανε ο Γιώργος Σεφέρης με τον οποίο ήταν φίλοι από πριν τον πόλεμο».
Αφετηρία της έκθεσης στο Καλλιτεχνικό Στέκι, το έργο του Μαρσέλ Ντυσσάν, ο οποίος έχει επηρεάσει βαθιά τη δουλειά της Ιωάννας Σελαβή. «Είναι ένας εκκεντρικός καλλιτέχνης για τον 20ο αιώνα και σ’ αυτόν αναφέρεται και ο τίτλος της έκθεσης ο οποίος προέρχεται από το σκάκι: "Zugzwang, καθώς προχωρούσα πλανώμενος στην ερημία αυτού του κόσμου, συνάντησα κατά τύχην τον Μάρκελλο Ντυσάν". Το Zugzwang» σημειώνει ο Σπύρος, «δηλώνει την υποχρέωση που έχεις στο σκάκι να κάνεις την κίνηση. Μερικές φορές θα προτιμούσες να μην κάνεις την κίνηση, αλλά δεν έχεις αυτό το δικαίωμα. Πρέπει να την κάνεις».
Το κόκκινο τριαντάφυλλο πάνω στην ξύλινη ανθοστήλη με τον τίτλο C΄est la vie, το πουλί και το κλουβί, το τάβλι που έχει μόνο ένα χρώμα πούλια, η παλιά ξύλινη σκάλα, το μυστήριο που κρύβει και που πρέπει να την ανέβεις ως το τέρμα για να το ανακαλύψεις, είναι μερικά από τα έργα τα οποία ο επισκέπτης μπορεί να δει μεμονωμένα ή σαν σύνολο.
«Όταν βλέπει κανείς το τάβλι πάνω στο τραπέζι», λέει ο Σπύρος, «νομίζει ότι παίζουμε με τον Ντέρμοντ για να περνά η ώρα, όμως μετά παρατηρεί ότι όλα τα πούλια είναι κόκκινα και ότι πρόκειται για έργο της έκθεσης… Το ότι όλα τα πούλια έχουν το ίδιο χρώμα είναι σημαντικό, γιατί έχει να κάνει με τη μνήμη, την καλή θέληση. Αν δεν ξεχωρίζουν τα πούλια, έχεις άλλον έναν λόγο να τσακώνεσαι με τον αντίπαλο, αν είσαι από αυτούς που τσακώνονται συνέχεια. Γίνεται έτσι το τάβλι ένα πολύ ρευστό και απρόβλεπτο παιχνίδι».
Οι άνθρωποι πρέπει να ξαναβρούν τη φαντασία τους
Μια μέρα πέρασαν από την έκθεση δύο κοριτσάκια, 6 και 8 ετών. Περιηγήθηκαν σε όλα τα έργα, ενώ σε μερικά χρειάστηκε να σηκώσουν τις μικρές ψηλά, γιατί δεν έφταναν να τα δουν. «Τις σηκώσαμε για να δουν μέσα στο κλουβί, ανέβηκαν τη σκάλα, πήραν τα αναμνηστικά τους και ενθουσιάστηκαν. Άφησαν τα σχόλιά τους και έφυγαν καταχαρούμενες. Σε αυτές τις ηλικίες είμαστε πάρα πολύ καλοί, από τα 15 και μετά τους χάνουμε. Γίνονται πιο έξυπνοι από μας…» λέει χαμογελώντας ο Σπύρος.
«Οι άνθρωποι, όσο μεγαλώνουν, προσπαθούν να γίνουν πιο λογικοί με αποτέλεσμα να γίνονται πιο παράλογοι. Τα παιδιά δεν προσπαθούν τόσο να γίνουν λογικά, κατά συνέπεια είναι περισσότερο λογικά. Εμείς οι Έλληνες, στο σχολείο, λέμε, αυτό είναι το πρόβλημα, αυτή είναι η λύση, μάθε το, έλα να μου το πεις. Αυτό όμως ουσιαστικά καταστρέφει την κρίση, οπότε μεγαλώνεις και ψάχνεις να βρεις έτοιμες λύσεις αντί να δεις τι είναι μπροστά σου και τι θα κάνεις με αυτό. Δηλαδή, φανταστείτε έναν επισκέπτη της έκθεσης, ο οποίος αντί να σκεφτεί πάνω στα έργα που βλέπει εδώ, πάει στη google και ψάχνει να διαβάσει τη γνώμη κάποιου που δεν τον ξέρει, για να του πει τι είναι αυτό που είδε. Αυτό δεν είναι λογικό. Τα μικρά παιδιά δεν το κάνουν. Στην εφηβεία, που φοβούνται περισσότερο για το πώς θα φανεί η γνώμη τους, γίνονται πιο κομφορμιστές για να ταιριάξουν με τους άλλους και συνεπώς πιο παράλογοι».
Ο Ντέρμοτ συμφωνεί ότι το πρόβλημα είναι η έλλειψη φαντασίας. «Η Ιωάννα πίστευε από τότε ότι οι άνθρωποι πρέπει να ξαναβρούν τη φαντασία τους. Τα μικρά παιδιά έχουν φαντασία, αλλά όταν οι άνθρωποι μεγαλώνουν τη χάνουν, φοβούνται να αφήσουν μέσα τους τη φαντασία να δουλέψει. Η έκθεση είναι μια ευκαιρία να αφήσουν τη φαντασία τους να δουλέψει» συμπληρώνει ο Ιρλανδο-Αμερικανός καλλιτέχνης, που άφησε την πολυπολιτισμική Νέα Υόρκη, την πόλη που δεν κοιμάται ποτέ, για να ζήσει στο ήσυχο χωριουδάκι της Στούπας.
Το σπίτι του έχει πέτρινο αλώνι και το έχτισε με τα χέρια του. «Μια μέρα ήμουν με έναν ψαρά, τον μαστρο-Γιώργη, αρκετά μεγαλύτερο από μένα τότε, αλλά ήμασταν πολύ φίλοι. Με πήρε από το χέρι και μου είπε, έλα κουμπάρε, θα πάμε πάνω στο Χωριουδάκι, και με πήγε στο μέρος που λέγεται “Tο αλώνι της Αμαλίας”. Εκεί ήταν πέτρες και αλώνι και μου είπε, εσύ θα αγοράσεις αυτό από μένα. Κι έτσι έγινε. Κι από τότε εγώ ρίζωσα εκεί, στο Χωριουδάκι και τη Στούπα, και είμαι πολύ ευχαριστημένος. Κι όταν γεννήθηκε ο γιος μου, ο μαστρο-Γιώργης τον βάφτισε. Είναι μικρό σπίτι αλλά ωραίο. Μαζί με τον μαστρο-Γιώργη το φτιάξαμε. Πηγαίνω και στην Ιρλανδία και στην Αμερική, αλλά η καρδιά μου είναι εδώ. Εδώ έχω ριζώσει» λέει ο Ντέρμοτ.
Και ο Σπύρος συμπληρώνει: «Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι στη Νέα Υόρκη που πιστεύουν ότι αυτή η πόλη έχει τα πάντα και δε φεύγουν ποτέ. Και υπάρχει ένας άνθρωπος από τη Νέα Υόρκη που πιστεύει ότι η Στούπα έχει τα πάντα...».
Η έκθεση στο Καλλιτεχνικό Στέκι Καλαμάτας (Μπενάκη 5, Ιστορικό Κέντρο) θα διαρκέσει έως τις 9 Μαΐου
Ανοιχτά για το κοινό καθημερινά: 19:00 - 22:30
Τετάρτη, Πέμπτη και πρωί: 11:00 - 13:00
Στις φωτογραφίες που ακολουθούν οι δύο επιμελητές της έκθεσης τη βραδιά των εγκαινίων και έργα της Ιωάννας Σελαβή
