Γιατί οι “Μορφές” σας είναι αποκλειστικά γυναικείες;

Είναι μια «ψυχανάλυση». Είμαι γυναίκα και θέλω να καταλάβω τη φύση μου, γιατί είμαι εδώ, τι ήρθα να κάνω σε αυτόν τον κόσμο. Οι «Μορφές» μου είναι γυναικεία αρχέτυπα. Όλοι συνδεόμαστε με μια τεράστια μήτρα - ο Γιουνγκ την ονόμασε συλλογικό ασυνείδητο. Μέσα σε αυτόν τον ωκεανό είναι σα να υπάρχουν βεστιάρια με κοστούμια που τα φοράμε και μπαίνουμε σε ένα ρόλο, π.χ. το ρόλο της μητέρας. Αυτές οι γυναικείες μορφές αναδύθηκαν μέσα από την προσωπική μου αναζήτηση. Μια εξέλιξη από το παιδί στη γυναίκα, τη σύζυγο, τη μητέρα, την ώριμη γυναίκα. Όσο μεγαλώνουμε πρέπει να λύνουμε κάποια πράγματα μέσα μας, να τα βρούμε, να τους μιλήσουμε, να τα αγκαλιάσουμε, να τα αποδεχτούμε και να πορευτούμε με αυτά ή χωρίς αυτά. Είναι μια πορεία αυτογνωσίας. Πρέπει να εξελιχθούμε, η Εύα να γίνει Σοφία. Μεγαλώνοντας παύει να σε δεσμεύει η εικόνα σου. Δεν κάνεις κάτι για να γίνεις αρεστή, δεν πας να εντυπωσιάσεις, να γοητεύσεις με την εμφάνισή σου. Εάν γοητεύσεις θα είναι από αυτό που αποπνέεις. Από αυτό που έχτισες με χώμα και νερό (Earth and water, ο τίτλος του πρώτου βιβλίου της μητέρας μου).

Οι γυναίκες σας είναι αγέλαστες…

Ναι, είναι σοβαρές αλλά πολύ εύθραυστες, γι’ αυτό και σοβαρές. Προφυλάσσουν τη μεμβράνη που σπάει εύκολα, προφυλάσσουν το πιο περίπλοκο αρχέτυπο… τον εαυτό τους. Όμως υπάρχει ένα παιχνίδισμα γύρω τους, στο περιβάλλον τους. Υπάρχουν έντονα χρώματα, διακόσμηση με φύλλα χρυσού και φύση, η μόνη μας λύση για ισορροπία.

Λείψατε χρόνια από την Καλαμάτα. Για μεγάλο διάστημα λειτουργήσατε το Bistrot στο Μυστρά, έναν πολύ όμορφο χώρο. Πώς αποφασίσατε να επιστρέψετε;

Με τον άντρα μου, τον Ηλία Λιναρδάκη, αφού ταξιδέψαμε σε διάφορα μέρη, εγκατασταθήκαμε στο Μυστρά μαζί με την κόρη μας, την Αλίκη. Εκεί φτιάξαμε ένα χώρο όπως τον είχαμε ονειρευτεί. Ένα χώρο τέχνης. Δυστυχώς ο Ηλίας – σπουδαίος άνθρωπος και μεγάλη μου αγάπη - έφυγε από τη ζωή το 2005. Εφτά χρόνια μετά φύγαμε με την Αλίκη για την Αθήνα. Όπου και να πήγα, όμως, το άρωμα της Καλαμάτας ήταν πάντα πάνω μου. Λατρεύω τη θάλασσα, μου έλειψε πολύ όσο ήμουν στο Μυστρά και την Αθήνα, αλλά και οι άνθρωποι. Τα σοκάκια της παλιάς Καλαμάτας... Τα έργα που θα δείτε στην έκθεση δημιουργήθηκαν τα δύο τελευταία χρόνια που βρίσκομαι εδώ.

Η ζωγραφική σάς έχει βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τον πόνο, την απώλεια;

Πάρα πολύ. Δεν ξέρω πώς αλλιώς θα τα κατάφερνα. Η κόρη μου έχει πλέον μεγαλώσει, έχει πάρει το δρόμο της. Δεν είμαι πια full time μαμά, καλούμαι να πορευτώ με ό,τι έχω μέσα μου. Η ζωγραφική μού δίνει τη δυνατότητα να κάνω καλή παρέα με τον εαυτό μου. Όμως απώλεια δεν είναι μόνο το να χάνεις ανθρώπους. Είναι και αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Αμερική, όπου οι γυναίκες χάνουν το δικαίωμα στην άμβλωση. Το σύστημα απαγορεύει στη γυναίκα να αποφασίσει αν θα φορέσει το ένδυμα της μητρότητας ή το ματωμένο ένδυμα της μητρότητας μετά από έναν βιασμό. Είναι ασύλληπτο αυτό που γίνεται στην Αμερική. Μεσαίωνας. Θα έπρεπε όλες οι γυναίκες του κόσμου να έχουμε ξεσηκωθεί. Φανταστείτε μια γυναίκα που έχει βιαστεί, έχει μείνει έγκυος και βρίσκεται σε μια πολιτεία που δεν έχει επιλογή!

Έχει σχέση με φεμινισμό το θέμα σας;

Δε μου αρέσει κανένας «-ισμός». Κάθε ορισμός με περιορίζει, αλλά ναι, είναι βαθιά φεμινιστική η έκθεση.

Είναι και ταξικό το ζήτημα; Η γυναίκα που έχει χρήματα διαφέρει από τη γυναίκα που δεν έχει;

Η γυναίκα που έχει χρήματα μπορεί να έχει πολύ χειρότερα προβλήματα εσωτερικά από μία γυναίκα που εργάζεται για να τα βγάλει πέρα. Η ευτυχία εξαρτάται από το μέσα μας. Εάν δεν βρούμε εμείς τη δική μας εσωτερική ισορροπία, δεν πρόκειται να γίνουμε ποτέ ευτυχισμένοι.

Σας θυμάμαι αυστηρή καθηγήτρια Αγγλικών στο φροντιστήριο της μητέρας σας. Έχετε γλυκάνει πολύ από τότε (γέλια)...

Ναι, ήμουν μια αυστηρή δασκάλα. Έπαιξα αυτόν το ρόλο. Ελπίζω ότι έχω λειάνει. Νομίζω ότι όλη η ιστορία είναι να λειάνεις τις γωνίες σου, να μην πέφτει ο άλλος πάνω σου και σπάει τα μούτρα του, να γίνεις λίγο πιο στρογγυλός. Γιατί κι εσύ πέφτεις πάνω στις δικές σου γωνίες και πληγώνεσαι. Να γίνουμε η ουσία μας. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να διασχίσουμε για να βγούμε απέναντι.

Η μητέρα σας, η Σίλλα Κανελλακοπούλου, ήταν η πρώτη γυναίκα που άνοιξε φροντιστήριο αγγλικής γλώσσας στην Καλαμάτα;

Η Σίλλα ήταν μια γυναίκα μύθος! Επιστρέφοντας στην Καλαμάτα ξαναμπήκα σε αυτόν το μύθο, γιατί υπάρχει ακόμη. Οι άνθρωποι λένε «Η κόρη της Σίλλας». Για ένα παιδί, όταν μεγαλώνει και δεν έχει όνομα αλλά είναι «η κόρη τού ή τής» είναι ένα θέμα. Υπάρχει ένα βαρύ φορτίο. Και ο πατέρας μου ήταν εξαίσιος άνθρωπος, ο οποίος επίσης έχει αφήσει ιστορία πίσω του, αλλά η Σίλλα ήταν το κάτι άλλο, γιατί ήταν και γυναίκα! Η επιστροφή έχει να κάνει και με θεραπεία. Η μητέρα μου ήταν μια γυναίκα πολύ μπροστά από την εποχή της. Ένας φοβερός άνθρωπος με εξαιρετική μόρφωση, ευαισθησίες… Αλλά ως παιδί ήταν σα να ζούσα δίπλα σε μία βόμβα και δη ατομική. Εκρηκτική προσωπικότητα! Δε γινόταν να καθίσεις πλάι της και να μη σε συνεπάρει. Ως παιδιά είχαμε ερεθίσματα από πολλούς πολιτισμούς.

Ο πατέρας δικηγόρος;

Ναι, ο Γιώργος Κανελλακόπουλος. Πολύ γλυκός χαρακτήρας, έγραφε ποίηση. Ήταν η τρυφερή πλευρά, σε αντίθεση με τη δυναμική μαμά. Λειτουργούσε σαν πυροσβεστήρας.

Πώς γνωρίστηκαν;

Η μητέρα μου ήρθε στην Καλαμάτα το ΄52 να βρει μια φίλη της. Και γνώρισε τον πατέρα μου. Κεραυνοβόλος έρωτας. Όμορφη, έξυπνη, μορφωμένη, από τις πρώτες που τελείωσαν πανεπιστήμιο μετά τον πόλεμο, από τις πρώτες φεμινίστριες στην Καλαμάτα. Πολύ δύσκολο να την έχεις μαμά. Γιατί τα παιδιά τι θέλουν; Αγκαλιές, φιλάκια, ζεστά φαγητά, ιστορίες, παραμύθια. Η Σίλλα δούλευε. Την έβλεπα την Κυριακή. Οι γυναίκες υπήρξαν πολύ έντονο στοιχείο στη ζωή μου… Με μεγάλωσαν οι αδερφές του πατέρα μου. Και είχε τέσσερις! 

Φαντάσου την Καλαμάτα του 1952, όπου έρχεται η Αγγλίδα και συζεί με τον καλό της χωρίς να έχει παντρευτεί. Φοράει παντελόνι, κυκλοφορεί με ποδήλατο, έχει βαμμένα τα νύχια της κόκκινα, είναι επιχειρηματίας και καπνίζει. Πέρασε δύσκολα στην αρχή. Τα παιδιά της πετούσαν πέτρες, οι άντρες την κοιτούσαν σαν περίεργο ξωτικό, είχε πάρα πολλά προβλήματα στο να προσαρμοστεί στα δεδομένα της επαρχίας, αλλά ήταν μια γυναίκα με εσωτερικό πλούτο. Δεν την ένοιαζε. Κι έτσι μεγαλούργησε. Όπου και να την έβαζες αυτή τη γυναίκα θα μεγαλουργούσε.

Την πρώτη μέρα που βρέθηκα στην Αγγλία, ήμουν 18 χρονώ. Mόλις έχω τελειώσει το σχολείο και πάμε να εγκατασταθώ στο Λονδίνο. Με βάζει στο διαμέρισμα, μου δίνει το κλειδί, το χάρτη του μετρό, τη διεύθυνση της Καλών Τεχνών και μου λέει: «Γειά σου τώρα, εγώ πάω να δω τις φίλες μου». Κι έφυγε. Βγήκα από την πόρτα κι έκλαιγα, δεν ήξερα ποιο δρόμο να πάρω. Σκεφτόμουν, είναι θεότρελη, που μ’ αφήνει αυτή η γυναίκα; Το βρήκα το δρόμο. Μας έβαζε δύσκολα projects. Κι εκεί που την είχα «καταδικάσει» σε θάνατο, τώρα που τα σκέφτομαι γελάω, γιατί την έχω μέσα μου και πολλές φορές με κοιτάει και μου κλείνει το μάτι με νόημα. Είναι η συγχώρεση, η αποδοχή που έρχεται με την ηλικία. Οπότε κάπου θα βρεις και τη Σίλλα μέσα σε όλο αυτό (την έκθεση). Την πρώτη γυναίκα που με καθόρισε. Μαζί με την κόρη μου, είναι οι πιο σημαντικές γυναίκες στη ζωή μου.

Τελικά γιατί είστε εδώ;

Για να γίνω ένας φωτεινός άνθρωπος. Και για να το καταφέρω αυτό πρέπει να αφήσω το φως να περάσει μέσα από τις ρωγμές μου. Τις ρωγμές που έγιναν από τις απώλειες και τους πόνους, τις ρωγμές που χωρίς αυτές δε θα είχαμε κάτι να πούμε σήμερα.