Κυριακή, 31 Μαρτίου 2024 16:53

Το έργο-αποκάλυψη του Γιαλλουράκη που δεν αποδεχόταν τον Κλέε, τον Πικάσο και άλλους σουρεαλιστές

O Βαγγέλης Νικολάου στο έργο του Γιάννη Γιαλλουράκη για την Αμερική O Βαγγέλης Νικολάου στο έργο του Γιάννη Γιαλλουράκη για την Αμερική

ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΕΧΝΗΣ Α49 – ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 

Δέκα έξι χρόνια μετά τον θάνατο του Γιάννη Γιαλλουράκη η Καλαμάτα ανακαλύπτει πόσο σημαντικός και πόσο ασυμβίβαστος ήταν ο υπερρεαλιστής αυτός ζωγράφος, ο οποίος δεν είχε καμία σχέση με τη Μεσσηνία, επέλεξε όμως τη μεσσηνιακή πρωτεύουσα για να ζήσει τα χρόνια πριν και μέχρι το τέλος της ζωής του. Αναδρομική έκθεση του Γιάννη Γιαλλουράκη παρουσιάζει ο χώρος τέχνης Α49 και μας ξενάγησε στα τόσο ενδιαφέροντα, όμορφα και γεμάτα συμβολισμούς, αλληγορίες αλλά και αισιοδοξία έργα του, ο ιδιοκτήτης του χώρου, Βαγγέλης Νικολάου…

 

Όλα τα έργα της έκθεσης μπορούν να κρατήσουν τον θεατή ώρα πολύ μπροστά τους. Ίσως του προκαλέσουν επιπλέον το ενδιαφέρον να απευθυνθεί στο google ή σε βιβλία της τέχνης, της ιστορίας και της μυθολογίας προκειμένου να γνωρίσει καλύτερα το θέμα στο οποίο αναφέρεται ο ζωγράφος.

Το πιο εντυπωσιακό ωστόσο έργο, για τον κοινό θεατή, είναι ο μεγάλος πίνακας της έκθεσης. «Είναι πάρα πολύ συμβολικό. Υπάρχει ένα κλουβί, μέσα στο οποίο ο Γιαλλουράκης έχει βάλει τον εαυτό του και τον Ρέμπραντ. Υπάρχει μέσα η Αφροδίτη της Μήλου, θέλοντας να δείξει ότι όλοι οι καλλιτέχνες εμπνέονται από την Αρχαία Ελλάδα, καθώς και μια συγκεκριμένη μορφή, μια γυναίκα η οποία είναι το πρότυπο γι’ αυτόν και απεικονίζεται σε πολλά έργα του. Έξω από το κλουβί έχει βάλει τους υπόλοιπους καλλιτέχνες της εποχής του. Μπορούμε να δούμε ζωγράφους όπως ο Πικάσο, ενώ σε ένα σημείο γράφει και το όνομα Κλέε. Δείχνει ο Γιαλλουράκης ότι δεν αποδέχεται να τον συγκρίνουν με τους υπόλοιπους σουρεαλιστές γιατί δεν τους αναγνωρίζει και θεωρεί ότι μαϊμουδίζουν, όπως φαίνεται στα πρόσωπά τους. Αυτό πρέπει να ξέρετε ότι δεν ήταν καθόλου εύκολο να το ζωγραφίσει κάποιος το 1962. Υπάρχει επίσης έξω από το κλουβί ένα λίγο πιο ρομποτικό ειδώλιο κυκλαδικό, οι Αφροδίτες οι κλασικές, τις οποίες όμως δεν τις καταλαβαίνουνε και τα αποτελέσματα της ζωγραφικής τους είναι μαϊμούδες», μας λέει ο Βαγγέλης Νικολάου και συμπληρώνει για τον πίνακα: «Έχει έντονα χρώματα, έντονα συναισθήματα, δεν περνάει απαρατήρητό. Έχουμε δει ότι και ένας άνθρωπος που δεν γνωρίζει από τέχνη μένει και λέει πρέπει να είναι καλός αυτός».  

Ο δημιουργός του Α49 σημειώνει ότι ο Γιάννης Γιαλλουράκης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1922, είχε καταγωγή από τη Σύμη και τα Κύθηρα και σε σχετικά μικρή ηλικία πήγε στο Μόντρεαλ του Καναδά και μετά στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Ήταν αρχιτέκτονας αλλά ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, δημιούργησε τη δική του γκαλερί και στην Καλαμάτα ήρθε σε ηλικία 70 ετών, αφού προηγουμένως ταξίδεψε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας για να δει που θα εγκατασταθεί.  

«Τον Γιάννη Γιαλλουράκη ο περισσότερος κόσμος στην Καλαμάτα τον ήξερε ως έναν κάπως ιδιόρρυθμο περίπου άνθρωπο, χειμερινό κολυμβητή που έπαιζε στην παραλία beach volley και που κυκλοφορούσε, απ’ ότι μου έχουν πει, χειμώνα καλοκαίρι με κοντό παντελονάκι και φανελάκι από πάνω. Γενικότερα δεν ήταν συμβιβασμένος, είχε έναν πιο ξεχωριστό τρόπο ζωής και ήταν πολύ ευγενικός με τον κόσμο, με τις δικές του, ας τις πούμε, ιδιορρυθμίες» είπε ακόμη ο Βαγγέλης Νικολάου.

Σε ό,τι αφορά το έργο του παρατηρεί: «Ο Γιάννης Γιαλλουράκης ουσιαστικά πήρε τους ελληνικούς μύθους, τους άλλαξε και τους χρησιμοποίησε συμβολικά στα έργα του. Δεν ήθελε να τον λένε σουρεαλιστή γιατί με πολλούς ζωγράφους ρεαλιστές είχε τεράστιο θέμα. Δεν ήθελε να τον συγκρίνουν, γι’ αυτό και στην έκθεση χρησιμοποιήσαμε την ελληνική λέξη του σουρεαλισμού. Ήταν ένας υπερρεαλιστής με καθαρές γραμμές που έδινε συγκεκριμένο νόημα στα έργα του».

Η έκθεση ξεκινά με έναν πίνακα που έχει ως θέμα τη Γέννηση και την Καπέλα Σιστίνα στο Βατικανό. Όπως σημειώνει ο Βαγγέλης Νικολάου, ο πίνακας έχει ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο με έργα του Μιχαήλ Άγγελου στην Καπέλα Σιστίνα, στημένα με ένα πάρα πολύ καλό τρόπο και «αυτό που ξεχωρίζει είναι ότι έρχεται ένα λουλούδι το οποίο δηλώνει ότι υπάρχει μέλλον, υπάρχει μια άλλη ομορφιά που δεν είναι οι καθολικοί πάπες της εποχής που φτιάχτηκε ο ναός στο Βατικανό».

Δίπλα υπάρχει ο πίνακας της Αμερικής, στον οποίο, αναφέρει ο υπεύθυνος του Α49, «βλέπουμε το Άγαλμα της Ελευθερίας αλλά καθισμένο και κρυμμένο γενικότερα, χωρίς να υπάρχει δάδα από πάνω. Ταυτόχρονα βλέπουμε τον στρατηγό Λη, ο οποίος κυριάρχησε στον Αμερικανικό Εμφύλιο, τον πρόεδρο Λίνκολν, ο οποίος προσπάθησε και έδωσε δικαιώματα στους μαύρους και φυσικά μια αμερικανική ινδιάνικη φυλή. Και σε αυτόν τον πίνακα βλέπουμε την ελπίδα, δύο παιδιά, ένα μαυράκι και ένα ασπράκι, ας τα πούμε έτσι, που κρατιούνται χέρι χέρι και κοιτούν το μέλλον».

Στον επόμενο πίνακα, σύμφωνα πάντα με τον Βαγγέλη Νικολάου, ο Γιάννης Γιαλλουράκης δείχνει την αγάπη του για τον Ολλανδό ζωγράφο του 17ου αιώνα Βερμέερ. Σε αυτόν «βλέπουμε πάλι σπασμένες επιφάνειες σε διάφορα επίπεδα, με πολύ καλή γεωμετρία και καλή προοπτική. Όλο αυτό, χωρίς να δημιουργεί πολλά βάθη, μας δίνει την αίσθηση των πολλών επιπέδων. Αυτό συμβαίνει σε πολλά του έργα και με πολύ μεγάλη επιτυχία, γιατί το καθένα επίπεδο παίρνει τη δική του προοπτική και είναι ένα έργο μέσα στο έργο».

Ακολουθεί ο πίνακας με τα εφτά θαύματα του κόσμου, με τον Ήφαιστο, και ο πίνακας με τον Προμηθέα, ενώ στη συνέχεια υπάρχει ένα ακόμη «εντυπωσιακό έργο, ο Νάρκισσος, που στην πάνω μεριά είναι άνδρας και ο καθρεπτισμός του από κάτω είναι γυναίκα».

Στην έκθεση παρουσιάζονται και έργα που έκανε ο Γιάννης Γιαλλουράκης όταν εγκαταστάθηκε στην Καλαμάτα, ανάμεσά τους το κτιριακό συγκρότημα του Τελωνείου και του Λιμεναρχείου, η Αγία Βαρβάρα στο κολυμβητήριο, η Μεθώνη, η Αρχαία Μεσσήνη, το Λιμένι στη Μάνη.

 

Παρουσιάζονται ακόμη έργα όπου μέσα στον πίνακα υπάρχουν άλλοι πίνακες και έρχονται σε συνομιλία μεταξύ τους. Πολλές φορές επίσης ο Γιάννης Γιαλλουράκης βάζει τον εαυτό του στα έργα του, ενώ βάζει και τη γυναίκα πρότυπο για εκείνον. Παρουσιάζεται επίσης πίνακας με αντιπολεμικό μήνυμα, όπως και πίνακες που αναφέρονται στη σύγχρονη αρχιτεκτονική, καθώς και έργο με θέμα τον μύθο του Ικάρου.

Ο Βαγγέλης Νικολάου λέει ότι ανακάλυψε τον Γιάννη Γιαλλουράκη όταν του τηλεφώνησε ο γιος του και του ζήτησε να δει τα έργα και να μιλήσουν για το αν μπορεί να γίνει παρουσίασή τους. Όπως σημειώνει, «πήγα, τα είδα και ήταν πραγματικά μια πάρα πάρα πολύ καλή δουλειά. Έστειλα κάποια να τα δει και ένας μεγάλος συλλέκτης και γκαλερίστας στο Αμβούργο, ο οποίος έμεινε ενθουσιασμένος».