Η έκθεση βασίζεται σε στοιχεία που παρέχονται από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS) που διαχειρίζεται το ΚΚΕρ, το οποίο χαρτογραφεί τις πυρκαγιές στην Ευρώπη και τις γειτονικές περιοχές από το 2000.
Από την ανάλυση διαφόρων τύπων βλάστησης για το 2023 προκύπτει ότι το 37 % της συνολικής καμένης έκτασης καλύφθηκε από θάμνους και σκληροφυλλώδη βλάστηση, ενώ το 26 % (120.000 εκτάρια) ήταν δάση.
Οι πυρκαγιές προκάλεσαν σοβαρές ζημίες στο περιβάλλον, προκαλώντας περίπου 20 μεγατόνους (Mt) εκπομπών CO2 — όπως εκτιμάται από το EFFIS — που ισοδυναμούν με σχεδόν το ένα τρίτο του συνόλου των εκπομπών από τις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές στην ΕΕ σε ένα έτος.
Η περίοδος πυρκαγιών του 2023 ξεκίνησε με περισσότερες πυρκαγιές τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο από ό,τι συνήθως, με αποτέλεσμα πάνω από 100.000 εκτάρια να καίγονται στην ΕΕ. Μερικές μεγαλύτερες πυρκαγιές έλαβαν χώρα στην Ισπανία ήδη από τον Μάρτιο και τον Μάιο. Ωστόσο, η δραστηριότητα των δασικών πυρκαγιών κορυφώθηκε πραγματικά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν οι συνθήκες κινδύνου πυρκαγιάς έγιναν κρίσιμες στην περιοχή της Μεσογείου.
Μέχρι το τέλος του έτους, η έκταση της καμένης έκτασης που χαρτογραφήθηκε από το EFFIS είχε φθάσει τα 504.002 εκτάρια, εκ των οποίων το 2017 (988427 εκτάρια), το 2022 (837212 εκτάρια) και το 2007 (588388 εκτάρια), τα τρία χειρότερα έτη αυτού του αιώνα.
Οι συνθήκες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς — ξηρό έδαφος, χαμηλή υγρασία και ισχυροί άνεμοι — διευκολύνουν την ανάφλεξη των δασικών πυρκαγιών και τη διάδοσή τους που οδηγεί σε δυνητικά κρίσιμα γεγονότα δασικών πυρκαγιών, που μερικές φορές αναφέρονται ως μεγάλες πυρκαγιές. Η ένταση καύσης αυτών των πυρκαγιών παρεμποδίζει την αποτελεσματικότητα των παραδοσιακών τεχνικών εναέριας πυρόσβεσης, οι οποίες δεν μπορούν να τις φέρουν στον έλεγχο μέχρι να βελτιωθούν οι συνθήκες κινδύνου πυρκαγιάς και να επιτραπεί η παρέμβαση των επίγειων ομάδων πυρόσβεσης.
Στην πραγματικότητα, το 2023 είδε τη μεγαλύτερη ενιαία πυρκαγιά που έχει συμβεί ποτέ στην Ευρώπη από τη δεκαετία του 1980. Πυρπολήθηκε στις 19 Αυγούστου κοντά στην Αλεξανδρούπολη (Ελλάδα), είχε ως αποτέλεσμα μια καμένη έκταση πάνω από 96.000 εκτάρια και προκάλεσε πολυάριθμες ανθρώπινες απώλειες. Η εμφάνιση αυτών των τύπων σοβαρών πυρκαγιών σχετίζεται με πολύ υψηλές και ακραίες συνθήκες κινδύνου από δασικές πυρκαγιές στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής.
Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι πρόληψης τέτοιων δασικών πυρκαγιών, για παράδειγμα με τη χρήση λύσεων που βασίζονται στη φύση, όπως η διαχείριση της βλάστησης, η αυξημένη ετοιμότητα με τη χρήση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης δασικών πυρκαγιών, καθώς και η ετοιμότητα για την ανάπτυξη αποτελεσματικών μέσων πυρόσβεσης που διατίθενται μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ (UCPM) και των υπηρεσιών διαχείρισης πυρκαγιών στις χώρες της ΕΕ.
Σε παγκόσμια κλίμακα, το 2023 χαρακτηρίστηκε από πρωτοφανείς πυρκαγιές σε πολλές περιοχές του κόσμου, ιδίως στον Καναδά, όπου η εκτιμώμενη καμένη έκταση ανήλθε σε πάνω από 18 εκατομμύρια εκτάρια (περίπου διπλάσια από το μέγεθος της Πορτογαλίας).
Ποια είναι τα πρώτα στοιχεία για το 2024;
Το 2024, οι ξηρασίες και οι υψηλές θερμοκρασίες που μπορεί να ευνοήσουν την ανάφλεξη και την εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών καταγράφονται και πάλι σε πολλές περιοχές του κόσμου. Η Υπηρεσία για την Κλιματική Αλλαγή του Copernicus ανέφερε ότι ο Φεβρουάριος του 2024 ήταν ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ.και τον ένατο συνεχόμενο θερμότερο μήνα. Στην Ευρώπη, έχουν καταγραφεί πυρκαγιές σε πολλές περιοχές, ιδίως σε οροσειρές στις βόρειες περιοχές της Ιβηρικής χερσονήσου.
Μέχρι τα μέσα Μαρτίου στην ΕΕ έχει χαρτογραφηθεί μεγάλος αριθμός πυρκαγιών — 1227 — πάνω από τον μέσο όρο των 645 ετών στην ΕΕ, αν και αυτές δεν είχαν σημαντικό αντίκτυπο όσον αφορά τις καμένες περιοχές.
Ιστορικό
Η προκαταρκτική έκθεση για τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική το 2023 περιγράφει τις συνθήκες υπό τις οποίες αναπτύχθηκαν οι πυρκαγιές και τον αντίκτυπό τους σε ολόκληρη την πανευρωπαϊκή επικράτεια, με έμφαση στην κατάσταση στην ΕΕ. Η παρούσα έκθεση δημοσιεύεται τακτικά από το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με την εκστρατεία πυρκαγιών του προηγούμενου έτους.
