…διαβουλευόμαστε επί ενός τεχνικού κειμένου με τις προδιαγραφές που το συνοδεύει, συνεπώς θα ήμαστε περισσότερο χρήσιμοι, αν όταν ολοκληρωθεί το τελικό σχέδιο, τεθεί σε μια σύντομη διαβούλευση με τον τεχνικό κόσμο. Κατ' αναλογία δεν θα πρεπε να υπάρχει ένα γενικό ερωτηματολόγιο, αλλά περισσότερα, στοχευμένα σε κοινωνικές και επιστημονικές ομάδες, ώστε μεθοδολογικά με μια ανάλυση ευαισθησίας να εξαχθούν εγκυρότερα αποτελέσματα. Εξάλλου τέτοια ζητήματα οφείλουν να επιδιώκουν την μέγιστη δυνατή κοινωνική και πολιτική συναίνεση.
Ο διάλογος αυτός εδώ αποτελεί για κάποιους από εμάς και ψυχοθεραπεία, αφού είναι ευκαιρία να εξωτερικεύσουμε απόψεις που μας απασχολούν καιρό, αφού:
-        όλες οι αναπλάσεις δημοσίου χώρου στην Καλαμάτα από παλιά μέχρι τις πιο πρόσφατες δεν ακολουθούν τις αρχές της βιώσιμης αστικής ανάπλασης.
-        η πόλη απέχει από το σύμφωνο την Δημάρχων και από οποιαδήποτε περιβαλλοντική δέσμευση
-        η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης δεν είναι οικεία στο πλατύ κοινό.Είναι ευκαιρία λοιπόν που γίνεται αυτή η συζήτηση για πρώτη φορά και μακάρι στο μέλλον να γίνεται συχνότερα.
Ξεκινώντας, φοβάμαι ότι κάνουμε ένα δομικό λάθος: κατασκευάζουμε τον διάλογό μας πάνω στο πρόγραμμα και στις επιλεχθείσες περιοχές, όταν θα έπρεπε να έχουμε ως αφετηρία ένα γενικότερο πλάνο. Η πόλη πρέπει να διαθέτει μια ολοκληρωμένη αστική στρατηγική για ολόκληρο το πολεοδομικό συγκρότημα, και όταν βρίσκει επιμέρους χρηματοδοτήσεις και μοχλεύσεις, να προχωρά σε τομεακές παρεμβάσεις.
Δεν μπορώ να φανταστώ πως κάποιος μπορεί να προτείνει την ανάπλαση της Ναυαρίνου και την διευθέτηση της κυκλοφορίας της, χωρίς να έχει στα χέρια του μια ολοκληρωμένη σύγχρονη κυκλοφοριακή και συγκοινωνιακή μελέτη για όλη την πόλη. Ομοίως, ποιά ομάδα χρήσεων θα ενθαρρύνει για την ανάπτυξή της, αν δεν φροντίσει αυτή να είναι ισόρροπη και ισοβαρής με την υπόλοιπη πόλη.
Αν αυτό ακούγεται χρονοβόρο, να θυμίσω ότι έπρεπε να έχει γίνει χρόνια πριν: ποτέ δεν είναι να αργά να κάνουμε το ορθό, ιδίως όταν αυτό αφορά τον τόπο που θα αφήσουμε στα παιδιά μας.
Για παράδειγμα η Καβάλα, επ'ευκαιρία του ΒΑΑ της εκπόνησε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, το Καβάλα 2023, μέρος του οποίου εξασφαλίστηκε με την υπάρχουσα χρηματοδότηση.
Συνεπώς, θεωρώ επιτακτική την ανάγκη ενός αρχικού στρατηγικού σχεδιασμού και νομίζω σε αυτό μπορεί να βοηθήσουν πολύ το «Διάζωμα» και ο κ. Σταύρος Μπενος που έχει ήδη προσχεδιάσει και παρουσιάσει στην πόλη ένα σχετικό πρόγραμμα.
Ειδικότερα για τις προτάσεις του Δήμου:
Α. ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΖΩΝΗ
Το πρόβλημα που υπάρχει με την παραλιακή Ζώνη αφορά κυρίως τους χειμερινούς μήνες, όπου η περιοχή είναι αφιλόξενη, με κακό φωτισμό και άδεια από εμπορικές χρήσεις, συνεπώς  είναι επιθυμητή:
- η εξασφάλιση χώρων συνάθροισης κοινού με χειμερινές δραστηριότητες (ενυδρείο, μουσείο, θέατρο κ.α.)
- ο αστικός σχεδιασμός με πέργκολες, φυσικά συστήματα ανεμοπροστασίας, ενεργειακό φωτισμό
- η εγκατάσταση υπαίθριων τοπόσημων και εκθέσεων τέχνης. Για παράδειγμα στην Θεσσαλονίκη χρειάστηκε απλά να μετακινηθούν οι ομπρέλες του Ζογγολόπουλου από τον Λευκό Πύργο στην παραλία, για να αποκτήσει αναγνωρισιμότητα και σημείο αναφοράς η παραλιακή ζώνη.
- Aκόμη και οι παροχές του σχεδιασμού είναι σημαντικές: δοκιμάστε να παρέχετε γρήγορο δωρεάν ίντερνετ στους υπαίθριους παραλιακούς χώρους για να δείτε για πότε θα γεμίσουν από νέους.
- Δίκτυο ποδηλατόδρομων. Θεωρώ ότι ποδηλατόδρομος πρέπει να βρίσκεται σε διακριτή στάθμη από το πεζοδρόμιο και να επανασχεδιαστεί πιο χαμηλά από τις διαδρομές πεζού. Θα ήθελα πάντως να τονίσω ότι πιο σημαντικό δίκτυο για την πόλη είναι ο άξονας Ανατολής - Δύσης της κεντρικής περιοχής που θα μπορούσε να γίνει στη Βασιλέως Γεωργίου, και μαζί με το νέο ποδηλατόδρομο προς το Δημαρχείο να διατρέχει ολόκληρη την πόλη από άκρη σε άκρη.
- Οι πράξεις εφαρμογής που προτείνονται οφείλουν να εξασφαλίζονται από τις εισφορές σε γη και χρήμα όπως προβλέπει ο Ν. 4315/2014 και όλοι οι υπόλοιποι νόμοι εισφορών και απαλλοτριώσεων και όχι από πόρους που προορίζονται για ολόκληρη την πόλη, ενώ και το  αλιευτικό καταφύγιο στον Αρι είναι εντελώς εκτός αστική ζώνης και εκτός θέματος, δεν μπορώ να καταλάβω πως συνδέεται άμεσα με αυτό το πρόγραμμα και τον αστικό ιστό.
B. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ
- Όσον αφορά την αναδιάταξη της πλατείας 23ης Μαρτίου, εκεί πραγματοποιήθηκε ο πρώτος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός της πόλης και είμαστε τυχεροί που έχουμε ανάμεσα μας την ομάδα του α’ βραβείου, θα ’ταν ανακόλουθο να μην έχει αυτή επιτελικό λόγο στη μελέτη εφαρμογής του – νομίζω το αντίθετο θα απαξίωνε την αξία του διαγωνισμού.
- Όσον αφορά τις υπόλοιπες αναπλάσεις που προτείνονται (πλατεία Υπαπαντής και πλατεία Μαυρομιχάλη) καλό είναι να δοθούν οι προμελέτες που υπάρχουν (ανεξαρτήτως σε ποιο βαθμό ωριμότητας βρίσκονται)  και να γίνουν προτάσεις επί αυτών. Σε όλες τις αναπλάσεις που έχουν γίνει στην πόλη
          - απουσιάζουν οι μελέτες ηλιασμού και αερισμού
          - απουσιάζουν φυσικά και τεχνητά μελετημένα συστήματα σκίασης, δροσισμού ηχοπροστασίας και προφύλαξης από τους ρύπους χρήσης των παρακείμενων οδών
- δεν λαμβάνονται μέτρα ανάσχεσης της αστικής θερμικής νησίδας
- δεν έχουν επιλεχθεί ψυχρά υλικά
- απουσιάζουν οι διαδρομές πρασίνου και οι εκτεταμένες φυτοσυγκεντρώσεις (πρέπει να έχουμε την παγκόσμια πρωτοτυπία να έχουμε γλάστρες ως πράσινο στην κεντρική πλατεία)
-Όσον αφορά τις κτηριακές επισκευές (Αχίλλειο, Ηλέκτρα, Γαλλικό Ινστιτούτο), το πρόβλημα στην πόλη δεν είναι η ανακαίνιση και η ανακατασκευή, αλλά το γιατί θέλουμε να το κάνουμε και αν αυτό θα είναι βιώσιμο και με ποιο τρόπο. Θεωρώ πολύ πιο σοβαρό να γίνουν ορθές μελέτες βιωσιμότητας και να σχεδιαστούν οι διακριτοί φορείς διαχείρισής τους. Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι να φτιάξουμε καινούρια αναξιοποίητα κουφάρια, όπως το Μέγαρο Χορού, αλλά στοχευμένα κτήρια βιώσιμα στον χρόνο.
- Ο ηλεκτροφωτισμός του Κάστρου Καλαμάτας είναι ένα σπουδαίο έργο, αρκεί να γίνει με εξειδικευμένο in situ φωτισμό και όχι με τμήματα των υφιστάμενων ακατάλληλων πυλώνων φωτισμού.
Πάντως θεωρώ απαραίτητη την πλήρη πεζοδρόμηση του Ιστορικού Κέντρου (ειδικότερα των οδών Αιπύτου, Ηφαίστου, Ιθώμης, Αγίου Ιωάννου), όπως γίνεται παντού όπου υπάρχει Παλιά Πόλη, είναι αδιανόητο να μπορεί κάποιος αυτή την στιγμή που μιλάμε να σταθμεύει μπροστά στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων. Θα πρέπει πλήρως να πεζοδρομηθεί και να επιτρέπεται η ήπια κυκλοφορία τροφοδοσίας εμπορικών χρήσεων συγκεκριμένες ώρες το πρωί και το απόγευμα. Παράλληλα, θα έπρεπε να καταγραφούν οι ανάγκες στάθμευσης των μόνιμων κατοίκων και να εξασφαλίζεται μια θέση ανά οικογένεια σε διακριτό ξεχωριστό χώρο στο υφιστάμενο βόρειο parking ή παρά την οδό εκτός του Κέντρου. Ομοίως, δεν μπορεί να λαμβάνονται στην πόλη μέτρα περιορισμού της στάθμευσης (είτε με ελεγχόμενη είτε με μοναζυγά) μειώνοντας τις προσφερόμενες θέσεις στάθμευσης, χωρίς πρώτα να έχεις εξασφαλίσει στους μόνιμους κατοίκους που θα σταθμεύουν.
Στις άλλες προτάσεις του Δήμου, είναι θετική οποιαδήποτε ενεργειακή αναβάθμιση, αλλά είναι σημαντικότερο όλων να συνειδητοποιήσουμε γιατί γίνεται. Ο κύριος Ψαράκης μας υπερτόνιζε την προηγούμενη εβδομάδα ότι δύο άξονες ανάπτυξης που θα έπρεπε να κινηθούμε είναι ο αγροτουρισμός και η διατροφή. Βασικά στους δύο άξονες που θα έπρεπε να επενδύσει η πόλη είναι ο πολιτισμός και η παιδεία. Θα πρέπει να υπερτονιστεί εκπαιδευτικά η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης:
Να μάθει κάθε οικογένεια την ανάγκη της διαλογής απορριμμάτων στην πηγή και την έννοια της κυκλικής οικονομίας: δεν κοστίζει το ίδιο να αγοράζεις ένα πράγμα που έρχεται από την Κίνα με κάτι που παράγεται από την Πελοπόννησο ή ακόμη και από την πόλη σου.
Να μάθει κάθε επιχείρηση την αξία της βιοκλιματικής αναβάθμισης των υποδομών της, της ενεργειακής διαχείρισης του φωτισμού και της μηχανολογικής υποδομής της και της ορθολογικής διαχείρισης των ρύπων και των απορριμμάτων της.
Και τέλος να μάθουν οι δημοτικοί υπεύθυνοι ότι θα πρέπει σε κάθε σχεδιασμό τους να λαμβάνουν υπόψη την βιώσιμη ανάπτυξη και, όπως σήμερα, τον κοινωνικό διάλογο, όχι για εμάς τους ίδιους, αλλά και για το δικαίωμα των μελλοντικών γενεών να έχουν ίσες ευκαιρίες διαχείρισης του περιβάλλοντός τους.

* Απόφοιτος της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου με κατεύθυνση Πολεοδομίας & Χωροταξίας από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. και υποψήφιος διδάκτωρ της Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.

* Η ομιλία έγινε την Τετάρτη το βράδυ, κατά τη διαβούλευση για τα ζητήματα υποδομών, περιβάλλοντος και πολιτισμού ενόψει του σχεδιασμού του προγράμματος Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης