Κυριακή, 23 Δεκεμβρίου 2018 03:14

Αρχαία Ελληνική παράδοση και χριστιανικά έθιμα

Πίνακας που ζωγράφισε το 1872 ο Νικηφόρος Λύτρας αποτυπώνοντας μια ομάδα παιδιών διαφόρων εθνικοτήτων να λένε τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα Πίνακας που ζωγράφισε το 1872 ο Νικηφόρος Λύτρας αποτυπώνοντας μια ομάδα παιδιών διαφόρων εθνικοτήτων να λένε τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα

Του Δημήτρη Ν. Μπουσούνη     
Η διαχρονικότητα ενός εθίμου εξαρτάται, κυρίως, από το κατά πόσον αυτό αρέσει στο λαό κι ανταποκρίνεται στα συναισθήματα του.
Μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, λοιπόν, κάποια ήθη κι έθιμα επαναλαμβάνονται ανά τους αιώνες με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Πολλές φορές μάλιστα περνάνε από γενιά σε γενιά και σε κοινωνίες με διαφορετική εθνικότητα και θρήσκευμα...     

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, για παράδειγμα, συμβολίζει την αιωνιότητα της ζωής κι έχει εν μέρει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Προέρχεται, δηλαδή, από το έθιμο της Ικετηρίας των αρχαίων Ελλήνων.

Τότε, κυρίως οι Αθηναίοι, έπαιρναν έναν κλάδο ελαίας και το πήγαιναν στον ναό. Εκεί ικέτευαν τους θεούς ν' απαλλαγούν από κάθε κακό και να έχουν υγεία.

Με τη σημερινή μορφή του εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία προς το τέλος του 16ου αιώνα.

Στην αρχή τοποθετούσαν το δέντρο μέσα στις εκκλησίες κι έβαζαν πάνω σ' αυτό διάφορα χρήσιμα είδη δώρων κυρίως, όμως, τρόφιμα.

Ενώ αργότερα πρόσθεσαν κι άλλα είδη καθημερινής χρήσης όπως ρούχα, παιχνίδια κλπ.

Στη σύγχρονη Ελλάδα αυτό το έθιμο το εισήγαγαν οι Βαυαροί, με τον ερχομό του Όθωνα.

Κατ' αρχάς οι αυλικοί κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα, στόλιζαν με μεγαλοπρέπεια το Παλάτι και συνάμα ένα δέντρο.

Προς τα τέλη του 18ουαιώνα, αυτό το έθιμο άρχισε να εξαπλώνεται όλο και περισσότερο σ' όλη την Ελληνική επικράτεια.

Ανέκαθεν οποιοδήποτε χούι κι αν έχουν οι ανώτατοι άρχοντες προσπαθούν να το προσεταιριστούν και οι υποτελείς τους για να μη φαίνονται υποδεέστεροι.   

Μετά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο, το δέντρο άρχισε να στολίζεται με διάφορα πολύχρωμα παιχνίδια και να φωταγωγείται. Έτσι μπήκε πλέον σιγά-σιγά μέσα σ' όλα τα Ελληνικά σπίτια.

Σε κάποια μέρη, βέβαια, αντί για δέντρο στόλιζαν και στολίζουν ακόμη και σήμερα καραβάκια. Αυτό γιατί ανέκαθεν η Ελλάδα ήταν συνυφασμένη με την ναυτιλία και τη θάλασσα!

Αλλά και πίσω από τα κάλαντα, κρύβεται ένα άλλο αρχαίο ελληνικό έθιμο, με το όνομα Ειρεσιώνη.

Αυτή η τελετή αναφέρεται από τον Όμηρο, όπου ομάδες παιδιών τραγουδούσαν στα σπίτια ευχόμενα πλούτο, χαρά και ειρήνη!

Ως προς το έθιμο με τον Άγιο-Βασίλη κι εδώ υπάρχει μια κάποια σχέση με την Αρχαία Ελληνική παράδοση.

Τον μήνα Δεκέμβριο, όπως είναι γνωστό, έχουμε το χειμερινό ηλιοστάσιο κι αρχίζει να μεγαλώνει η ημέρα.

Στην αρχαιότητα, λοιπόν, οι Έλληνες αντί για τα Χριστούγεννα γιόρταζαν τα Ηλιούγεννα, προς τιμήν του φωτοφόρου Απόλλωνα-Ήλιου!

Τον παρίσταναν πάνω σε ιπτάμενο άρμα, να μοιράζει απλόχερα το φως στη γη και προπάντων στους ανθρώπους.

Το άρμα έγινε κατόπιν έλκηθρο, τ' άλογα τάρανδοι και το δώρο του φωτός προς τους ανθρώπους, έγιναν δώρα της καθημερινής ζωής.

Τέλος, το κόψιμο της βασιλόπιτας μετεξελίχτηκε από το έθιμο του εορταστικού άρτου.

Οι αρχαίοι Έλληνες σε μεγάλες γιορτές, όπως τα Θεσμοφόρια, προσέφεραν εκτός των άλλων κι άρτο στους παρευρισκομένους!

Πολλά άλλα ήθη κι έθιμα της αρχαιότητας διαδραματίζονται σήμερα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κατά τη διάρκεια όλου του έτους.

Όπως, για παράδειγμα, οι Διονυσιακές γιορτές που ακολουθούν, τα καρναβάλια δηλαδή κι έχουν σχέση με τη γονιμότητα κι ανθοφορία των φυτών της γης.

Επειδή, όμως, πλησιάζουν οι Άγιες ημέρες των Χριστουγέννων και το νέο έτος, ας περιοριστούμε μόνο σ' αυτά, που τελούνται αυτήν την περίοδο και τίποτ' άλλο.

Καλές γιορτές, λοιπόν, αγαπητοί φίλοι αναγνώστες και το νέο έτος 2019 εύχομαι να φέρει στον καθένα ό,τι επιθυμεί!!!

   

Δημήτρης Ν. Μπουσούνης:Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.