Προσωπικά, χαίρομαι και για τις δύο αυτές κρίσεις, που επιβεβαιώνουν η καθεμία με τον τρόπο της, ότι ο πιο πρόσφατος ελληνικός Εμφύλιος παραμένει μία ανοιχτή πληγή που πονάει, ακριβώς γιατί υπήρξαν οι διώξεις, τα φονικά, οι εξορίες, η Βάρκιζα, όπως σωστά επισημαίνει η κ. Νίκα. Αυτό ακριβώς είχα στο μυαλό μου όταν, καλοκαίρι του 2015, καταπιάστηκα με την συγγραφή των Εμφυλίων Επών. Πρόθεσή μου ήταν να αναδείξω τον ανθρώπινο παράγοντα πίσω από ιστορικά πρόσωπα, θέσεις ευθύνης και κρίσιμες αποφάσεις που όταν δεν αποτελούν προϊόντα ψύχραιμης ανάλυσης των εκάστοτε δεδομένων στις ιστορικές συγκυρίες, αλλά με έντονη συναισθηματική φόρτιση και με ενέργειες εν βρασμώ, μπορούν να αποβούν καταστροφικές για τον λαό, όπως και έγινε πολλές φορές στην Ιστορία μας.

Από την άλλη, οφείλουμε, νομίζω, να αναρωτηθούμε τι σημαίνει σήμερα κομμουνισμός και αντικομμουνισμός. Δηλαδή, ο Τολιάτι, ο οποίος γλίτωσε την Ιταλία από τον εμφύλιο, ήταν αντικομμουνιστής; Ο Μπερλινγκουέρ κι όλη η τάση του Ευρωκομμουνισμού, αντικομμουνιστές; Παλαιότερα ακόμη, μήπως και η Αλεξάνδρα Κολλοντάι με την Εργατική Αντιπολίτευση, επί Λένιν, ήταν κι εκείνοι αντικομμουνιστές; Και στα δικά μας, ο Μάρκος Βαφειάδης, που καταγγέλλει τον Ζαχαριάδη ως πράκτορα της «αγγλοαμερικανικής κατασκοπείας» και ως συνεργάτη της «συμμορίας του Τίτο», κι αυτός αντικομμουνιστής; Κι ο Νίκος Πλουμπίδης; ο Άρης Αλεξάνδρου; ο Λευτέρης Αποστόλου; Και τόσοι άλλοι, ών ουκ έστιν αριθμός, όλοι αντικομμουνιστές;

Όρεξη να ‘χουμε, να διαβάζουμε και να ψάχνουμε. Για μένα αυτό είναι το στοίχημα των Εμφυλίων Επών: Το έργο να κεντρίσει τον θεατή και τον αναγνώστη, ώστε να αναζητήσει και άλλες απόψεις, πέραν της δικής του βεβαιότητας ο καθένας, και να συλλογιστεί: Πώς από την Ιστορία χωρίς «κλισέ» μπορεί ο καθένας μας να πάρει μαθήματα χρήσιμα για την παρούσα κατάσταση που βιώνει ο τόπος μας και ο λαός μας.

Φαίδων Χατζηαντωνίου

Θεσσαλονίκη, 20.3.2019

Το κείμενο της Μαρίας Νίκα μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ