Τα μεγάλα γεγονότα έχουν πολλές πτυχές και μπορούμε να απομονώνουμε κάποια που μας συμφέρουν και έτσι να νιώθουμε δικαιωμένοι, ο ιστορικός όμως πρέπει να έχει δώσει στην έρευνά του έναν ολιστικό χαρακτήρα που θα φωτίζει ισότιμα όλες τις πτυχές και αυτό το βλέπουμε σε μεγάλους και συνεπείς ιστορικούς.
Μια πτυχή στις χαλεπές αυτές μέρες είναι πως δεν έχει εξεταστεί με τη δέουσα επιμονή, αν μπορούσε να αποφευχθεί ο πυρηνικός όλεθρος των δύστυχων πόλεων και να επιτευχθεί ειρήνευση στον Ειρηνικό χωρίς την χρήση αυτών των πυρηνικών όπλων. Η πρώτη που έπρεπε να αναζητήσει την έξοδό της από αυτή την εφιαλτική θέση ήταν η ευρισκόμενη σε αποσύνθεση Ιαπωνία που έβλεπε την καταστροφή των πόλεών της και την εξόντωση των πληθυσμών της σε βαθμό γενοκτονίας. Και όμως δεν το έκανε είτε διότι η παράδοση επέβαλε «ο σαμουράι είτε γυρίζει νικητής είτε νεκρός. Δεν παραδίνεται» είτε διότι έκαναν την λάθος εκτίμηση ότι οι Αμερικανοί θα υπολόγιζαν πολύ την απόβαση και τις μεγάλες απώλειες που θα είχαν και θα τους έκαναν καλύτερες προτάσεις. Πάντως όπως αναφέρουν ιστορικοί (Ικλέ: Κάθε Πόλεμος Πρέπει να τερματίζεται) δοκίμασαν να διαπραγματευτούν, έστω καθυστερημένα, παραμερίζοντας τα γεράκια τους τον Ιούλιο του ’45 αναθέτοντας στους σοβιετικούς με τους οποίους δεν βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση, τον ρόλο του μεσολαβητή. Οι Αμερικανοί που είχαν διασπάσει τους κώδικες των Ιαπώνων γνώριζαν τις οδηγίες της κυβέρνησής τους προς τον πρέσβη τους στη Μόσχα. Και εδώ αρχίζει το σουρεαλιστικό παιχνίδι. Οι σοβιετικοί δεν κάνουν τίποτα. ούτε διαβιβάζουν στους Αμερικανούς τις προτάσεις των Ιαπώνων ούτε δίνουν στους Ιάπωνες εποικοδομητικές οδηγίες. Οι Ιάπωνες παραμένουν άπρακτοι περιμένοντας την απάντηση των σοβιετικών και παθητικά δέχονται τα φρικαλέα χτυπήματα ενώ οι Αμερικάνοι ενώ γνωρίζουν πως έχουν τα πράγματα, δεν κάνουν την καταλυτική κίνηση να εγγυηθούν την θέση του Αυτοκράτορα – που ενδιέφερε κυρίως τους Ιάπωνες. Απλά κάποια στιγμή σταματούν τους βομβαρδισμούς που έκαναν την συνείδηση του Τρούμαν και του υπουργού των στρατιωτικών να αγκυλώνονται και περιμένουν. (Richard Rhodes: The Making of the Atomic Bomb). Τελικά ρίχνονται οι βόμβες που δίνουν την Λύση. Και οι Αμερικανοί ίσως από τύψεις που άρχισαν να διατρέχουν την συνείδησή τους μέσα στην επιείκεια που αποφάσισαν να δείξουν διατήρησαν τον Αυτοκράτορα. Και το εξωφρενικό είναι πως οι σοβιετικοί καλούν τον Ιάπωνα πρέσβη στις 8 Αυγούστου για του ανακοινώσουν την κήρυξη του πολέμου της Σ. Ε. κατά της χώρας του.
Το ερώτημα λοιπόν που προβάλει είναι μήπως θα μπορούσε να αποφευχθούν οι τραγωδίες των δύστυχων πόλεων αν τα εμπλεκόμενα μέρη είχαν εργαστεί με συνέπεια στον ρόλο που οι συνθήκες τους είχαν αναθέσει; Και οι μεν Ιάπωνες ήταν τυφλωμένοι από την παράδοσή τους και το πείσμα τους, οι δε Αμερικανοί ήταν πεισμωμένοι με όσα είχαν διαπράξει εις βάρος τους οι Ιάπωνες και ήθελαν να τους τιμωρήσουν, οι σοβιετικοί που δεν ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση γιατί δεν έκαναν κάτι; Οι Αμερικανοί είχαν απευθύνει την διακήρυξη του Potsdam αλλά κατά τρόπο που δεν έδινε κίνητρα στους Ιάπωνες να μετακινηθούν από την πείσμονα θέση τους ελπίζοντας, ανόητα, σε καλύτερους όρους. Βλέπουμε τελικά πως και οι τρεις εμπλεκόμενοι δεν έκαναν όσα θα μπορούσαν να κάνουν. Εστιάζοντας δε στην Σοβιετική Ένωση του Στάλιν θα κρίναμε την στάση της περίεργη και αδικαιολόγητη. Ίσως η εξήγηση να είναι αυτή που δίνει ο F. C. Ikle πως ο Στάλιν που γνώριζε πολλά από τους κατασκόπους του να ήθελε να πάρει μερίδιο από τον διαμελισμό της Ιαπωνίας όπως έγινε και με την διαίρεση της Γερμανίας. Βλέπετε ότι ο κυνισμός είχε φθάσει σε τέτοια κλίμακα ώστε ο νικητής να κατακτά ό,τι «απελευθέρωνε».
Γιάννης Κίτσος
Φυσικός - Φιλιατρά
