Δευτέρα, 13 Φεβρουαρίου 2012 17:17

Καληνύχτα Αττικόν

Καληνύχτα Αττικόν

Του Βασίλη Παπαευσταθίου
Διπλ. Πολιτικού μηχανικού ΕΜΠ, MSc Αρχιτεκτονική ΕΜΠ

Η χθεσινή καταστροφή του κινηματοθεάτρου Αττικόν αποτελεί άλλη μια πληγή στο σώμα της πόλης των Αθηνών, καθώς επρόκειτο για ένα εμβληματικό κτίριο, φορτωμένο με βαθιά ιστορική μνήμη.
Σε μια πόλη που αλώθηκε από την υπέρμετρη χρήση του betton, το κτίριο που φιλοξενούσε το Αττικόν στη συμβολή των οδών Σταδίου και Χρήστου Λαδά, έστεκε όσο λίγα κτίρια ως σύμβολο αντίστασης στην αισθητική παρακμή της πόλης. Η δε κατασκευή του ήταν προϊόν πολλών διαδοχικών φάσεων.

Το αρχικό εκλεκτικιστικό κτίριο οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1870-1881, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Ernst Ziller για λογαριασμό του Χιώτη τραπεζίτη Σταμάτιου Δεκόζη Βούρου. Το 1914 φιλοξενήθηκε για ένα διάστημα το νεοπαγές Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, ενώ μεταξύ των ετών 1914-1920 πραγματοποιήθηκε μια σημαντική επέμβαση σε ρυθμό νεομπαρόκ, όταν οικοδομήθηκε σε τμήμα του κτιρίου το κινηματοθέατρο «Αττικόν», επάνω σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Νικολούδη με μια από τις πρώτες χρήσεις οπλισμένου σκυροδέματος.
Όταν λειτούργησε για πρώτη φορά ο κινηματογράφος, χαρακτηρίστηκε σαν "κινεμακολόρ" γιατί προέβαλε, όπως διαφήμιζε, "ταινίας χρωματιστάς εκ του φυσικού". Η ιδιοκτησία ήταν στα χέρια των ελληνοαμερικανών αδελφών Σκούρα και το πρόγραμμα περιλάμβανε επίκαιρα και τη μουσικοχορευτική ταινία του Ντέιβιντ Μπάτλερ «Fox Follies». Καθώς δε, διέθετε και αίθουσα "κομψήν και θερμασμένην με καλοριφέρ", πως ήταν δυνατόν να μην χαρακτηριστεί σαν "Κέντρον του άνθους της αθηναϊκής κοινωνίας, του διπλωματικού σώματος, της Αυλής, κέντρον του καλλιτεχνικού κόσμου";
Το 1930, στο ανανεωμένο πλέον κτίριο, καταγράφονται (πλην του Αττικόν), τα παντοπωλεία των Ι. Ζαχαρίου και Σ. Αλεξάνδρου, το ανθοπωλείο του Άγγελου Αγαλιώτη, το κατάστημα κρυστάλλων & πορσελανών του Ν. Λεμοντζόγλου, η αντιπροσωπεία γραφομηχανών Παπασπύρου, τα γραφεία της οικοδομικής επιχείρησης Πρώτης, των Τοπικών Σιδηροδρόμων Μακεδονίας και της Εταιρείας Οίνων και Οινοπνευμάτων. Αργότερα δημιουργήθηκε και η δεύτερη κινηματογραφική αίθουσα Απόλλων στο υπόγειο του κτιρίου, ενώ εγκαταστάθηκαν τα γραφεία της Σκούρας Φιλμς.
Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής το κτίριο είχε επιταχθεί από τις Γερμανικές δυνάμεις και είχε μετατραπεί σε κινηματογράφο για τους Γερμανούς στρατιώτες. Το Αττικόν μετετράπη σε SoldatenKino Victoria, το Απόλλων σε Kino Apollo, ενώ οι άλλοι κινηματογράφοι υποχρεώθηκαν να αναγράφουν τους τίτλους των έργων εκτός από ελληνικά, στα γερμανικά και ιταλικά.
Το 1960 οι αδελφοί Γρηγοριάδου και ο Άγγελος Αγαλιώτης πήραν άδεια ορισμένων επισκευών από την Πολεοδομία Αθηνών, ενώ το 1982 πραγματοποιήθηκαν γενικές εργασίες συντήρησης και αναπαλαίωσης (βάσει μελέτης του αρχιτέκτονα Ι. Χριστακόπουλου). Η αποκατάστασή του θεωρήθηκε υποδειγματική και αποτέλεσε πρότυπο αποκατάστασης και συντήρησης και για άλλα νεοκλασσικά κτίρια, αποδεικνύοντας ότι η αισθητική και η ιστορική κληρονομιά της πόλης μπορούν να συνδυαστούν με ένα κτίριο σύγχρονο και λειτουργικό.
Σήμερα, το διώροφο κατεστραμμένο κτίριο στέγαζε εκτός από τους κινηματογράφους Αττικόν και Απόλλων, το κατάστημα Costa Boda, το ΑΒ Βασιλόπουλος Delicatessen και άλλα καταστήματα.
Η καταστροφή του καταδεικνύει ότι διανύουμε μια περίοδο εμφυλιακού διχασμού. Όταν η πρωτεύουσά μας θρηνεί τον χαμό τέτοιων κτηρίων, είναι ανώφελη η αναζήτηση ευθυνών σε παρακρατικά ή αναρχικά αίτια, γιατί δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια να τσακωνόμαστε πάνω από ερείπια. Ας γίνει η άμεση αποκατάσταση του κτιρίου και το πλάσιμό του από το μηδέν, η αρχή για ομόνοια και δημοκρατία σε όλη την κοινωνία.