Το γεγονός είναι από μόνο του πολυσήμαντο σε κάθε περίπτωση. Αλλωστε ο ξεσηκωμός ήταν ενάντια σε μια ολόκληρη αυτοκρατορία, έστω και παραπαίουσα. Τι κι αν αυτή η αυτοκρατορία βρισκόταν στην παρακμή της; Τι κι αν οι διοικούντες σε αυτήν ήταν σχεδόν στην πλειοψηφία τους ελληνικής καταγωγής; Ο ξεσηκωμός ήταν και παραμένει ξεσηκωμός και έχει όλα τα δίκαια με το μέρος του.
Ο ξεσηκωμός του 1821 είναι ιστορική πραγματικότητα καταγεγραμμένη από νικητές και νικημένους και φυσικά δεν μπορεί να αγνοηθεί. Κοιτάζοντας λοιπόν τα γραπτά μνημεία εκείνης της ιστορικής περιόδου διαπιστώνεις πως οι ξεσηκωμένοι ήταν στην πλειοψηφία τους άνδρες. Το γυναικείο στοιχείο μοιάζει αόρατο ως παρουσία στον ξεσηκωμό. Γιατί άραγε; Δεν αγωνίστηκαν και οι γυναίκες ενάντια στους οθωμανούς δυνάστες; Ασφαλώς και αγωνίστηκαν. Ονόματα όπως Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και Μαντώ Μαυρογέννους κρατούν επάξια περίοπτη θέση για τους αγώνες και την αυτοθυσία που επέδειξαν.
Αλλά ήταν οι μόνες; Γιατί άραγε δεν έγιναν γνωστές άλλες γυναίκες που έλαβαν μέρος στον ξεσηκωμό; Υπάρχουν βέβαια και οι θρυλικές μανιάτικες που πρωτοστάτησαν σε μάχες όπως της Βέργας, αλλά από εκεί και ύστερα;
Υπάρχει και η διακριτική σε όλα Κατερίνα Αγγέλα την οποία αναφέρει ο Σπύρος Μελάς, μια παθιασμένη γυναίκα που στάθηκε πάντα κοντά έστω και στη σκιά του Παπαφλέσσα, γιατί πίστεψε στον αγώνα χάρη στον έρωτά της γι’ αυτόν.
Δεν ξέρω γιατί η ιστορία του ξεσηκωμού δεν κατέγραψε πολλές γυναίκες που συμμετείχαν σε αυτόν. Αλλά σε καμία περίπτωση αυτή η παράλειψη δεν μειώνει τη συνεισφορά τους. Υπάρχουν βέβαια και οι θρυλικές Σουλιώτισσες που πολεμήσανε στα ίσα τους εχθρούς και δεν δίστασαν μέχρι και στο Ζάλογγο να πέσουν για να μην βρεθούν στα χέρια των Οθωμανών. Μήπως άραγε είναι πλέον καιρός να ξαναδιαβαστεί η ιστορία εκείνης της περιόδου και όχι μόνο;
Το “άλλο” 21 περιμένει ακόμα να το ανακαλύψουμε. Ίσως τότε μας συγκινήσει περισσότερο. Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται πρώτα να δούμε τον ξεσηκωμό χωρίς παρωπίδες και να θυμόμαστε το στίχο του ποιητή πως “Εθνικό είναι ό,τι είναι Αληθές”. Πόση αλήθεια όμως αντέχουμε 200 χρόνια μετά το 1821;
Θανάσης Παντές 
