Τετάρτη, 20 Μαρτίου 2013 17:45

Αλήθειες για τα σκουπίδια

Αλήθειες για τα σκουπίδια

Του Νίκου Πατσαρίνου*
Στην Περιφέρειά μας για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων ισχύει ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) του 2010. Όλα υποτίθεται ότι γίνονται με τα ισχύοντα σ’ αυτόν. Όμως η εφαρμογή του στην πράξη, ακόμα και απ’ αυτούς που τον ψήφισαν, είναι επιλεκτική και με…

…στοχευμένη κατεύθυνση, από μεγάλα συμφέροντα, να κερδοσκοπήσουν από τη διαχείριση των απορριμμάτων.
Η διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα μας, όπως άλλωστε και η εκμετάλλευση της ενέργειας, κυρίως επειδή βρίσκονται ακόμη σε εμβρυϊκή μορφή και λόγω της ανικανότητας των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων, αποτελούν μια τεράστια πηγή κερδοσκοπίας για λίγους και εκλεκτούς.
Ας δούμε πώς οι διοικούντες οδηγούν μέσα από αντιφάσεις και συγκρούσεις τα πράγματα στο δικό τους μονόδρομο εξυπηρέτησης των μεγάλων συμφερόντων:
1η αλήθεια: Ο ΠΕΣΔΑ που αγκαλιάζει όλη τη διαχείριση (προσωρινή και οριστική) περιλαμβάνει και αναφέρει δράσεις για υλοποίηση όπως:
Προγράμματα πρόληψης και μείωσης των αποβλήτων και επαναχρησιμοποίησης προϊόντων και υλικών πριν αυτά θεωρηθούν απόβλητα.
Προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μαθητών.
Προγράμματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης των πολιτών σε θέματα αειφορικής ή πράσινης κατανάλωσης.
Προγράμματα ενίσχυσης του εθελοντισμού σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και ειδικότερα σε θέματα καθαριότητας και διαχείρισης αποβλήτων.
Προγράμματα προώθησης και οικιακής κομποστοποίησης.
Προφανώς μέσα σ’ αυτά είναι η διαλογή στην πηγή, η εκτεταμένη ανακύκλωση με λειτουργία και Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), οι Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ), οι σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ) και οι μεταβατικοί σταθμοί διαχείρισης και Χώροι Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΥ) και όποιες άλλες «πρακτικές».
Εννοείται ότι όλα αυτά που ισχύουν εδώ και 3 χρόνια στα χαρτιά, δεν «περπάτησαν» καθόλου στο επίπεδο της Περιφέρειας, πλην μεμονωμένων περιπτώσεων κάποιων Δήμων.
2η αλήθεια: Από τα παραπάνω επιλέχθηκαν, όχι τυχαία, οι άλλες «πρακτικές», δηλαδή η προώθηση των δεματοποιητών. Πράγματι από το 2008 κάποιοι εφηύραν για την Πελοπόννησο τους δεματοποιητές, σύμμεικτων (παγκόσμια πρωτοτυπία!) και οι Δήμοι τους προμηθεύτηκαν χωρίς να μπορούν να τους τοποθετήσουν και να τους λειτουργήσουν (πλην 3 περιπτώσεων). Τα τεράστια προβλήματα που προέκυψαν σήμερα εκεί που εφαρμόστηκαν, αποδεικνύουν ότι το ζητούμενο δεν ήταν τα διαχρονικά αποτελέσματα, αλλά η «αρπαχτή».
Όμως πίσω από τους δεματοποιητές σύμμεικτων κρύβεται ο σκοπός τους, που είναι: α) να συσσωρεύονται – αποθηκεύονται σκουπίδια για τη μελλοντική λειτουργία της μεγάλης υπερποσοτικοποιημένης μονάδας που ετοιμάζουν μέσω ΣΔΙΤ και β) να εκμεταλλευτούν τη δυσαρέσκεια του κόσμου για άμεση λύση απέναντι στο αδιέξοδο των σκουπιδιών.
Σ’ αυτό τον χυδαίο τους προγραμματισμό δεν υπολόγισαν καλά και υποτίμησαν τον μεταβατικό χρόνο αντιμετώπισης του προβλήματος και τις βασικές αρχές αντιμετώπισης των απορριμμάτων.
Αξίζει πάντως να υπογραμμίσουμε ότι κατά την εγκατάσταση των δεματοποιητών δεν σεβάστηκαν ούτε εκείνους τους λίγους περιβαλλοντικούς όρους, μέτρα και αρχές που οι ίδιοι ενέκριναν.
3η αλήθεια: Στο παραπάνω σενάριο σκόπιμα ποτέ δεν ήσαν διακριτές οι σχέσεις μεταξύ Κράτους, Περιφέρειας και Δήμων. Ο καθένας αξιοποιούσε κάθε εξέλιξη για μικροπελατειακές, ρουσφετολογικές και βραχυπρόθεσμες βλέψεις. Έτσι όλοι πέρναγαν ωραία, γίνανε «αρπαχτές» και το πρόβλημα παρέμενε και συσσωρευόταν. Φτάσαμε τώρα, 1 χρόνο πριν τις δημοτικές εκλογές, με τα πρόστιμα από την Ευρώπη να είναι δυσβάσταχτα και αντί όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους, δείχνουν ο ένας τον άλλον ως υπεύθυνο γι’ αυτή την κατάντια.
Εν τω μεταξύ αρχίζουν να φαίνονται τα αδιέξοδα των επιλογών τους, με τη συσσώρευση σκουπιδιών στις πόλεις, με την ανεξέλεγκτη μαφιόζικη απομάκρυνσή τους, με την πανάκριβη και αναποτελεσματική διαχείρισή τους. Όλα στο κόκκινο! Προφανώς την πληρώνουν οι δημότες με τα υψηλά τέλη και την καταστροφή του περιβάλλοντος.
4η αλήθεια: Αν και οι διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί είναι υπέρ της διαφάνειας, της κοινωνικής συμμετοχής και της περιβαλλοντικής διαχείρισης των σκουπιδιών «κωφεύουν» σε χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυθαιρεσιών. Έτσι ανέχονται τους αδιαφανείς διαγωνισμούς που γίνονται πανελλαδικά με ΣΔΙΤ, επειδή αφορούν συμφέροντα μεγάλων δικών τους εταιρειών. Επίσης ευνοούν τον «ανταγωνιστικό» διάλογο στον οποίο κυριαρχεί η αδιαφάνεια, η απουσία της κοινωνίας, η υπερκοστολόγηση, η μεταξύ τους συνδιαλλαγή για το μέγιστο κέρδος από την ενέργεια και την αξιοποίηση των σκουπιδιών. Και φυσικά οργανώνουν και προγραμματίζουν τη μεταφορά του κόστους στον πολίτη, με αμφίβολα έως αρνητικά αποτελέσματα για την προστασία του περιβάλλοντος. Πρόσφατα αν και ήρθαν στο φως αποφάσεις της Ε.Ε. για τα αρνητικά αποτελέσματα (οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά) της διαχείρισης των σύμμεικτων απορριμμάτων, ανέχτηκαν τους δεματοποιητές σύμμεικτων και τώρα απειλούν και μοιράζουν πρόστιμα στους Δήμους.
5η αλήθεια: Ιδιαίτερα σε περίοδο οικονομικής και κοινωνικής κρίσης η λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων βασίζεται στη μέγιστη αξιοποίηση του παραγωγού, δηλαδή του κάθε δημότη. Γι’ αυτό είναι, όσο ποτέ άλλοτε, επίκαιρη η πρόταση της εναλλακτικής διαχείρισης με:
Κίνητρα για μείωση απορριμμάτων.
Επαναχρησιμοποίηση υλικών.
Διαλογή στην πηγή.
Εκτεταμένη ανακύκλωση.
Κομποστοποίηση ατομική και γενική.
Δημιουργία μονάδων επεξεργασίας σε μικρή κλίμακα και αποκεντρωμένες.
Αυτή η λύση είναι διεθνώς δοκιμασμένη και αποτελεσματική, είναι φτηνή, συμμετοχική, ελεγχόμενη και φιλική περιβαλλοντικά. Αρκεί να αποφασίσουν από τώρα να στρέψουν προς τα εκεί τα μεγάλα κονδύλια που διαθέτουν για τη διαχείριση των απορριμμάτων και να συνεργαστούν οι εμπλεκόμενοι φορείς με διακριτούς ρόλους.
Όσον αφορά την τελευταία Κοινή Υπουργική Απόφαση που υπέγραψαν για την αντιμετώπιση των απορριμμάτων στην Τρίπολη και στην Ερμιονίδα είναι απαράδεκτη, γιατί «κουκουλώνει» προσωρινά το πρόβλημα, δημιουργεί εντάσεις μεταξύ των Περιφερειών και των κατοίκων και είναι σε λάθος κατεύθυνση μιας και συσσωρεύει σε προβληματικό χώρο τα σύμμεικτα σκουπίδια. Οι όποιες «δειλές» αναφορές γίνονται σ’ αυτήν για τη δημιουργία μονάδων μερικής ανακύκλωσης και κομποστοποίησης φοβούμαστε ότι θα πέσουν στο κενό, όπως η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει. Το πρόβλημα παραμένει και θα το βρούμε πολύ σύντομα πάλι μπροστά μας!

*Εκπρόσωπος της «Αγωνιστικής Συνεργασίας Πελοποννήσου» στο Περιφερειακό Συμβούλιο

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ