Σε κάθε κρίση αναφέρονται ως λόγοι πολιτικές που εφαρμόστηκαν ή δεν εφαρμόστηκαν.
Η ουσία όμως, ο ένας και μοναδικός λόγος όταν αυτή παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις, είναι η πτώση των ποσοστών κέρδους.
Η πτώση των ποσοστών κέρδους που μειώνει τα κίνητρα για επενδύσεις, μεγαλώνοντας έτσι την ανεργία και φτωχοποιώντας μαζικά.
Εντοπίστηκε αυτό ως ο λόγος των κρίσεων των τελευταίων δεκαετιών από μαρξιστές οικονομολόγους.
Δεν θα αναφερθούμε όμως σε αυτούς.
Πολύ πιο σημαντική είναι η αναφορά σε μη μαρξιστές που αναδεικνύουν ως τη ρίζα του προβλήματος τα μειωμένα ποσοστά κέρδους.
Διότι η ανάδειξη αυτής της αιτίας ως της πηγής των κρίσεων, είναι η πιο βασική μαρξιστική κληρονομιά.
Την οποία δεν έχουν κίνητρο να αναδεικνύουν μη μαρξιστές.
Έτσι κάνουμε αναφορά ξανά στον Ρόμπερτ Μπρένερ, που δεν είναι μαρξιστής.
Παραθέτοντας επιπλέον διαπιστώσεις του από αυτές στις οποίες αναφερθήκαμε ήδη στο προηγούμενο κείμενο μας.
«Είναι, πάνω από όλα, την μακρά πτωτική πορεία – την ασυνήθιστα παρατεταμένη φάση μειωμένου οικονομικού δυναμισμού και πτώσης οικονομικών επιδόσεων, που διατηρήθηκε μέχρι το τέλος της παλιάς χιλιετίας και μέσα στη νέα – που αυτό το βιβλίο επιδιώκει να εξηγήσει»
«Στοιχεία που δείχνουν τη μακρόχρονη πορεία του ποσοστού του κέρδους, την ύπαρξη ψηλών ποσοστών στη μεταπολεμική περίοδο, αλλά και την καθοδική τους πορεία στα χρόνια που προηγήθηκαν και ακολούθησαν την κρίση του 1973-74...
«Αυτό που έφερε τη μεταπολεμική ανάπτυξη στο τέλος της ήταν η απότομη πτώση στην κερδοφορία για τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και ατομικά και συλλογικά μεταξύ του 1965 και 1973, με έμφαση τη βιομηχανία αλλά επεκτεινόμενη και σε ολόκληρη την ιδιωτική οικονομία…» (Ρόμπερτ Μπρένερ, “The Economics of Global Turbulence», Αύγουστος 2006)
Αυτά καταγράφει ο Ρόμπερτ Μπρέννερ, που αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του για να συλλέξει τα στοιχεία που παρουσιάζει στο βιβλίο του.
Ο λόγος που δεν είχε υπάρξει πραγματική αναζωογόνηση της παγκόσμιας οικονομίας μετά την δεκαετία του 1970, είναι ότι δεν υπήρξε αποφασιστική ανάκαμψη του ποσοστού του κέρδους για το σύστημα ως σύνολο.
Το μοναδικό κίνητρο για επενδύσεις από τις επιχειρήσεις, το κέρδος, είχε «καθοδική… πορεία στα χρόνια που προηγήθηκαν και ακολούθησαν την κρίση του 1973-74»
Παρά το ότι ο Ρόμπερτ Μπρένερ δίνει διαφορετική εξήγηση στο φαινόμενο της πτώσης των ποσοστών κέρδους από ότι ο Μαρξ, παραπέμπει παρόλα αυτά στον Μαρξ.
Που θεωρεί την αναπόφευκτή πτώση των ποσοστών τους κέρδους και έτσι την πτώση των κινήτρων από τους καπιταλιστές για επενδύσεις, ως τον πιο σημαντικό νόμο της πολιτικής οικονομίας:
«Αυτό είναι με κάθε έννοια ο πιο σημαντικός νόμος της πολικής οικονομίας, ο πιο ουσιώδης για κατανόηση των πιο δύσκολων σχέσεων…
«Είναι ο πιο σημαντικός νόμος από ιστορικής άποψης. Είναι ένας νόμος που παρά την απλότητα του δεν έχει γίνει κατανοητός ποτέ προηγουμένως και, ακόμα λιγότερο, δεν διατυπώθηκε με ένα συνειδητό τρόπο. (Grundrisse σελ.748)4
Ο Μαρξ έκανε αυτή τη διατύπωση δύο φορές, στο Grundrisse που γράφτηκε το 1857-58 και σχεδόν με τις ίδιες λέξεις στα οικονομικά χειρόγραφα:
«Αυτός ο νόμος, και είναι ο πιο σημαντικός νόμος της πολιτικής
οικονομίας, δηλώνει ότι το ποσοστό κέρδους έχει την τάση να
πέφτει με την ανάπτυξη της καπιταλιστικής παραγωγής.5
(Collected Works Volume 33, p.104)
Αυτός ο νόμος βρίσκεται πίσω από την κρίση της δεκαετίας του 1970 που έβαλε τέλος στην πιο θεαματική ανάπτυξη στην ανθρώπινη ιστορία.
Όπως έβαλε τέλος στην επίσης θεαματική ανάπτυξη του παγκόσμιου συστήματος, παρόλες τις περιοδικές κρίσεις, που προηγήθηκε του 1ου Παγκόσμιου Πολέμου.
Χρειάστηκε ο 2ος Μεγάλος Πόλεμος και οι τεράστιες καταστροφές που τον συνόδευσαν για να ξαναμπεί σε λειτουργία το σύστημα.
Η οικονομική ανάπτυξη «που ξεκίνησε γύρω στο 1950..μεταμόρφωσε το τοπίο στις ανεπτυγμένες χώρες – (με ελάχιστες εξαιρέσεις) δυστυχώς, μόνο εκεί...
«Αυτή όλη η ανάπτυξη επιτεύχθηκε πάνω στη βάση των οικονομικών συνταγών του Κέυνς…(του αστού οικονομολόγου του κρατικού παρεμβατισμού, που στάθηκε στον αντίποδα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών)
«Τεράστιες επενδύσεις και η συνεπακόλουθη πλήρης απασχόληση ήταν ικανοποιητική προϋπόθεση για ανάπτυξη…
«Με το κράτος να παίζει κεντρικό συντονιστικό ρόλο...
«Οι στρατηγοί του κεφαλαίου πίστεψαν ότι ένα ακόμα 1929 ήταν εκτός ατζέντας...
«Με το ξεκίνημα όμως της δεκαετίας του 1970 οι ίδιες αυτές πολιτικές σταμάτησαν να έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα…
Οι δείκτες της οικονομικής δραστηριότητας μειώθηκαν σημαντικά και «η ανεργία άρχισε να αυξάνει…
«Μόνο δυόμιση δεκαετίες μετά το ξεκίνημα της πιο εντυπωσιακής
Ανάπτυξης…
«η παγκόσμια οικονομία βούλιαξε σε μια ανεξέλεγκτη
και «ανεξήγητη» κατάσταση.» ((Μπροσούρα, «Νεοφιλελευθερισμός, Μια πρόσκαιρη ανάσα για τον καπιταλισμό», Σωτήρης Βλάχος, 2013)
Μπροστά στα νέα δεδομένα. «Η Παγκόσμια Αστική Τάξη μπήκε στην αντεπίθεση…
«Όχι από μια ιδιαίτερη κακία, όπως αναφέρει ο Λένιν στο βιβλίο του «Ιμπεριαλισμός το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» αλλά για να στηρίξει τα κέρδη της, το σύστημα της, την ίδια την ύπαρξή της».
Οι πανεπιστημιακοί Leo Panitch και Sam Gindin, θα αναφέρουν στο βιβλίο τους, «From Global Finance to the Nationalization of the Banks» ότι:
«Κάτω από την καθοδήγηση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των
ΗΠΑ, οι χρηματιστικές αγορές χρησιμοποίησαν πολύ ψηλά επιτόκια για να αυξήσουν την ανεργία…
Αυτό γίνεται όταν αυξάνεις τα επιτόκια. Γίνονται τα δάνεια πιο ακριβά και έτσι περιορίζονται, με συνεπακόλουθο των περιορισμό των επενδύσεων και την αύξηση της ανεργίας και της φτωχοποίησης.
«…για να νικήσουν την μαχητικότητα των συνδικάτων και να
μειώσουν τις δαπάνες των δημοσίων επιδομάτων στην αρχή της δεκαετίες του 1980…
«… όλα όσα είχαν γίνει αντιληπτά σαν η πηγή των δυσκολιών που
υπήρχαν για έλεγχο της κερδοφορίας και του πληθωρισμού της προηγούμενης δεκαετίας»
Στο ίδιο μοτίβο, ο Ρόμπερτ Μπρένερ, θα αναφέρει στο βιβλίο του:
«Σχεδόν παντού, οι εργοδότες επιτέθηκαν στα συνδικάτα, σε ορισμένες περιπτώσεις -πιο αξιοσημείωτα στις ΗΠΑ- σακατεύοντάς τα βαθιά».
«Η νίκη πάνω στα συνδικάτα... σήμαινε κύρια πετσόκομμα των
μισθών...
«Στις ΗΠΑ αυτή η πολιτική συνδυάστηκε με από-επένδυση στην βιομηχανική παραγωγή της χώρας και την επένδυση σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία…» που τα μεροκάματα ήταν πολλές φορές χαμηλότερα από αυτά του δυτικού κόσμου.
«Με αυτό ακριβώς τον τρόπο οι μεγάλες βιομηχανίες των ΗΠΑ,
αλλά και του υπόλοιπου καπιταλιστικού κόσμου, αποκαταστήσαν τη δυνατότητα για ψηλά κέρδη για την κάθε ατομική επιχείρηση...
«Ή έτσι νόμισαν…
«Εκεί όμως που νόμισαν ότι έδωσαν μια πραγματική λύση, απλώς πρόσθεσαν ένα νέο πραγματικό πρόβλημα...
«Προσπαθώντας να αποκαταστήσουν τη δυνατότητα κέρδους της κάθε ατομικής επιχείρησης μέσα από τη συρρίκνωση των μεροκάματων, συρρίκνωναν ταυτόχρονα την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων, την αγοραστική δύναμη του μεγαλύτερου μέρους της κοινωνίας…
Ένα καινούργιο μεγάλο πρόβλημα ζητούσε την «λύση» του. (Μπροσούρα, «Το τέλος του δρόμου;», Σωτήρης Βλάχος, 2009)
/ Συνέχεια στην επόμενη έκδοση της στήλης, «Όταν οι αστοί επιβεβαιώνουν τον Μαρξ».
ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΑΠΕΙΛΗΣ
ΤΑ ΜΑΧΗΤΙΚΑ RAFALE και τι πραγματικά εξυπηρετούν
ΗΠΑ, Ρωσία και Ουκρανικό
ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-Ανοίγουν τις πόρτες του φρενοκομείου
Η Κύπρος μπροστά στη διχοτόμηση - Η συμμορία επικαλείται την εθνική ενότητα
ΚΑΙ Η ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΤΩΡΑ προστίθεται σε ανεργία-φτώχεια και αναδεικνύει τα αδιέξοδα του παγκόσμιου συστήματος
Πόλεμος στην Ουκρανία
Πόλεμος στην Ουκρανία ΙΙ (έκτακτο άρθρο λόγω των εξελίξεων για τη στήλη “Ένας κόσμος ένας λαός”)
Ουκρανία: Ο θάνατος και η καταστροφή συνεχίζονται
ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Φιλελεύθερη και αριστερή διανόηση πνίγηκαν στα γεγονότα
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ - Διασώζει τη τιμή του ελληνικού κινήματος
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ - Διασώζει την τιμή του ελληνικού κινήματος (2ο μέρος)
ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ «ΔΙΚΑΙΟ» ΤΟΥΣ και οι επιπτώσεις για τους λαούς του κόσμου
ΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΟΥΣ; Που ακόμα και να υποχρεωθούν σε ειρήνη, ετοιμάζονται για τον επόμενο πόλεμο…
ΣΤΗΝΕΤΑΙ ΣΚΗΝΙΚΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Τα κινήματα των λαών μπορούν και πρέπει να το ανατρέψουν
“Πλησιάζουμε στο πιο επικίνδυνο σημείο της ανθρώπινης ιστορίας”
Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και το Πάσχα των χριστιανών – Κάνει ο Θεός πολέμους;
ΓΑΛΛΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ -ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΣΙΩΠΗΣ Οι επιλογές δεν ήταν μόνο Μακρόν ή Λεπέν
ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ… φέρνουν όλο και πιο κοντά και το τέλος τους
H ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΑΞΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝΓαλλία: Βάζουν ξανά μπροστά οι μηχανές της ιστορίας;Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ - Η σύγκρουση δυο σοβινισμών όπως τη μαρτυρούν οι ομαδικοί τάφοι
Εγκλήματα στην Κύπρο - "Χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μιαν αλήθεια"
ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ «Δεν υπάρχουν βάρβαροι λαοί, υπάρχουν βάρβαρες σχολές σκέψης… ο διεθνισμός ήταν η απάντηση στις δικές μου εθνικιστικές αντιλήψεις»
Αντί απάντησης βρίσκουν καταφύγιο στην κατηγορία του προδότη
Γαλλικές βουλευτικές εκλογές – Εξαιρετικές εξελίξεις για την Ευρώπη και τον κόσμο
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνοδοί των Δυτικών
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΗΠΑ - Πόση δημοκρατία χωρά σε ένα καπιταλισμό της οικονομικής κρίσης;
Κύπρος 1974 - Ευρώπη και κόσμος 2022
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ Και η ειρήνη που χάθηκε από τον ορίζοντα
Ο δοξασμένος από τους δυτικούς Γκορμπατσόφ
Μετασοβιετική Ρωσία
Θεσσαλονίκη: Εξαγγελίες Τσίπρα
ΠΙΘΑΝΗ ΝΕΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΥΡΙΖΑ
Ακροδεξιοί/φασίστες στην Ιταλική κυβέρνηση
Η ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΤΑΙ Υποκρισία και απανθρωπιά σε όλο τους το μεγαλείο
Δολοφονίες στο Αιγαίο – Τεράστιες οι ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Εξαγγελία παναπεργίας (Για μια θέση στον ήλιο)
Επετειακό για τη Ρωσική Επανάσταση
Ρωσική Επανάσταση (2ο κείμενο)
Ρωσική Επανάσταση (3ο κείμενο)
Ρωσική Επανάσταση (4ο κείμενο)Ρωσική Επανάσταση (5ο κείμενο)
Ρωσική Επανάσταση (6ο κείμενο)
Μια κατάσταση εκτός ελέγχου που πρέπει να κτυπήσει καμπανάκι για την αριστερά
Σκάνδαλο Καϊλή (ευρωβουλευτού του ΠΑΣΟΚ) ή σκάνδαλο ευρωπαϊκών θεσμών;
«Η ενεργειακή κρίση θα διαβρώσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης το 2023» Economist Intelligence Unit
«Η βιομηχανική παραγωγή έχει ήδη αρχίσει να μειώνεται κατακόρυφα» Economist Intelligence Unit
ΣΥΡΙΖΑ: Μπροστά σε νέα διακυβέρνηση;
ΣΥΡΙΖΑ: Μπροστά σε νέα διακυβέρνηση; (2ο κείμενο)ΣΥΡΙΖΑ: Μπροστά σε νέα διακυβέρνηση; (3ο κείμενο)
ΣΥΡΙΖΑ: Μπροστά σε νέα διακυβέρνηση; (4ο κείμενο)Ο ανθρωπισμός «ξεχειλίζει» όταν φονιάς είναι ο σεισμός αλλά όλα είναι εντάξει όταν φονιάς είναι ο πόλεμοςΚάτω από την επιφάνεια πολύ δυσοίωνων εξελίξεων
Ουκρανία: Ένα χρόνο μετά - Η δολοφονία μιας χώραςΑπόρριψη κινεζικού σχεδίου ειρήνης – Σκηνικό παγκόσμιου πολέμου
Κοινωνική έκρηξη – «Κεραυνός εν αιθρία;»
Αθλια οικονομική και πολιτική κατάσταση και το έγκλημα στους σιδηροδρόμουςΠρώτα η Silicon Valley και η Signature Bank στις ΗΠΑ - Μετά η Credit Suisse στην Ελβετία – Μετά τι;
Τραπεζικές καταρρεύσεις ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας κρίσης
Χωρίς τέλος οι επιπτώσεις – Απόλυτα αδιέξοδα για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα
ΚΥΠΡΟΣ: Είκοσι χρόνια από το άνοιγμα των οδοφραγμάτων
Η τελική φάση της εξέγερσης των Τουρκοκυπρίων
Απρίλης 2003 – Το τείχος του διαχωρισμού της Κύπρου ραγίζει
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ – Μια σύντομη τοποθέτηση για την κρίση, τη δεξιά, το αριστερό μέτωπο και το πρόγραμμα
Ελληνικές εκλογές: Πολύ άσχημα αποτελέσματα – Ακόμη πιο άσχημες ερμηνείες των κακών αποτελεσμάτων
Με αφορμή τους «παράνομους» μετανάστες της προηγούμενης εβδομάδας
Με αφορμή το έγκλημα στην Πύλο – Το νέο είδος (ο άνθρωπος) οργανώνεται σε κοινότητες
Με αφορμή το έγκλημα στην Πύλο – Από την εμφάνιση του ανθρώπου στις ταξικές κοινωνίες και το κράτος
Μπροστά στην κατάρρευση ΣΥΡΙΖΑ
Χάνεται η πίστη στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα από τα επιτελεία του – Αλλά παραμένει από αριστερά
Μπροστά στην κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και μπροστά στην παγκόσμια κρίση
Μιάμιση δεκαετία μετά
Μιάμιση δεκαετία μετά (2ο κείμενο)
Μιάμιση δεκαετία μετά (3ο κείμενο)
Μιάμιση δεκαετία μετά (4ο κείμενο)
