Από τις αταξικές στις ταξικές κοινωνίες και η άρνηση της άρνησης – Μιάμιση δεκαετία μετά (15ο κείμενο)

Κυριακή, 05 Νοεμβρίου 2023 01:14

Από τις αταξικές στις ταξικές κοινωνίες και η άρνηση της άρνησης – Μιάμιση δεκαετία μετά (15ο κείμενο)

ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΝΑΣ ΛΑΟΣ

Του Σωτήρη Βλάχου

Μπροστά σε μεγάλες καταστροφές αλλά και στις τεράστιες δυνατότητες μιας άλλης πορείας

Η κατάρρευση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος απειλεί ξανά τις κοινωνίες με ανυπολόγιστες καταστροφές.

Μπροστά μας όμως υπάρχει και η εναλλακτική μιας άλλης πορείας.

Που δεν είναι μια ιδανική πρόταση που πρότειναν κάποιοι στοχαστές, αλλά η κατάληξη που αναπόφευκτα θα έχει η ιστορική εξέλιξη, με δεδομένη τη συνειδητή δράση των ανθρώπων.

Ο Μαρξισμός δεν περιέγραψε μια ιδανική κοινωνία

Ο Μαρξ ανέδειξε τους νόμους βάσει των οποίων προχωρά η ιστορική εξέλιξη, βάσει των οποίων προχωρήσαμε από τις αταξικές στις ταξικές κοινωνίες για να καταλήξουμε πάλι στις αταξικές.

Ο Μαρξ λέει ότι ο ιστορικός νόμος που αποκαλεί «άρνηση της άρνησης» είναι αυτός που «Αποκαθιστά την ατομική ιδιοκτησία αλλά με βάση τις κατακτήσεις της καπιταλιστικής εποχής…

Δηλαδή τη συνεργασία των ελεύθερων εργατών και την κοινή κατοχή της γης και των μέσων παραγωγής που παράγονται από την εργασία».

Όταν ο Μαρξ αναφέρεται σε άρνηση της άρνησης εδώ και την αποκατάσταση της ατομικής ιδιοκτησίας, αναφέρεται στην ιδιοκτησία που οι κατώτερες τάξεις έχασαν με τη δημιουργία των ταξικών κοινωνιών.

Αυτό θα γίνει μέσα από την απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας των αρχουσών τάξεων που στην εποχή μας δεν είναι παρά η απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας των καπιταλιστών στις τράπεζες και στα μέσα παραγωγής.

Θα γίνει μέσα από τη «μετατροπή της καπιταλιστικής ιδιωτικής ιδιοκτησίας, που στηρίζεται ήδη ουσιαστικά στην κοινωνικοποιημένη παραγωγή, σε κοινωνικοποιημένη ιδιοκτησία.» [Κ. Marx, Das Kapital, σελ. 793.] [Κεφάλαιο, τόμος I, Κεφάλαιο 33, σελίδα 384 στο αρχείο pdf του MIA].

Οι ταξικές κοινωνίες αφαίρεσαν από τις καταπιεσμένες μάζες το δικαίωμα στην ιδιοκτησία των απλών μέσων επιβίωσης.

Ο καπιταλισμός προχώρησε ακόμα περισσότερο.

Μαζί με την αφαίρεση από τις καταπιεσμένες μάζες του δικαιώματος στην ιδιοκτησία, ανάτρεψε και τους όρους που επέτρεψαν την ανάπτυξη του.

Ακόμα και αυτή η ατομική πρωτοβουλία, πράγμα που ποτέ φυσικά δεν ίσχυσε για την εργατική τάξη, τώρα δεν ισχύει ούτε για την συντριπτική πλειοψηφία των αστών παγκόσμια.

«Η Δημοκρατία φαίνεται να έχει χάσει τον έλεγχο των γεγονότων και να παραπαίει, έρμαιο ανώνυμων δεσποτικών αρχόντων και αφηρημένων εννοιών, όπως οι χρηματιστηριακές αγορές, τα επιτόκια, οι τιμές των προϊόντων, οι δείκτες....

«Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές, το οργανωμένο έγκλημα και το ξέπλυμα παράνομου χρήματος, η ρύπανση του περιβάλλοντος ....δεν γνωρίζουν σύνορα» (Τζέρομ Μπιντέ - Διευθυντής του γραφείου αναλύσεων της Ουνέσκο)

Ποτέ κανένα σύστημα δεν είχε αφαιρέσει τόσο την πρωτοβουλία, δεν είχε κάμει τόσο εξαρτημένους τους ανθρώπους σε προκαθορισμένες πορείες.

Ακόμα και τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που ανήκουν στην άρχουσα τάξη μια και αυτή ελέγχεται από μια υπερ-τάξη λίγων ατόμων παγκόσμια που καθορίζουν, ή καθόριζαν χωρίς πρόβλημα, τις τύχες των λαών, τα επιτόκια στην Κύπρο, τη Μαλαισία, τη Νικαράγουα, τη νομισματική και κάθε άλλη οικονομική πολιτική σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Ακόμα και χωρίς καταστροφική κρίση στην οποία το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα οδηγεί την ανθρωπότητα, την πιο μεγάλη κρίση της ιστορίας του…

Ο καπιταλισμός έχει από πολλές δεκαετίες, περισσότερο από ένα αιώνα, μετατραπεί σε τεράστιο εμπόδιό στην γενικότερη ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους από οποία πλευρά και αν αντικριστεί το ζήτημα…

Στερεί το δικαίωμα στη ζωή δεκάδων εκατομμυρίων κάθε χρόνο, το δικαίωμα στην εργασία εκατοντάδων εκατομμυρίων πάνω σε μόνιμη βάση και καταδικάζει την ικανότητα για παραγωγή αλλά και πνευματική ανάπτυξη μια ολόκληρη ιστορική εποχή.

Η εργασία σαν μέσο αυτοολοκλήρωσης του ανθρώπου για την οποία είχε μιλήσει ο Μαρξ και τώρα αστοί θεωρητικοί, δεν μπορεί να υπάρξει κάτω από αυτό το σύστημα, όχι μόνο γι' αυτούς από τους οποίους στερεί το δικαίωμα στην εργασία αλλά και γι’ αυτούς που εργάζονται.

«Στην γέννησή του ο καπιταλισμός χρειάστηκε την πρωτοβουλία των λίγων και την εξαντλητική χειρωνακτική εργασία των πολλών για να προχωρήσει.

Η σημερινή υψηλή τεχνολογία και μέθοδοι παραγωγής που επιβάλλουν πάνω απ’ όλα την πνευματική συμμετοχή, χρειάζονται πρωτοβουλία του συνόλου των εργαζομένων και όχι μόνο μιας ελάχιστης μειοψηφίας ιδιοκτητών μέσων παραγωγής.

Οι όροι έχουν αντιστραφεί. Το προοδευτικό μετατράπηκε σε αντιδραστικό, η θέση σε αντίθεση, επιβεβαιώνοντας το διαλεκτικό υλισμό των Μαρξ και Ένγκελς και από αυτή την σκοπιά

Η ιστορία δεν είναι μια σειρά παράλογων πράξεων βίας και ούτε ο σοσιαλισμός η λογική απάντηση στα παράλογα. Όσο και αν ακούγεται ενοχλητικό όλα τα ταξικά κοινωνικά συστήματα έπαιξαν προοδευτικό ρόλο στη γέννησή τους όσο και αν τα συνόδευε πάντα η βία και η στυγνή καταπίεση.

«Η δουλεία, η πρώτη ταξική κοινωνία που αντικατέστησε τις αταξικές κοινότητες του πρωτόγονου ανθρώπου, έπαιξε προοδευτικό ρόλο διότι απελευθέρωσε κάποιους ανθρώπους από την ανάγκη της καθημερινής καταπόνησης και τους επέτρεψε να ασχοληθούν με την κουλτούρα, την επιστήμη.

ΟΙ ΑΤΑΞΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Είναι σημαντικό να δούμε πως λειτούργησαν οι πρώτες αταξικές κοινωνίες και πως περάσαμε στις ταξικές:

Οι πρώτες ανθρώπινες κοινότητες, τα γένη όπως ονομάζονταν ήταν μικρές σχετικά ομάδες συγκεντρωμένες σε μια μικρή γεωγραφικά περιοχή που θα επέτρεπε τον έλεγχό της.

Αυτές οι κοινότητες δεν ήταν χωρισμένες σε τάξεις.

Σε εποχές όμως χωρίς ουσιαστικά μέσα επιβίωσης εκτός από πέτρινα και ξύλινα εργαλεία και όπλα, η επιβίωση ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.

Ο ανταγωνισμός των φυλών ήταν αναπόφευκτος.

Έτσι υπήρχαν και τότε πόλεμοι, που κάθε άλλο όμως παρά ήταν ο κανόνας. Γίνονταν «μόνο για εκδίκηση για τραυματισμούς ή για να επεκταθεί η περιοχή που είχε γίνει πολύ μικρή…» (Ένγκελς, «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους»).

Ο πόλεμος μπορούσε τότε «να τελειώσει με τον αφανισμό της φυλής, αλλά ποτέ με την υποταγή της».

Η ισχύς των όπλων δίνει λύσεις σε «εξωτερικές συγκρούσεις...», ποτέ σε εσωτερικές.

Σε μια κοινωνία που ήταν συγκροτημένη στη βάση των κοινών ευθυνών και ίσων δικαιωμάτων στην επιβίωση, δεν υπήρχαν εσωτερικές αντιφάσεις.

Η κοινωνία «Δεν διέθετε κανένα μέσο εξαναγκασμού εκτός από την κοινή γνώμη».

Την θέση των οργάνων καταστολής είχε η ηθική της κοινωνίας, η άποψή της που αποτελούσε την «αστυνομία» και τα «δικαστήρια» της εποχής.

Οι αιχμάλωτοι πολέμου δεν έμπαιναν σε διαφορετική βαθμίδα από αυτή των μελών της κοινότητας που νίκησε.

Όσοι επιβίωναν στα χέρια των νικητών γίνονταν σταδιακά μέλη της κοινότητας.

Ήταν οι εποχές όπου «Η διαίρεση της φυλής ή του γένους σε διαφορετικές τάξεις ήταν… αδύνατη».

Πολλά είναι τα νέα στοιχεία που προστέθηκαν από μεταγενέστερες μελέτες σε αυτά που αναφέρει ο Ένγκελς, κάποια από τα οποία μάλιστα διορθώνουν παρατηρήσεις του Ένγκελς.

Η ουσία των θέσεων και συμπερασμάτων του όμως παραμένει αδιαμφισβήτητη:

Αυτές οι κοινωνίες ήταν κοινωνίες της πραγματικής ισότητας των μελών της και αυτό αφορούσε και τις γυναίκες.

Το μοίρασμα των αγαθών ήταν ο κανόνας, όπως και η συνεργασία, η αλληλοβοήθεια, η αποφυγή διενέξεων τόσο μέσα στην ομάδα όσο και μεταξύ των γειτόνων.

Οι κοινωνίες αυτές έζησαν για σχεδόν δύο εκατονταετίες χιλιάδες χρόνια χωρίς να καταφεύγουν γενικά στους πολέμους, χωρίς να αναπτύξουν τον θεσμό της δουλείας ή την ταξική διάκριση.

«Για τη διατήρησή της «τάξης» δεν χρειάστηκαν νόμοι, ηγέτες, ιερείς, θεσμοί και συντάγματα. Τούτος ο τρόπος διαβίωσης ήταν η φυσική κατάσταση («Συμβιωτική Περιπέτεια», Γιάννης Μανέτας, 2023)

Έχει σημασία να αναφέρουμε ότι η ανθρωπότητα έζησε σε τέτοιες κοινωνίες το «95% της ύπαρξης της, ή ακόμα και το 99% αν σε αυτή συμπεριλάβουμε και τους υπόλοιπους Homo (όλα δηλαδή τα ανθρωποειδή πριν από εμάς) (To ίδιο).

…/ Στην επόμενη έκδοση θα δούμε τους όρους που επέτρεψαν την μετάβαση στις πρώτες ταξικές κοινωνίες