Η επιτυχία του Παρισιού οφείλεται όχι μόνο στην αλλαγή στη γεωπολιτική της κλιματικής αλλαγής ή την άμεση απειλή από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά και στη γαλλική διπλωματία που φρόντισε να ακουστεί κάθε χώρα μικρή ή μεγάλη, πλούσια ή φτωχή.
Οι εκπρόσωποι των χωρών που συμμετείχαν στη Διάσκεψη συμφώνησαν ότι οι κυβερνήσεις τους θα εργαστούν ώστε η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη μέχρι το τέλος του αιώνα να περιοριστεί αρκετά χαμηλότερα από τους δύο βαθμούς Κελσίου (2ο C) και ότι θα προσπαθήσουν να την περιορίσουν περαιτέρω στον ενάμισι βαθμό (1,5ο C).
Ήδη ο πλανήτης είναι ένα περίπου βαθμό Κελσίου θερμότερος σε σύγκριση με την Προβιομηχανική Εποχή, το 2015 ήταν το θερμότερο έτος από το 1880 που τηρούνται μετεωρολογικά δεδομένα και προβλέπεται, εάν δεν ληφθούν μέτρα, η θερμοκρασία να αυξηθεί 3ο-4ο C μέχρι το τέλος του αιώνα που διανύουμε.
Ειδικότερα η συμφωνία αναφέρει ότι:
Α) Οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα πρέπει να αρχίσουν να μειώνονται το ταχύτερο δυνατόν.
Β) Στο δεύτερο μισό του αιώνα οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να μειωθούν στα επίπεδα που μπορούν να απορροφούν τα δάση ώστε το ισοζύγιο ρύπων να μηδενιστεί.
Γ) Όλες οι χώρες πρέπει να εγγραφούν σε κοινό σύστημα αναφοράς παρακολούθησης και επιβεβαίωσης των αερίων εκπομπών.
Δ) Από το 2020 οι ανεπτυγμένες χώρες θα παράσχουν βοήθεια τουλάχιστον 100 δισ. δολαρίων το χρόνο (η Κίνα και η Ινδία θα συμμετέχουν εθελοντικά) προκειμένου να συμβάλουν στη μετάβαση των αναπτυσσομένων χωρών προς μία καθαρή ενεργειακή οικονομία βασισμένη στις ΑΠΕ και να τις συνδράμουν στη δημιουργία υποδομών για την αντιμετώπιση των κλιματικών καταστροφών.
Το ακριβές ποσόν της ετήσιας χρηματοδότησης θα συμφωνηθεί πριν το 2015 χωρίς προς το παρόν να συμπεριλαμβάνεται πρόβλεψη για οικονομική αποζημίωση των χωρών που πλήττονται από φυσικές καταστροφές λόγω ανόδου της θερμοκρασίας.
Τελικά, όπως δυστυχώς αναμενόταν, η συμφωνία δεν ενέχει νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα. Κάθε μία από τις χώρες πρέπει να παρουσιάσει εθελοντικούς στόχους για τη μείωση ή τη συγκράτηση των εγχώριων εκπομπών, οι οποίοι θα τίθενται υπό αναθεώρηση κάθε πέντε χρόνια αρχής γενομένης από το 2018. Όμως οι περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι οι εθελοντικές δεσμεύσεις που παρουσιάστηκαν από 186 χώρες ενόψει της Συνόδου δεν επαρκούν για την επίτευξη του διακηρυγμένου στόχου αυτής.
Η ενεργοποίηση πάντως της συμφωνίας, παρά τον ενθουσιασμό των διοργανωτών που έκαναν λόγο για «ιστορική συμφωνία» και «σημείο καμπής για τον πλανήτη», παραμένει εύθραυστη καθώς προϋποθέτει την επικύρωσή της από τις κυβερνήσεις τουλάχιστον 55 χωρών, που αντιστοιχούν στο 55% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Υπάρχει επομένως ο κίνδυνος μεγάλοι ρυπαντές, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, να μην επικυρώσουν το τελικό κείμενο όπως άλλωστε έγινε και με το Πρωτόκολλο του Κιότο το 1998.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές ευάλωτες χώρες, όπως τα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού, υποστήριξαν ότι ο στόχος των 2 βαθμών δεν επαρκεί για να προστατευτεί η επιβίωσή τους καθώς η στάθμη των θαλασσών διαρκώς ανεβαίνει. Το αντίπαλο στρατόπεδο με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία απάντησε ότι ο καθορισμός ενός πιο φιλόδοξου στόχου θα έθετε σε κίνδυνο τη διατροφική ασφάλεια και πρωτοστάτησε στη προσπάθεια να εξαλειφθεί από το κείμενο της συμφωνίας κάθε αναφορά σε σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων (decarbonization) κάποια στιγμή στο δεύτερο μισό του αιώνα, με την Κίνα και την Ινδία μάλιστα να αρνούνται να ορίσουν ημερομηνία για τη εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων καθώς η οικονομία τους εξαρτάται από αυτά.
Το πρόβλημα κατά συνέπεια της Κλιματικής Αλλαγής δεν λύνεται με τη συμφωνία του Παρισιού. Δημιουργεί όμως αυτή τις προϋποθέσεις για ένα αναγκαίο και σταθερό πλαίσιο το οποίο, εφ’ όσον τηρηθεί απ’ όλους, δίνει πιθανότατα την απάντηση στην επίλυσή του τόσο ζωτικού για το μέλλον του πλανήτη μας προβλήματος.
*Πολιτικός Μηχανικός
τ. Δημοτικός Σύμβουλος
