Έχει κλείσει σχεδόν ένας αιώνας από τότε και σαν να μην πέρασε μια μέρα. Παρακολουθούμε στις μέρες μας, σε απευθείας σύνδεση αυτήν τη φορά, διασώσεις προσφύγων στα νησιά μας, αφίξεις στον Πειραιά και καραβάνια αποφασισμένων ανθρώπων οι οποίοι περπατούν εκατοντάδες χιλιόμετρα για να φτάσουν στην Ειδομένη, περιμένοντας εκεί ότι θα τους επιτραπεί να συνεχίσουν προς τις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης. Είδαμε εικόνες που μας συγκλόνισαν. Ανήλικα να βαδίζουν κουβαλώντας μπόγους, ανάπηρους με πατερίτσες, γέρους στους ώμους των παιδιών τους. Όλοι στην ίδια διαδρομή, στην ίδια κατεύθυνση. Άνθρωποι που γλίτωσαν από τις βόμβες του πολέμου, άφησαν πίσω τους μια καταραμένη και κατεστραμμένη χώρα, σώθηκαν από τύχη στο Αιγαίο και ονειρεύονται μια καινούρια ζωή στη Γηραιά Ήπειρο.
Η οποία είναι όχι μόνο γερασμένη, αλλά και ξενοφοβική, ρατσίστρια, απάνθρωπη. Επιπλέον συνυπεύθυνη για ό,τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή, για την προσφυγική τραγωδία, για τα τείχη και τους φράχτες που υψώνονται παντού. Διασκέψεις, συζητήσεις, αποφάσεις, περιπολίες του ΝΑΤΟ, Supporting Syria and the Region, υποσχέσεις για βοήθεια και άλλα με ένα και μόνο στόχο: να περάσουν όσο γίνεται λιγότεροι πρόσφυγες στα εδάφη της. Μια Ευρώπη που μετατρέπει τους ανθρώπους σε αριθμούς, στρουθοκαμηλίζει, φέρεται υβριστικά (κατά το σχήμα ύβρις- τίσις). Η τιμωρία, ωστόσο, όπως στις αρχαίες τραγωδίες, νομοτελειακά θα έρθει ξανά. Μέσα στο τωρινό ευρωπαϊκό πλαίσιο, όπως το οριοθέτησαν ακραίοι, συντηρητικοί και ανιστόρητοι αρχηγοί κρατών, δεν χωράνε τα ρηξικέλευθα κινήματα, οι διανοητές και οι μεγάλες επαναστάσεις που άλλαξαν την πορεία της ανθρωπότητας. Αντιθέτως το μόρφωμα της ΕΕ και οι σύμμαχοι της ακολουθούν αντιδημοκρατικές και αντιουμανιστικές πρακτικές και προβάλλουν τον αυταρχισμό και τη βαρβαρότητα.
Αλλά και η χώρα των προσφύγων και των μεταναστών, των χιλιάδων θυμάτων των πολέμων, η Ελλάδα της κρίσης και του ανθρωπιστικού προβλήματος δε στέκεται στο ύψος των περιστάσεων. Με ενεργό το φράχτη του Έβρου αφήνει εκατοντάδες ανθρώπους να πνίγονται στα νερά του Αιγαίου. Τους τσουβαλιάζει στα καράβια κατά χιλιάδες και τους αποβιβάζει στον Πειραιά χωρίς κανένα σχέδιο διαχείρισης του προβλήματος. Τους αφήνει αβοήθητους στην πορεία τους προς τα βόρεια σύνορα μας. Μάταια ο συμπαθής κ. Μουζάλας αγωνίζεται να δώσει λύσεις. Είναι ο μοναδικός, εντούτοις, και απελπιστικά μόνος. Η ελληνική κοινωνία με τα δικά της αδιέξοδα συμπεριφέρεται αντιφατικά, όπως και τότε με τη μικρασιατική καταστροφή. Αλλού οι γηγενείς χαρίζουν μια ανθρώπινη αγκαλιά, όπως στη Λαμία και την Κοζάνη και αλλού, όπως στην Κω και στα Διαβατά, δύο περιοχές με προσφυγική ιστορία (πριν και μετά το 1922 είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες) αντέδρασαν στη δημιουργία κέντρων φιλοξενίας.
Σαν να μην πέρασε μια μέρα, λοιπόν. Η προσφυγιά, όσο υπάρχουν αιτίες που τη γεννούν θα είναι, δυστυχώς, παρούσα και θα χτυπά την πόρτα μας. Το ίδιο και ο φόβος και η απέχθεια για τον ξένο, τον αλλόγλωσσο, τον διαφορετικό. Βλέμματα γεμάτα, πόνο, απόγνωση και απελπισία θα ξύνουν τη συνείδηση μας, μάτια γεμάτα δύναμη, αξιοπρέπεια και περηφάνια θα μας διδάσκουν. Τα βήματα των προσφύγων θα αφήνουν ανεξίτηλα τα αποτυπώματα τους κάποτε στο Αϊβαλί, σήμερα στην Εθνική οδό Λαμίας- Θεσσαλονίκης και αύριο αλλού. Κοκαλωμένα και άψυχα σώματα θα κείτονται στις παραλίες της Μυτιλήνης, στα χαλάσματα της Χομς, στην πυρπολημένη Σμύρνη. Μακρόσυρτοι θρήνοι παντού. Η ιστορία θα κάνει ζικ – ζακ και «όσο δεν αλλάζει η φύση του ανθρώπου, γίνονται και θα γίνονται πάντα ίδιες συμφορές», όπως έγραψε ο μεγάλος ιστορικός Θουκυδίδης. Σαν να μην πέρασε μια μέρα τελικά.

*εκπαιδευτικός στο 6ο Λύκειο Καλαμάτας