Αλέξης Χαρίτσης αναφέρθηκε στην οικονομική υποστήριξη της αυτοδιοίκησης, υποστηρίζοντας ότι πρώτη φορά έχει στη διάθεσή της τόσους πόρους για στοχευμένες παρεμβάσεις. Αναφέρθηκε ακόμη στα θεσμικά θέματα, στον πρόγραμμα Κλεισθένης, στην εποπτεία των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και σε σειρά άλλων ζητημάτων.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ο Αλέξης Χαρίτσης σημείωσε:

“Όπως όλοι γνωρίζετε, η Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης. Τα μνημόνια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές στέρησαν τους ΟΤΑ από τους πόρους, τα μέσα και τους ανθρώπους που θα τους επέτρεπαν να εκπληρώσουν τον πολύ κρίσιμο ρόλο τους.

Τα προβλήματα ωστόσο ξεκίνησαν πριν την κρίση. Με τις διαδοχικές μεταρρυθμίσεις στην Αυτοδιοίκηση οι ΟΤΑ επωμίστηκαν μεγάλες αρμοδιότητες και καθήκοντα.

Οι αλλαγές αυτές όμως έγιναν χωρίς ταυτόχρονα να εξασφαλίσουν στους δήμους και την ανάλογη χρηματοδότηση και την απαραίτητη στελέχωση σε προσωπικό. Οι δήμοι βρέθηκαν ξαφνικά με σημαντικά αυξημένες αρμοδιότητες αλλά με περιορισμένα μέσα στη διάθεσή τους για να τις φέρουν σε πέρας. Είχαμε δηλαδή αποκέντρωση, αλλά κουτσουρεμένη αποκέντρωση, που δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε.

Αυτή, δυστυχώς, ήταν η κατάσταση στην Αυτοδιοίκηση. Αυτή προσπαθούμε να αλλάξουμε βήμα το βήμα, με κάθε μας παρέμβαση και πάντα, σε στενή συνεργασία με εσάς.

Επιτρέψτε μου να παρουσιάσω κάποια από τα πεπραγμένα αλλά και τον σχεδιασμό μας για το επόμενο διάστημα, στους βασικούς τομείς πολιτικής που μας αφορούν.

1)  Χρηματοδότηση

•         Στον κρίσιμο τομέα της χρηματοδότησης γνωρίζουμε όλοι ότι τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Τα πρώτα χρόνια της κρίσης η κρατική χρηματοδότηση προς τους ΟΤΑ μειώθηκε κατά 60%. Η δε Συλλογική Απόφαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΣΑΤΑ) μειώθηκε σε ποσοστό 85%.
•         Εμείς, παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, αυξήσαμε για πρώτη φορά μετά από χρόνια την κρατική χρηματοδότηση προς τους ΟΤΑ (ΚΑΠ) τόσο το 2018 όσο και το 2019. Μικρή αύξηση - δεν θα διαφωνήσω - είναι η πρώτη όμως που γίνεται μετά από τόσα χρόνια μειώσεων.
•         Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο να απαντήσω και στην παραπληροφόρηση που διακινείται από διάφορα κέντρα για  δήθεν περιστολή των ΚΑΠ στον προϋπολογισμό του 2019, με αφορμή τη μεταφορά της υποχρέωσης για την καταβολή των προνοιακών επιδομάτων από τους Δήμους στον ΟΠΕΚΑ. Καμία μείωση δεν υπάρχει.
•         Η δαπάνη για την καταβολή των επιδομάτων αυτών το 2018 από τους Δήμους ανέρχεται περίπου στα 678 εκατ. €.  Συνεπώς, από το σύνολο των επιχορηγήσεων που θα λάβουν φέτος οι Δήμοι μέσω των ΚΑΠ (2.402 εκατ. €), τις λειτουργικές και τις επενδυτικές δραστηριότητές τους αφορούν τα 1.723 εκατ. €. Τα υπόλοιπα ήταν απλώς μεταβιβαστική πληρωμή στους Δήμους για να καταβάλλουν τα προνοιακά επιδόματα.
•         Το 2019 το ποσό αυτό αυξάνεται στα 1.760 εκατ. €. Υπάρχει δηλαδή πραγματική αύξηση των ΚΑΠ κατά 37 εκατ. €. Το πραγματικό όφελος για τους Δήμους ωστόσο, είναι ακόμα μεγαλύτερο. Οι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι που οι δήμοι ήταν υποχρεωμένοι να αφιερώσουν για την καταβολή των προνοιακών επιδομάτων τώρα απελευθερώνονται και μπορούν να αξιοποιηθούν σε άλλες ανάγκες.
•         Εκτός όμως από την αύξηση των ΚΑΠ, προχωρήσαμε (στον Κλεισθένη) και στη θέσπιση νέων κριτηρίων για την πιο δίκαιη και ορθολογική κατανομή τους. Εκτός από τον πληθυσμό, τώρα λαμβάνονται υπόψη και μια σειρά άλλοι παράμετροι όπως η ορεινότητα, η νησιωτικότητα, το επίπεδο της ανεργίας και της φτώχειας. Άλλες ανάγκες, για παράδειγμα, έχει ένας αστικός δήμος (Αθήνα πχ) που δεν επιβαρύνεται με τη διαχείριση του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης και άλλες ένας επαρχιακός δήμος που καλείται να λειτουργήσει με ίδιους πόρους ένα τέτοιο δίκτυο.
•         Η απάντηση της ΝΔ σε όλες αυτές τις προσπάθειες χρηματοδοτικής ενίσχυσης των δήμων από την Πολιτεία είναι η περικοπή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων και η αντικατάσταση τους με τον ΕΝΦΙΑ η είσπραξη του οποίου θα περάσει στους δήμους. Είναι μια πρόταση καταστροφική για την Αυτοδιοίκηση που θα δημιουργήσει τεράστιες ανισότητες μεταξύ των δήμων. Κερδισμένοι θα βγουν λίγοι πλούσιοι δήμοι με υψηλής αξίας ακίνητα στην επικράτειά τους, ενώ οι φτωχοί σε κτηριακό απόθεμα και οι μικροί απομακρυσμένοι δήμοι θα γνωρίσουν δραστική μείωση στους πόρους τους.

Πρόσθετη χρηματοδότηση

•         Πέρα ωστόσο, από τους ΚΑΠ, στο ΥΠΕΣ αξιοποιήσαμε το ξεχασμένο από τις προηγούμενες κυβερνήσεις ΠΔΕ. Από τα προγράμματα για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και της λειψυδρίας δόθηκαν στους ΟΤΑ περισσότερα από 124 εκατ. ευρώ την περίοδο 2015-2018. Θυμίζω ότι αντίστοιχο ποσό για την περίοδο 2012-2014 ήταν λιγότερα από 8 εκατ. ευρώ.
•         Αναφέρω μόνο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Από το πρόγραμμα λειψυδρίας  δόθηκαν για τα έτη 2012- 2014 συνολικά 400.000 €. Λιγότερα δηλαδή από όσα δώσαμε στη ΔΕΥΑ Σικυωνίων (500.000 ευρώ) πριν λίγες εβδομάδες με μία μόνο απόφαση.
•         Ακόμη, από το πολύ σημαντικό πρόγραμμα ΑΚΣΙΑ για την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών, οι ΟΤΑ ενισχύθηκαν  την ίδια περίοδο (2015-2018) με άλλα 134 εκατ. ευρώ.
•         Επιπλέον, 41 εκατ. ευρώ δόθηκαν για την ενίσχυση ορεινών και νησιωτικών δήμων.
•         Και 95 εκατ. ευρώ διατίθενται τώρα για την αναβάθμιση των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών και την εναρμόνιση τους με τις προδιαγραφές που ορίζει το νέο προεδρικό διάταγμα.

φιλόΔημος

• Επειδή ωστόσο, οι ανάγκες της Αυτοδιοίκησης είναι πολύ μεγάλες, προχωρήσαμε στη δημιουργία νέων καινοτόμων χρηματοδοτικών εργαλείων για την κάλυψή τους.
• Για χρόνια οι δήμοι ζητούσαν ένα δικό τους πρόγραμμα από το ΕΣΠΑ. Δυστυχώς στον σχεδιασμό του τρέχοντος ΕΣΠΑ που έγινε από την προηγούμενη κυβέρνηση σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2014, δεν υπήρχε τέτοια πρόβλεψη. Τον σχεδιασμό αυτό δεν μπορούσαμε να τον αλλάξουμε. Προχωρήσαμε όμως στη δημιουργία ενός καλύτερου, πιο γρήγορου και πιο ευέλικτου προγράμματος, ειδικά σχεδιασμένου για τους Δήμους.
• Αναφέρομαι, φυσικά, στον Φιλόδημο – ένα πρόγραμμα στοχευμένο στις ανάγκες της Αυτοδιοίκησης - ο οποίος, από τον Φεβρουάριο που ενεργοποιήθηκε, έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία.
• Ξεκίνησε με αρχικό προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ αλλά θα ξεπεράσει το  1,8 δισ. ευρώ, μέχρι το τέλος του έτους.
• Με τον ΦιλόΔημο μπορούν για πρώτη φορά οι Δήμοι να καλύψουν βασικές ανάγκες σε υποδομές στον τομέα της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της αγροτικής οδοποιίας, της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ – όπου όπως γνωρίζετε η χώρα μας πληρώνει κάθε χρόνο δυσβάσταχτα πρόστιμα. Υποδομές που είναι απολύτως κρίσιμες για την υγεία και την ποιότητα ζωής των πολιτών αλλά και για την αναπτυξιακή προοπτική των τοπικών κοινωνιών. Έργα που θα έπρεπε να έχουν υλοποιηθεί εδώ και δεκαετίες.
• Η ανταπόκριση στο πρόγραμμα ήταν τεράστια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόγραμμα για την ύδρευση. Ξεκίνησε 15 Ιουνίου 2018 και μέχρι τα τέλη Ιουνίου το ποσό των αιτήσεων στην ύδρευση είχε φτάσει τα 214 εκ €. Εντός δύο εβδομάδων δηλαδή έφτασαν και ξεπέρασαν οι αιτήσεις το συνολικά διαθέσιμο ποσό. Προφανώς υπήρχε τεράστια ανάγκη. Το ίδιο και στην αποχέτευση. μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2018, το ποσό των αιτήσεων είχε φτάσει τα 190 εκ €. Είναι σαφές ότι ο ΦιλόΔημος αφουγκράσθηκε το σφυγμό και την ανάγκη της Αυτοδιοίκησης.
• Για να καλύψουμε αυτή τη μεγάλη ζήτηση, αυξήσαμε την προηγούμενη βδομάδα, και για μία ακόμη φορά, κατά 250 εκατ. ευρώ τον προϋπολογισμό για έργα ύδρευσης και αποχέτευσης.
• Ίδια και καλύτερη είναι η εικόνα και στις εντάξεις. Μέσα σε λίγους μήνες εντάχθηκαν στον Φιλόδημο έργα π/υ 243 εκατ. ευρώ στον τομέα της αποχέτευσης σε όλη την Ελλάδα, 240 εκατ. ευρώ στην ύδρευση, 23 εκατ. στην αγροτική οδοποιία, 70 εκατ. για την κατασκευή παιδικών χαρών, 60 εκατ. για την προμήθεια μηχανημάτων έργου.
• Από 15 Ιουνίου έως και σήμερα εντάσσονται δύο έργα κάθε μέρα και ύψους έως 5 εκατ. ευρώ  την ημέρα!
• Να επισημάνουμε ότι αυτή η χρηματοδότηση δεν επιβαρύνει καθόλου τους δήμους αφού καλύπτεται στο ακέραιο από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
• Αυτά δεν είναι αφηρημένα νούμερα. Με το ΦιλόΔημο πήγε πόσιμο νερό σε περιοχές της χώρας που δεν είχαν ακόμη δίκτυο ύδρευσης (ναι υπάρχουν και τέτοιες περιοχές το 2018 στη χώρας μας όπως π.χ. οικισμοί του Δήμου Ζηρού). Με το ΦιλόΔημο γίνονται έργα αποχέτευσης σε περιοχές με ιδιαίτερη περιβαλλοντική ευαισθησία (π.χ. διαχείριση λυμάτων οικισμών στη Λίμνη Πλαστήρα) τα οποία δεν μπορούσαν να μπουν στο ΕΣΠΑ λόγω του στενού κριτηρίου των 2000 κατοίκων και της ανεπάρκειας των διαθέσιμων πόρων. Ο ΦιλόΔημος λειτούργησε και λειτουργεί με ένα πολύ πετυχημένο συμπληρωματικό τρόπο με το ΕΣΠΑ και τα υπόλοιπα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία.

• Ο Φιλόδημος όμως δεν εξαντλείται στην ύδρευση και στην αποχέτευση. Πριν δυο βδομάδες ενεργοποιήσαμε δύο νέες προσκλήσεις του προγράμματος.
• Η πρώτη αφορά έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές, ύψους 200 εκατ. ευρώ. Απευθύνεται τόσο σε Δήμους όσο και στις Περιφέρειες.
• Πρόκειται για έναν τομέα ιδιαίτερα κρίσιμο σήμερα που οι επιπτώσεις τις κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο ορατές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα πολλαπλασιάζονται, με δραματικές συνέπειες πάνω στις ζωές και τις περιουσίες των πολιτών.
• Η δεύτερη πρόσκληση έχει προϋπολογισμό 320 εκατ. ευρώ και αφορά έργα για την επανάχρηση δημοτικών κτιρίων, την κατασκευή-ανέγερση νέων δημοτικών κτιρίων και σχολικών κτιρίων:
• Με την πρόσκληση αυτή κάνουμε πράξη τη δέσμευση μας προς τους δήμους ότι θα ενταχθούν στον «Φιλόδημο» όλα τα ώριμα σχέδια για την ανέγερση παιδικών σταθμών, ώστε να προχωρήσει άμεσα η υλοποίησή τους και να καλυφθούν τα μεγάλα κενά που υπάρχουν σε επίπεδο υποδομών για τη φιλοξενία των παιδιών. Επιπλέον οι Δήμοι θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν το κτηριακό απόθεμά τους για πολιτιστικούς και αναπτυξιακούς σκοπούς και να καλύψουν τις μεγάλες ανάγκες σε δημοτικά και σχολικά κτήρια.
• Προγράμματα που προέκυψαν μετά τις συναντήσεις που είχα στο Υπουργείο με τα Διοικητικά Συμβούλια ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ. Παράδειγμα υποδειγματικής συνεργασίας.
• Τις επόμενες μέρες θα ακολουθήσουν άλλες δύο προσκλήσεις για την επισκευή και συντήρηση αθλητικών εγκαταστάσεων και για τη σύνταξη Γενικών Σχεδίων Ύδρευσης.

• Θέλω επίσης να τονίσω ότι οι προσκλήσεις του Φιλόδημου δεν διαφέρουν στο επίπεδο ωριμότητας και πληρότητας φακέλου υποβολής από αυτές του ΕΣΠΑ. Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι απολύτως εναρμονισμένα με αυτά του ΕΣΠΑ.

• Δεν εντάσσονται δηλαδή έργα ανώριμα ή αμφισβητούμενης σκοπιμότητας, αλλά αντιθέτως εντάσσονται έργα απολύτως αναγκαία και σε προχωρημένο στάδιο ωριμότητας. Αυτό για την αποφυγή κάθε παρεξήγησης.
• Οι μέρες των έργων βιτρίνας και της διασπάθισης του δημόσιου χρήματος έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Όπως επίσης και οι εντάξεις με μηδενικό αντίκρισμα πιστώσεων από πίσω τους. Εντάσσονται μόνο έργα ουσίας και έργα ανάγκης για τις τοπικές κοινωνίες, με εξασφαλισμένο όλο το πλαίσιο υποστήριξης για την ομαλή υλοποίησή τους.
• Τόσους πολλούς και στοχευμένους σε πραγματικές ανάγκες, πόρους η Αυτοδιοίκηση δεν έχει δει ποτέ ξανά. Αυτός είναι ο λόγος που ο Φιλόδημος έχει τύχει καθολικής αποδοχής από τους ανθρώπους της Αυτοδιοίκησης, ανεξαρτήτως πολιτικής και κομματικής τοποθέτησης”.

ΝΑ ΑΦΗΦΣΟΥΜΕ ΠΙΣΩ ΤΙΣ ΑΔΙΕΞΟΔΕΣ ΝΟΟΤΡΟΠΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Αλέξης Χαρίτσης ανέφερε: “Η χώρα μας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Εξήλθε από τα μνημόνια και τη σκληρή επιτροπεία.

Βγαίνει από την κρίση που τόσο πολύ δοκίμασε τις αντοχές της κοινωνίας.

Μια μοναδική ευκαιρία διανοίγεται μπροστά μας.

Να αφήσουμε πίσω μας τις αδιέξοδες νοοτροπίες του παρελθόντος και να εργαστούμε από κοινού για την ανάταξη της οικονομίας και της κοινωνίας.

Η κυβέρνηση προχωρά ήδη σε μια σειρά μέτρα που ανακουφίζουν την κοινωνική πλειοψηφία και αίρουν τις αδικίες που συσσωρεύτηκαν τα προηγούμενα χρόνια.

Με ιδιαίτερη έμφαση στις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες αλλά και στα μεσαία στρώματα που επιβαρύνθηκαν δυσανάλογα από τις μνημονιακές πολιτικές.

Η ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι για εμάς κεντρική προτεραιότητα και δέσμευση που έχουμε αναλάβει απέναντι στον ελληνικό λαό και τον κόσμο της Αυτοδιοίκησης.

Όχι μόνο επειδή υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης, αλλά γιατί πιστεύουμε ότι η ισχυρή Αυτοδιοίκηση είναι προϋπόθεση της βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης που θέλουμε.

Οι δήμοι μπορούν και πρέπει να πρωταγωνιστήσουν στην παραγωγική ανασυγκρότηση που έχει ανάγκη η χώρα.

Γιατί, ακόμη, πιστεύουμε ότι η αναζωογόνηση της δημοκρατίας και η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς ξεκινά από τις τοπικές κοινωνίες.

Αυτή τη δέσμευση κάνουμε πράξη με όλες τις πρωτοβουλίες που ανέπτυξα πριν – με τον Κλεισθένη, με τον ΦιλόΔημο και τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για τους ΟΤΑ που δημιουργήσαμε, με τις χιλιάδες νέες προσλήψεις στην Αυτοδιοίκηση που βρίσκονται σε εξέλιξη, με την στήριξη των εργαζόμενων στους ΟΤΑ.

Οι πόρτες του Υπουργείου Εσωτερικών ήταν και παραμένουν πάντα ανοικτές για τους εκπροσώπους και τους εργαζόμενος της Αυτοδιοίκησης.

Σας καλώ να εργαστούμε μαζί για να δώσουμε στην Αυτοδιοίκηση τους πόρους, τα μέσα, και τους ανθρώπους που θα της επιτρέψουν να επιτελέσει τον κρίσιμο ρόλο της”.