Συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης ήταν όταν ο μπάρμπα Μιχάλης Ξυδέας, μέλος της αντάρτικης ομάδας του Νοέα, κλήθηκε πρώτος να καταθέσει στεφάνι για τους πεσόντες και μαζί με τα μικρά εγγονάκια του άφησε λουλούδια στη μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματα των πεσόντων συντρόφων του από τη Σαϊδόνα.
Νατάσα Ξυδέα
ΣΥΝΑΙΝΟΥΜΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΑΖΑ
Το μήνυμα της φετινής εκδήλωσης διατυπώθηκε από την αντιπρόεδρο του Συλλόγου Απανταχού Σαϊδονιτών, Νατάσα Ξυδέα, που στην κεντρική ομιλία σημείωσε: “Η σημερινή εκδήλωση μνήμης και τιμής αποτελεί και μια τελετή συναίνεσης όλων εμάς που από διαφορετικές αφετηρίες βλέπουμε με κριτικό βλέμμα όλα όσα έγιναν και γίνονται στη χώρα μας. Συναινούμε στο ότι δεν είμαστε μάζα για να φοβόμαστε την ελευθερία ή την προσωπική ευθύνη, συναινούμε στο ότι η δημοκρατία, η εθνική κυριαρχία και η κοινωνική δικαιοσύνη είναι ακόμα ζητούμενα για όλον τον κόσμο. Ο καλύτερος τρόπος να προστατεύσουμε την ιστορία είναι να συνεχίσουμε τον καθημερινό αγώνα ενάντια σε οτιδήποτε εφήμερο, ψευδεπίγραφο και εθνικιστικό με γενναιότητα, αυτογνωσία και εντιμότητα”.
ΣΤΙΣ 28 ΜΑΡΤΗ 1942
Η ίδια έκανε και την ιστορική αναφορά στα γεγονότα που ανέδειξαν τη Σαϊδόνα ως την μάνα των αγωνιστών της Μάνης: “Εδώ, πριν από 76 χρόνια, 20 γενναίοι Σαϊδονίτες κατάφεραν στις 28 του Μάρτη 1942 αποφασιστικό χτύπημα κατά των Ιταλών κατακτητών και των συνεργατών τους. Η μάχη της Σαϊδόνας ήταν η πιο οργανωμένη αντίδραση στην ευρύτερη περιοχή αποτελώντας το βασικό πρόδρομο της μετέπειτα ένοπλης αντίστασης στη Μάνη και η 1η ένοπλη σύγκρουση στην Πελοπόννησο μεταξύ ενός στρατιωτικού αποσπάσματος και μιας ομάδας ανταρτών. Μιας ομάδας που συγκροτήθηκε σε σώμα από συγχωριανούς, νέους και μεγαλύτερους, με τόλμη, αυτοθυσία και αδούλωτη ψυχή.
Παναγιώτης Μερτίκας από το ΚΚΕ
ΜΕ 31 ΜΕΛΗ ΣΤΟ ΕΑΜ ΑΠΟ ΤΟ 1941
Καθώς καθημερινά έκαναν επιδρομές οι Ιταλοί και οι συνεργάτες τους και πλιατσικολογούσαν τα χωριά Εξωχώρι, Καστάνια και Σαϊδόνα, οι Σαϊδονίτες, έχοντας αναπτύξει ήδη προπολεμικά ένα κοινοτικό σύστημα αυτονομίας και απονομής δικαιοσύνης, κάτι σαν το μανιάτικο συμβούλιο γεροντικής, και έχοντας περίπου 35 μέλη στο ΕΑΜ από το 1941, αντέδρασαν με αφορμή διάφορα περιστατικά, όπως η φορολογική παρακράτηση λαδιού από τους Ιταλούς, η επίταξη των υπαρχόντων ζώων της Σαϊδόνας, τα οποία αρνήθηκε ο γραμματέας της Κοινότητας Δημήτρης Ξυδέας. Παράλληλα όμως οι Σαϊδονίτες βοηθούσαν στη διαφυγή Άγγλων προς την Αίγυπτο και κάλυπταν αντιστασιακές ενέργειες του Κύπριου αγωνιστή Μαύρου, του οποίου η αγωνιστικότητα τιμάται σήμερα από τον κυπριακό λαό.
Παναγιώτης Κουφαλάκος από το ΠΑΜΕ
Η ΕΝΟΠΛΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Έτσι στις 24 Μάρτη 1942 ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Ηλίας Νοέας μαζί με άλλους πατριώτες του χωριού ξεκίνησαν την ένοπλη αντίσταση. Οι Ιταλοί θορυβημένοι έστειλαν τέσσερις μέρες αργότερα μια διμοιρία να καταδιώξει και συλλάβει τους αντάρτες της Σαϊδόνας. Εκείνοι τους περίμεναν σε ενέδρα και τους χτύπησαν. Οι Ιταλοί υποχωρούν με αρκετούς τραυματίες. Μετά τη μάχη οι αντάρτες συναντιούνται στο Μοναστήρι της Βοϊδενίτσας με ένα απόσπασμα Ιταλών και συνεργατών τους και ανοίγει νέα μάχη με νίκη των ανταρτών. Οι Ιταλοί σε αντίποινα καίνε τη Σαϊδόνα και το Μοναστήρι της Βοϊδενίτσας, ενώ στη συνέχεια κατορθώνουν με παραπλανητικές υποσχέσεις για αμνηστία να πείσουν τους αντάρτες να παραδοθούν. Όταν αυτό συμβαίνει φυλακίζονται στις φυλακές της Καλαμάτας.
ΕΚΤΕΛΕΣΗ-ΚΑΤΑΔΙΚΕΣ
Ο Ηλίας Νοέας καταδικάζεται σε θάνατο και εκτελείται στη θέση Καζάλα της Καλαμάτας στις 13 Μαΐου 1942. Οι ποινές για τους υπόλοιπους: Θεόδωρος Ξυδέας ισόβια, Λεωνίδας Ξυδέας, Δημήτρης Ξυδέας, Σωτήρης Ξυδέας, Χρήστος Ξυδέας, Σταύρος Κλαμπατσέας, Αργύρης Στρατέας, Ηλίας Περουκανέας 24 χρόνια φυλακή, Γρηγόρης Κλαμπατσέας, Ανδρέας Ταβουλαρέας 16 χρόνια φυλακή, Κώστας Ξυδέας, Σταύρος Καραμανέας 3 χρόνια φυλακή, Μιχάλης Ξυδέας, Χρήστος Ξυδέας, Σωτήρης Ταβουλαρέας απαλλάχτηκαν αλλά οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο Καλαβρύτων. Εκείνοι με τις πολυετείς ποινές μεταφέρθηκαν σε φυλακές στην Ιταλία και όσοι επέζησαν οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα στη Γερμανία”.
Σπύρος Κλάδης
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
Η Νατάσα Ξυδέα τόνισε ότι το κίνημα της Σαϊδόνας συνέτεινε ώστε πολλοί κάτοικοι της Μεσσηνιακής Μάνης να ενταχθούν στον ΕΛΑΣ, ενώ δημιούργησε “μια πολιτική συνείδηση η οποία καθορίζει τη στάση τους μεταπολεμικά έως και τις μέρες μας”.
Αναφερόμενη στους ήρωες της Σαϊδόνας πρόσθεσε ότι “σήμερα τιμούμε όλη αυτή την ομάδα που με την αυτοθυσία της απέδειξε τη δύναμη της ψυχής ανθρώπων που παλεύουν για τα ιδανικά τους. Σήμερα τιμούμε και τους αγωνιστές και αγωνίστριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που συνέχισαν τον αγώνα για Εθνική Ανεξαρτησία και Λαϊκή Κυριαρχία, για μια καλύτερη ζωή.
ΠΟΙΟΙ ΗΤΑΝ
Τιμούμε τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Ηλία Νοέα, τον αρχηγό της ομάδας που συνειδητοποίησε πρώτος την ανάγκη της οργανωμένης αντίστασης και που στο στρατοδικείο πήρε επάνω του την ευθύνη για τις συγκρούσεις.
Τιμούμε τον Κώστα Ξυδέα, που συμμετείχε στην Αντίσταση από την αρχή και συνέχισε και μετά το θάνατο του Ηλία Νοέα. Ο Κώστας Ξυδέας, ο πρωτοπόρος αυτός κομμουνιστής, ξεκίνησε πρώτος στον Ταΰγετο τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού και συνέχισε μέχρι το 1949 που προδόθηκε θυσιάζοντας την οικογένεια και πολλούς συγγενείς του στο βωμό της πατρίδας.
Τιμούμε τον Σωτήρη Νοέα, που φυλακίστηκε και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 6/1/1943 στο Κούρνοβο σε αντίποινα για την ανατίναξη τραίνου.
Τιμούμε τον Ντίνο Κλαμπατσέα, τον συνδικαλιστή φοιτητή της Νομικής, έναν από τους 200 κομμουνιστές, που εκτέλεσαν οι Γερμανοί την Πρωτομαγιά του 1944 στην Καισαριανή σε αντίποινα για το θάνατο αξιωματικών τους στους Μολάους.
Τιμούμε τον Νίκο Σπαντιδέα, τον σεμνό αγωνιστή που συμμετείχε στη μάχη της Χώρας, όπου και τραυματίστηκε.
Και βέβαια τιμούμε και όλους εκείνους τους πατριώτες από τα μανιάτικα χωριά, κάθε άντρα και κάθε γυναίκα που συμμετείχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο δίκαιο αγώνα για την ελευθερία, έναν αγώνα φωτεινό ορόσημο για κάθε γενιά, που πάλεψε τον κατακτητή, ξένο ή ντόπιο”.
Παναγιώτης Σταθέας
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΑΘΕΑΣ
Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετισμό από τον πρόεδρο του Συλλόγου, Σπύρο Κλάδη και τον πρόεδρο της Σαϊδόνας Πέτρο Ταβουλαρέα, ενώ και φέτος έπαιξε με την κιθάρα και τραγούδησε αντάρτικα τραγούδια ο Παναγιώτης Σταθέας, ο οποίος τιμάει το Σύλλογο με τη συμμετοχή του και εκείνος αντίστοιχα τον εκτιμάει ιδιαίτερα.
Παραβρέθηκε ο πρώην βουλευτής του ΚΚΕ Σπύρος Χαλβατζής, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, πρόεδρος της Επιτροπής της Βουλής για τη διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών, ο οποίος παραθερίζει στην περιοχή της Μάνης, ο δήμαρχος Δυτικής Μάνης Γιάννης Μαραμπέας. Την Τομεακή Επιτροπή του ΚΚΕ εκπροσώπησε ο Παναγιώτης Μερτίκας, το ΣΥΡΙΖΑ ο Γιώργος Χιουτέας, παραβρέθηκαν εκπρόσωποι της ΚΝΕ Μεσσηνίας, της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, της Επιτροπής Ειρήνης, του ΠΑΜΕ, του Συνδικάτου Οικοδόμων, του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου κ.ά
Πέτρος Ταβουλαρέας
ΚΑΠΟΙΟΙ ΠΡΟΔΩΣΑΝ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ
Η Πότα Κακκαβά, όταν κλήθηκε να καταθέσει στεφάνι, τόνισε ότι οι ήρωες δεν τα χρειάζονται τα στεφάνια γιατί η προσφορά τους είναι αμάραντη, ενώ σχολίασε πως κάποιοι πρόδωσαν τους αγώνες όσων έπεσαν στην Αντίσταση αλλά και πως κάποιοι από εκείνους που κατέθεσαν στεφάνι, υποκρίνονται, δεν πιστεύουν στους αγώνες.
Κλείνοντας την κεντρική ομιλία της εκδήλωσης η Νατάσα Ξυδέα σημείωσε ότι “ο Σύλλογος των Απανταχού Σαϊδονιτών μέσα από την πολυετή δράση του συνεχίζει να έχει τους ήρωες της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας ως το πολυτιμότερο αποτύπωμά του, να τους σέβεται και να τους τιμά”.
Την εκδήλωση συντόνισε η Σοφία Καστριτσέα από το Σύλλογο.
Σταύρος Μαρτίνος
