Τετάρτη, 10 Οκτωβρίου 2012 20:56

Δύσκολες εποχές, σκληρές μνήμες από το Ορφανοτροφείο Καλαμάτας

Τα παιδιά του Ορφανοτροφείου στις κατασκηνώσεις του Ταϋγέτου Τα παιδιά του Ορφανοτροφείου στις κατασκηνώσεις του Ταϋγέτου

Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ 
ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

«Όταν ήμουνα τριών χρονών και πήγαινα τεσσάρων, καλύτερα μανούλα μου να μ' έδινες στο χάρο. Τώρα που μεγάλωσα σ' αυτή την ηλικία, λιώνει το κορμάκι μου μες στα ορφανοτροφεία». Αυτοί είναι οι πρώτοι στίχοι του απαγορευμένου τραγουδιού των ορφανοτροφείων, που ακούστηκε και πάλι απ' τα παιδιά του Μουσικού Σχολείου Καλαμάτας κατά τη διάρκεια εκδήλωσης - παρουσίασης του βιβλίου «Το κλουβί και η φωλιά»,…

…που εκδόθηκε από το Μουσικό Σχολείο και αποτελεί ένα σπουδαίο ντοκουμέντο για την ιστορία του Εθνικού Ορφανοτροφείου Αρρένων της μεσσηνιακής πρωτεύουσας.
Στο άκουσμα των στίχων οι παλιοί τρόφιμοι του ιδρύματος δάκρυσαν. Μαζί τους δάκρυσαν και όσοι παρακολούθησαν τη θεατροποιημένη ξενάγηση στους χώρους του παλιού ορφανοτροφείου, που σήμερα στεγάζει το Μουσικό Σχολείο και το 10ο Δημοτικό Σχολείο.
Μέσα σ' ένα φορτισμένο συγκινησιακά κλίμα, οι παλιοί τρόφιμοι μίλησαν για τις εμπειρίες τους, για το πειθαρχείο και τις βάρβαρες παιδαγωγικές μεθόδους, αλλά και για την αλληλεγγύη που τους ένωνε, με αποτέλεσμα και σήμερα ακόμη να αποκαλούν ο ένας τον άλλον αδελφό. Αποκαλυπτικός για τη συμπεριφορά των «παιδαγωγών» ήταν ο Καλαματιανός δικηγόρος Θοδωρής Αθανασόπουλος, που πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο ορφανοτροφείο. «Φάλαγγα και βούρδουλας, κακία και μοχθηρότητα σε ανήλικα παιδιά σκότωναν τις ψυχές μας».
Ο Δημήτρης Αναστασόπουλος έζησε 20 χρόνια στο ορφανοτροφείο. «Ήρθα όταν έχασα και τους δύο μου γονείς και έφυγα 20 χρονών. Εδώ γνώρισα τη σκληρότητα των διοικούντων, αλλά απ' την άλλη είχα ένα πιάτο φαΐ και έκανα πολλά αδέλφια».
Ο Δημήτρης μιλάει με πολλή αγάπη για τη νοσοκόμα του ιδρύματος. «Ήταν η αδελφή μας. Δεν θυμάμαι παιδί που να μην τη λάτρευε», μας λέει και μας αποκαλύπτει ότι έχει σχεδόν έτοιμο το βιβλίο με τις εμπειρίες του από το ορφανοτροφείο, με τίτλο «Φυλακισμένα νιάτα».
Από τους μεγαλύτερους «αδελφούς» ο Στέλιος Καλαντωνέας, που, όπως μας λέει, έχασε και τους δύο του γονείς στον εμφύλιο και οι συγγενείς του τον πήγαν στο ίδρυμα τεσσάρων ετών, δηλώνοντας ότι είναι 2 χρόνια μεγαλύτερος. Δέκα χρόνια έκλεισε στην Καλαμάτα ο κ. Καλαντωνέας και άλλα τέσσερα στο «Παπάφειο» της Θεσσαλονίκης. Συνοδεύεται από τον γιο του, τον γαμπρό του και την κόρη του και προσπαθεί -με δάκρυα αρκετές φορές- να τους μεταφέρει σ' εκείνη την εποχή. Την εξιστόρησή του διακόπτουν τ' «αδέλφια» του, που τον αγκαλιάζουν και τον φιλούν.
Ο Δημήτρης Αναστασόπουλος, που πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο ίδρυμα, μας ξεναγεί στο πειθαρχείο του ορφανοτροφείου
Το Εθνικό Ορφανοτροφείο Αρρένων Καλαμάτας ιδρύθηκε το 1922 και λειτούργησε μέχρι το 1991.
Ολόκληρο το αρχείο του μεταφέρθηκε στο τοπικό παράρτημα Καλαμάτας των Γενικών Αρχείων του Κράτους, απ' όπου τα παιδιά του Μουσικού με την καθοδήγηση των καθηγητριών Εύης Ντινοπούλου και Κατερίνας Κωνσταντινάκου ανέλυσαν σημαντικά στοιχεία για τη συγγραφή του βιβλίου.
Στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου μίλησαν η διευθύντρια του σχολείου Αννα Φραγκιά, οι καθηγήτριες - υπεύθυνες για τη συγγραφή του βιβλίου Εύη Ντινοπούλου και Κατερίνα Κωνσταντινάκου, καθώς και ο «αδελφός» Δ. Μπεζαντές εκ μέρους των παιδιών του ορφανοτροφείου, ενώ η εκδήλωση έκλεισε με τα παιδιά της χορωδίας του σχολείου που τραγούδησαν τρία τραγούδια γραμμένα για τα παιδιά του ορφανοτροφείου και έξι λαϊκά τραγούδια στο κλίμα του ορφανοτροφείου.
Παράλληλα με την παρουσίαση πραγματοποιήθηκε έκθεση ενθυμημάτων των τροφίμων. Μια ζωγραφιά κερδίζει το βλέμμα του επισκέπτη. Φτιάχτηκε πριν από 53 χρόνια από ένα δωδεκάχρονο τότε αγόρι του ορφανοτροφείου, που ύστερα από αλλεπάλληλες αποδράσεις μεταφέρθηκε στην Αθήνα.
Εκεί μαθήτευσε στην Επαγγελματική Σχολή των Φυλακών Κορυδαλλού και έγινε τυπογράφος. Τότε, λοιπόν, λίγους μήνες αφότου είχε φύγει από την Καλαμάτα, έστειλε γράμμα στον φίλο του μαζί με τη ζωγραφιά με τη σημείωση: «Είμαι και εγώ μέσα».
Η ζωγραφιά έφτασε στα χέρια του διευθυντή, ο οποίος τη φύλαξε, ενώ όταν έκλεισε το ορφανοτροφείο μεταφέρθηκε μαζί με το αρχείο του ιδρύματος στα ΓΑΚ Καλαμάτας.
Το δωδεκάχρονο εκείνο αγόρι εντοπίστηκε από τους συγγραφείς του βιβλίου, που το ρώτησαν τι είχε ζωγραφίσει. Τους απάντησε: «Ζωγράφισα τον θεό Ποσειδώνα, που με σώζει την τελευταία στιγμή από το τέρας της θάλασσας».
Πέτρος Τσώνης