Τετάρτη, 15 Μαϊος 2024 13:13

Η Μάχη της Καλαμάτας – Τιμή στους ήρωες, τιμή σε όσους διατηρούν τη μνήμη

Μάριος Αθανασόπουλος Μάριος Αθανασόπουλος

ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ 
ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΜΙΛΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΒΡΕΤΑΝΩΝ ΑΠΟΜΑΧΩΝ

     «Σε μια εποχή που η ιστορία αμφισβητείται μονίμως, γεγονότα όπως αυτό, έρχονται να μας θυμίσουν, με βίαιο συχνά τρόπο, πως η υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της ελευθερίας του, απαιτούν θυσίες, ακόμη και ανθρώπινες ζωές. Και πως δεν έχουν τοπικό χαρακτήρα, αφού άνθρωποι «ἐκ περάτων τῆς γῆς» βρέθηκαν στην Ελλάδα για να υπερασπιστούν αξίες πανανθρώπινες.

 

     Η ιστορία στην οποία θα αναφερθώ, ξεκινά επίσημα στις 28 Οκτωβρίου του 1940, όταν οι Έλληνες ξύπνησαν με την είδηση ότι η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στη χώρα μας. Ο αγώνας υπήρξε σκληρός και οι θυσίες του ελληνικού έθνους τεράστιες (σε αυτόν τον τιτάνιο αγώνα έχασε τη ζωή του και ο παππούς μου, Βασίλειος Αθανασόπουλος).

     Εκείνη την κρίσιμη στιγμή που άλλες γειτονικές μας χώρες διαπραγματεύονταν και με τους δύο αντιπάλους τη συμμετοχή τους στον πόλεμο, λαμβάνοντας επάξια τον χαρακτηρισμό του «επιτήδειου ουδέτερου», εκείνη τη στιγμή που η μόνη χώρα που είχε απομείνει να πολεμά τον άξονα ήταν η Μεγάλη Βρετανία, η μικρή Ελλάδα όχι μόνο εισήλθε χωρίς υποσημειώσεις σε έναν αγώνα απλώς για την τιμή της, αλλά χάρισε και την πρώτη συμμαχική νίκη ενάντια στον ολοκληρωτισμό. Ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τη Βόρειο Ήπειρο και ετοιμαζόταν στην κυριολεξία να ρίξει στη θάλασσα τον εισβολέα, όταν ο συνέταιρός του επενέβη για να τον σώσει την τελευταία στιγμή. Στις 6 Απριλίου 1941 η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην ήδη αγωνιζόμενη Ελλάδα, με αποτέλεσμα πολύ σύντομα να θέσει τη χώρα υπό τον έλεγχό της.

     Πολύτιμος αρωγός στον ελληνικό αγώνα υπήρξε η Μεγάλη Βρετανία, η οποία απέστειλε εκστρατευτικό σώμα αποτελούμενο από 60.000 περίπου άνδρες. Ο αριθμός τους και η μαχητική τους ικανότητα ήταν ασφαλώς περιορισμένη, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστούν κατά την υποχώρησή τους σε διάφορες περιοχές της νότιας Ελλάδας και οι περισσότεροι απ’ αυτούς να συλληφθούν και να αιχμαλωτιστούν από τα γερμανικά στρατεύματα που παρήλαυναν. Ένα από τα βασικότερα σημεία απαγκίστρωσης των βρετανικών στρατευμάτων υπήρξε το λιμάνι της Καλαμάτας. Ολόκληρη η παραλιακή ζώνη της πόλης που ξεκινά από αυτό εδώ το σημείο και φτάνει μέχρι περίπου τον ναό της Αναστάσεως ανατολικά, αποτέλεσαν το θέατρο της μάχης ανάμεσα στα βρετανικά στρατεύματα που υποχωρούσαν με κάθε πρόσφορο μέσο και στα γερμανικά που είχαν φτάσει ήδη στις παρυφές της πόλης.

     Από την Παρασκευή 25 Απριλίου που άρχισαν να καταφτάνουν οι πρώτοι στρατιώτες της κοινοπολιτείας, οι ANZACS όπως συνηθίζουμε να τους αποκαλούμε, ως την Τρίτη 29 Απριλίου που οι ηρωικοί μαχητές αναγκάστηκαν να παραδοθούν εμπρός στις υπέρτερες γερμανικές δυνάμεις, αυτά τα χώματα που εμείς πατάμε σήμερα, ποτίστηκαν με το αίμα των ηρωικών συμμάχων μας που αγωνίστηκαν μέχρις εσχάτων για τα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

     Ιδιαίτερα τη Δευτέρα 28 Απριλίου, οι μάχες που έλαβαν χώρα σε ολόκληρη την παραλιακή ζώνη της Καλαμάτας υπήρξαν επικές και οι θυσίες των μαχητών ανυπολόγιστες. Επτά χιλιάδες άνδρες περίπου αιχμαλωτίστηκαν και μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

     Ακόμα όμως και εκείνη τη στιγμή, κάποιοι ηρωικοί άνδρες, όχι μόνο δεν παραδόθηκαν, αλλά κατέφυγαν είτε προς την περιοχή της Μάνης είτε προς τα γύρω βουνά και ιδιαίτερα στην περιοχή της Αλαγονίας και οι περισσότεροι απ’ αυτούς διέφυγαν με διάφορα μέσα προς την Κρήτη και τη Μέση Ανατολή για να συνεχίσουν τον αγώνα. Κάποιοι μάλιστα, Κύπριοι κυρίως, έμειναν εδώ και συμμετείχαν ενεργά στην αντίσταση κατά του κοινού εχθρού.

     Πενήντα τρία χρόνια μετά, το 1994, έπειτα από τις επίμονες προσπάθειες των βετεράνων αυτής της μάχης, ανεγέρθηκε αυτό το λιτό μνημείο πεσόντων, και τελείται ετήσια επιμνημόσυνη δέηση με την παρουσία των απογόνων πια εκείνων των σπουδαίων αγωνιστών, οι οποίοι, από όλα σχεδόν τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου ήρθαν σε έναν άγνωστο γι’ αυτούς τόπο, με σκοπό την προάσπιση του μεγαλύτερου αγαθού για έναν άνθρωπο: αυτού της ελευθερίας. Βρετανοί, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί, Ισραηλινοί, Παλαιστίνιοι, Ινδοί, Γιουγκοσλάβοι, Κύπριοι και πολλοί άλλοι ακόμη που ίσως να μη μάθουμε ποτέ την καταγωγή τους, αγωνίστηκαν στο πλευρό των Ελλήνων, ενάντια σε όσους προσπάθησαν να επιβάλουν στην ανθρωπότητα τις αποκρουστικές ιδεοληψίες τους. Τους αξίζει λοιπόν και με το παραπάνω η τιμή της μνημόνευσής τους.

     Η ίδια τιμή αξίζει και σε όσους διατήρησαν και εξακολουθούν να διατηρούν αυτή τη μνήμη∙ στους συγγενείς αυτών των γενναίων μαχητών και σε όσους αγωνίστηκαν για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ανάδειξη της μνήμης αυτής, όπως του αείμνηστου Νίκου Ζερβή.

     Ολοκληρώνοντας τη σύντομη αναφορά μου σε αυτό το σπουδαίο γεγονός, θα ήθελα να σημειώσω πως φοιτητές του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου το οποίο έχω την τιμή να διακονώ, σε συνεργασία με την ΕΡΤ Καλαμάτας, συμβάλλοντας στην περαιτέρω ανάδειξή του, δημιούργησαν πρόσφατα ένα ωριαίο ιστορικό αφιέρωμα (podcast) αφιερωμένο στη μάχη της Καλαμάτας το οποίο προβλήθηκε τη Μεγ. Δευτέρα και βρίσκεται στον ηλεκτρονικό ιστότοπο της ΕΡΤ για όποιον επιθυμεί να πληροφορηθεί περισσότερα για το γεγονός αυτό. 

     Σε μια εποχή που διάφορες ολοκληρωτικές αντιλήψεις κατακλύζουν την ανθρωπότητα και ιδιαίτερα τη γηραιά ήπειρό μας, την Ευρώπη, έχουμε όλοι την υποχρέωση να επαγρυπνούμε και να είμαστε έτοιμοι, όπως εκείνοι οι ηρωικοί σύμμαχοί μας, να παλέψουμε για να διατηρήσουμε τις κοινές μας ιδέες και θέσεις».

 

Μάριος Αθανασόπουλος, καθηγητής και μέλος ΕΔΙΠ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου