ΣΥΛΛΟΓΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΤΣΑΜΠΑΝΗ
Άρματα του ’21, «γλεντισμένες» φορεσιές και μεγάλης αξίας παλαιότυπα από τη σπουδαία συλλογή του Καλαματιανού Χρήστου Κατσαμπάνη, συνταξιούχου προπομπού του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου, παρουσιάζονται στην Αθήνα, στην Πανιώνιος Στέγη Βύρωνα (Ανακρέοντος 6-12, Πλατεία Αγίου Λαζάρου)...
Η συλλογή του Χρήστου Κατσαμπάνη έχει παρουσιαστεί σε πολλά μέρη της χώρας, τώρα τμήμα της παρουσιάζεται και στην Αθήνα, όπου οι εντυπώσεις του κόσμου είναι εξαιρετικές. Προκαλεί πάντως εντύπωση ότι ο τόπος του, η Καλαμάτα, δεν έχει να προσφέρει έναν κατάλληλο χώρο, ώστε να παρουσιάζεται η έκθεση σε μόνιμη βάση και να αποτελέσει ένα σημαντικό πόλο έλξης για τους ντόπιους και τους επισκέπτες.
Η ηλεκτρονική εφημερίδα του Βύρωνα, Δήμος και Πολιτεία, γράφει για τον Χρήστο Κατσαμπάνη και την έκθεσή του στην Πανιώνιο Στέγη: «Ο κ. Χρήστος Κατσαμπάνης κατάγεται από την Καλαμάτα, όπου και μεγάλωσε. Μετά το σχολείο φοίτησε στη Σχολή Εμποροπλοιάρχων της Ύδρας και άρχισε να ταξιδεύει. Από τα νεανικά του χρόνια απέκτησε ένα πάθος. Να περισώσει όσα κομμάτια της ελληνική παράδοσης μπορούσε να βρει και αφορούσαν χάρτες, γκραβούρες και βιβλία μιας εποχής από το 18ο αιώνα και έπειτα, τοπικές φορεσιές από όλη την Ελλάδα και άρματα της επανάστασης του 1821. Και τα κατάφερε περίφημα.
Αυτό μπορεί εύκολα να το διαπιστώσει ο επισκέπτης της έκθεσης που φιλοξενείται από τις 14 έως 21 Δεκεμβρίου 2014, στην Πανιώνιο Στέγη Βύρωνα (Ανακρέοντος 6-12 Πλατεία Αγίου Λαζάρου) με τη χορηγία επικοινωνίας του Δήμου Βύρωνα.
Τα εκθέματα
Παλιές χρησιμοποιημένες φορεσιές απλών ανθρώπων από τον ελλαδικό χώρο, τη Μικρασία αλλά και Ελλήνων της διασποράς, που καλύπτουν μια περίοδο από το 18ο έως τον 20ο αιώνα, όπλα, σπαθιά και αντικείμενα χρήσης της επανάστασης του 1821, παλαιότυπα (βιβλία, χάρτες, γκραβούρες) που αναδεικνύουν τον ελληνικό πολιτισμό διαχρονικά, από το 1493 έως το 1828, εκτίθενται στο χώρο της Πανιωνίους Στέγης που ανοίγει τις πόρτες του στους κατοίκους του Βύρωνα και τους καλεί να επισκεφτούν, δωρεάν, την έκθεση και να γνωρίσουν από κοντά έναν πλούτο ξεχασμένο.
Πολύτιμα αντικείμενα της λαϊκής παράδοσης στην αυθεντική τους μορφή κι όχι ωραιοποιημένα πίσω από βιτρίνες και γυαλιστερές προθήκες, γίνονται η αφορμή να δει, να γνωρίσει, ν΄ αγγίξει και να μυρίσει ο επισκέπτης μια ολόκληρη εποχή, τόσο κοντινή σε εμάς αλλά και τόσο μακρινή στα ήθη και τις συνήθειες της σύγχρονης εισαγόμενης κουλτούρας του μιμητισμού και της ομογενοποίησης των πάντων.
«Η διαφορά της συγκεκριμένης έκθεσης είναι ότι εδώ φιλοξενούνται αντικείμενα, τα οποία αφορούν τον απλό καθημερινό άνθρωπο και όχι οι φορεσιές, τα στολίδια του τρανού κάθε εποχής, που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σε μουσεία και δημιουργούν την εντύπωση ότι εκείνα τα χρόνια όλοι ήταν πλούσιοι», λέει ο κ. Κατσαμπάνης στο «Δήμος και Πολιτεία».
«Οι Έλληνες είχαν την τάση να καλλωπίζουν το όπλο τους με ασήμια και άλλα στολίδια αλλά τα ρούχα τους ήταν φτωχικά. Ειδικά την περίοδο του 1821 οι άνθρωποι ήταν πάμφτωχοι. Δεν είχαν να φάνε. Κι αυτός ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που έγινε η επανάσταση. Άλλωστε και οι εξεγέρσεις που είχαν γίνει νωρίτερα ήταν ελάχιστες και γι΄ αυτό μας κατηγόρησαν, οι ξένοι, ότι είχαμε σχεδόν ενσωματωθεί με τους Οθωμανούς».
«Οι φορεσιές που βλέπετε εδώ είναι φορεμένες και γλεντισμένες, που έλεγαν οι παλιοί, για αυτό είναι τριμμένες, σκισμένες σε κάποια σημεία. Έχουν πάνω τους τη ζωή των ανθρώπων που τις φορούσαν», λέει ο κ. Κατσαμπάνης.
Για να συγκεντρώσει το πολύτιμο υλικό ο δημιουργός της έκθεσης, αφιέρωσε «τη ζωή, την περιουσία του και την ψυχή του» όπως λέει χαρακτηριστικά. Γυρνώντας τον κόσμο ως ναυτικός αγόραζε παλαιότυπα, χάρτες και παλιές εκδόσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων που αποτύπωναν εικόνες και εντυπώσεις των ταξιδευτών κάθε εποχής.
«Όταν άφησα τη θάλασσα και εργάστηκα στο δημοτικό θέατρο Καλαμάτας είχα την ευκαιρία να πηγαίνω σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπου κάναμε παραστάσεις. Αυτός ήταν ένας τρόπος να γνωρίσω και να μαζέψω αυτόν τον πλούτο. Σιγά – σιγά άρχισα να συγκεντρώνω παραδοσιακές φορεσιές, γιατί κάθε περιοχή είχε τα δικά της χαρακτηριστικά και με τον τρόπο αυτό αποτυπώνει την ιστορία κάθε τόπου», μας λέει ο κ. Κατσαμπάνης.
«Χωρίς καμιά βοήθεια»
Κι όλα αυτά χωρίς καμία υποστήριξη. Χωρίς καμία κρατική ή άλλη βοήθεια «Ειδικά την περίοδο της κρίσης θα ήταν δύσκολο να δοθούν χρήματα γι΄ αυτή την έκθεση. Αλλά και νωρίτερα δεν υπήρξε ενδιαφέρον από τους αρμόδιους, οι οποίοι προτιμούσαν και εξακολουθούν να προτιμούν, να χρηματοδοτούν φιέστες και ξενόφερτες γιορτές, που χρειάζονται μεν, αλλά δεν προσφέρουν κάτι περισσότερο από εφήμερη διασκέδαση, αντί να επενδύσουν στον πλούτο της παράδοσης».
Όλη αυτή η προσπάθεια έγινε μόνο από το δικό του μεράκι να σώσει ότι μπορεί να σωθεί για να το παραδώσει σε όσους από εμάς ενδιαφέρονται και στους επόμενους που πρέπει να το γνωρίσουν «και όχι στα παιδιά του». Όπως λέει χαρακτηριστικά: «Αυτή η έκθεση δεν θα δοθεί στα παιδιά μου, δεν θα ιδιωτικοποιηθεί, θα πάει σε όσους θέλουν να την αξιοποιήσουν».
Έως τώρα η έκθεση έχει παρουσιαστεί σε αρκετά σημεία της Ελλάδας. Όχι όμως σε όσα θα ήθελε ο κ. Κατσαμπάνης και όσα θα άξιζαν στον πλούτο και την εμπειρία που προσφέρουν στους επισκέπτες τα εκθέματα της, τα οποία -μέχρι σήμερα- δεν έχουν μια μόνιμη στέγη αλλά μεταφέρεται από τον ίδιο, όπου του ζητηθεί, χωρίς να ζητάει χρήματα για τον εαυτό του, παρά μόνο για τα έξοδα μεταφοράς και παρουσίασης των εκθεμάτων.
Η «ανταμοιβή»
Τρίπολη, Καλαμάτα, Άργος, Νεάπολη, Κύθηρα και τώρα Βύρωνας είναι οι σταθμοί περιπλάνησης της έκθεσης που, όπου έχει παρουσιαστεί, έχει κερδίσει τις εντυπώσεις και οι εκάστοτε υπεύθυνοι φιλοξενίας του ζητούν να την επαναλάβει.
Συνήθως την έκθεση επισκέπτονται άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, μας λέει, που έχουν κάποιες αναφορές και βιώματα από τα αντικείμενα που εκτίθενται. Οι πιο νεαρές ηλικίες και τα παιδιά πιο δύσκολα διαβαίνουν το κατώφλι της. Αφού το κάνουν, όμως, ύστερα φέρνουν και τους γονείς τους και αυτό είναι το σημαντικό.
Αυτό είναι και το «κέρδος» και ο στόχος. Να φτάσει, να αγγίξει τη νέα γενιά. Να γνωρίσουν οι νέοι έναν αληθινό πλούτο που μέχρι πρότινος ήταν εγκαταλειμμένος στη φθορά του χρόνου και της λήθης. Να αποκτήσουν οι νέοι πραγματική εικόνα του παρελθόντος, που εξασφαλίζει τη συνέχεια της μνήμης και αποτελεί θεμέλιο αυτογνωσίας. Χωρίς αποκλεισμούς και φόβο για το νέο αλλά έχοντας κατά νου το… παλιό που δίνει στη νέα γενιά το μίτο της συνέχειας.
Η Πανιώνιος Στέγη Βύρωνα
Η έκθεση «Φορεσιές Παλιότυπα Άρματα 1821», εγκαινιάζει μια νέα περίοδο για την Πανιώνιο Στέγη Βύρωνα που όπως λέει ο πρόεδρος της Νίκος Γαρυφάλλου έχει ως στόχο να έλθουν νέα άτομα κοντά σε αυτήν και να αναβαθμιστεί ο ρόλος της στην κοινωνία του Βύρωνα, γιατί όπως αναφέρει χαρακτηριστικά «εμείς έχουμε παλιώσει».
Όπως είπε στο «Δήμος και Πολιτεία» η ιδέα για την έκθεση του ήλθε από ένα βιβλίο που έπεσε στα χέρια του και αφορούσε τα κειμήλια αυτά και αποφάσισε να καλέσει τον Χρ. Κατσαμπάνη να παρουσιάσει την έκθεση στο Βύρωνα. Εκείνος δέχτηκε με χαρά και ήλθε τρεις φορές στη Στέγη από την Καλαμάτα, με προσωπικά του έξοδα, για να προετοιμάσει την παρουσίαση της έκθεσης, η οποία για λίγες ακόμα μέρες περιμένει να σας εντυπωσιάσει.
Πληροφορίες
Από 14 έως 21 Δεκεμβρίου 2014
Πανιώνιος Στέγη Βύρωνα (Ανακρέοντος 6-12, Πλατεία Αγίου Λαζάρου).
Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 10:00 – 14:00 και 18:00 – 20:00
Είσοδος ελεύθερη».
Τέλος, σε μήνυμά του ο γραμματέας της Μεσσηνιακής Αμφικτυονίας, Παναγιώτης Μπαζίγος, γράφει για την έκθεση: «Πρέπει να επαινέσουμε τον κύριο Κατσαμπάνη για το έργο του και να εκφράσουμε πραγματικά το θαυμασμό μας, για τα αυθεντικά κειμήλια που έχει στη συλλογή του. Η συγκέντρωση όλων αυτών των κειμηλίων είναι έργα υψηλής τέχνης, πολλά εκ των οποίων είναι πραγματικοί θησαυροί.
Είναι παρήγορο στις μέρες μας, να υπάρχουν πατριώτες μας, που έχουν κάνει έργο ζωής τους τον πολιτισμό και την τέχνη για ό,τι ομορφότερο έχει να επιδείξει η ελληνική τέχνη.
Σας συνιστούμε ανεπιφύλακτα να επισκεφτείτε την έκθεση».