Τετάρτη, 02 Ιουλίου 2014 22:14

Παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα

Πλαταγή, η γνωστή μας κουδουνίστρα Πλαταγή, η γνωστή μας κουδουνίστρα

ΤΗΣ ΚΑΙΤΗΣ ΧΑΡΙΤΟΥ-ΚΩΤΣΗ* 
Στην Αρχαία Ελλάδα, όπως και σήμερα σε όλον τον κόσμο, το παιχνίδι ήταν μέρος της καθημερινότητος των παιδιών αλλά και τρόπος ξεκούρασης των ενηλίκων. Οι φιλόσοφοι, που είχαν αντιληφθεί από νωρίς την σημασία του παιχνιδιού στην κοινωνικοποίηση και τη διαμόρφωση του χαρακτήρα, επιδοκίμαζαν την ασχολία με το παιχνίδι και μάλιστα ο Πλάτων έλεγε «Έλληνες αεί παίδες έστε»...

ΤΗΣ ΚΑΙΤΗΣ ΧΑΡΙΤΟΥ-ΚΩΤΣΗ* 
Στην Αρχαία Ελλάδα, όπως και σήμερα σε όλον τον κόσμο, το παιχνίδι ήταν μέρος της καθημερινότητος των παιδιών αλλά και τρόπος ξεκούρασης των ενηλίκων. Οι φιλόσοφοι, που είχαν αντιληφθεί από νωρίς την σημασία του παιχνιδιού στην κοινωνικοποίηση και τη διαμόρφωση του χαρακτήρα, επιδοκίμαζαν την ασχολία με το παιχνίδι και μάλιστα ο Πλάτων έλεγε «Έλληνες αεί παίδες έστε»...

ΣΕ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ έχουν βρεθεί πολυάριθμα παιχνίδια που ήταν κατασκευασμένα από υλικά που αντέχουν στο χρόνο όπως ο πηλός. Βρίσκουμε όμως περιγραφές σε αρχαία κείμενα, καθώς και απεικονίσεις σε γλυπτά, είδωλα και αγγεία. Βλέποντας τα αρχαία παιχνίδια, αναγνωρίζουμε πως πολλά από αυτά χρησιμοποιούμε και σήμερα φτιαγμένα βέβαια από σύγχρονα υλικά.
ΟΠΩΣ και τώρα, το πρώτο παιχνίδι του βρέφους ήτο ή πλαταγή, η γνωστή μας κουδουνίστρα. Είχε διάφορα σχήματα, ανθρώπων ή ζώων και πολλές φορές χρησίμευε σε θρησκευτικές τελετές για την απομάκρυνση του κακού.
ΟΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ πλαγγόνες (κούκλες) πολλές φορές είχαν κινητά άκρα και τότε λέγονταν νευρόσπαστα. Σώζονται πλαγγόνες από κόκκαλα και πηλό, αλλά χρησιμοποιούσαν και ύφασμα, κερί και ξύλο. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν γυμνές, για να μπορούν τα κορίτσια να τις ντύνουν. Τα αγόρια έπαιζαν με ομοιώματα αμαξιών που τα έσερναν αλογάκια, και αθύρματα.
ΣΕ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ βλέπουμε πως ήταν διαδεδομένες η αιώρα (κούνια) και μια παραλλαγή της, η βραχιόνιος αιώρα (τραμπάλα).
ΑΛΛΑ παιχνίδια ήταν ο στόμβος (σβούρα), ο τροκός (τσέρκι) και η ίυγγα, που ήταν ένας ξύλινος τροχός περασμένος σε κλωστή και όταν το περιέστρεφαν παραγόταν οξύς συριστικός ήχος.
Η ΣΦΑΙΡΑ (μπάλα), φτιαγμένη από δέρμα η κομμάτια ύφασμα, ραμμένα και παραγεμισμένα με αλογότριχες άχυρο ή μαλλί, παιζόταν από μικρούς και μεγάλους. Αναφέρεται και στην Οδύσσεια του Ομήρου όταν περιγράφεται η συνάντηση του Οδυσσέα και της Ναυσικάς, κόρης του Αλκίνιου, βασιλιά των Φαιάκων.
ΣΤΑ ΠΟΙΟ δημοφιλή παιχνίδια με μπάλα περιλαμβάνονταν η απόρραξις και η ανακρουσία, όπου χτυπούσαν την μπάλα συνεχόμενα με δύναμη στο έδαφος ή στον τοίχο ώσπου να χάσουν. Στην ουράνια σφαίρα, κάποιος πετούσε την μπάλα όσο πιο ψηλά μπορούσε και οι άλλοι προσπαθούσαν να την πιάσουν πριν πέσει στο έδαφος. Σε άλλο παιχνίδι, τα αγόρια πετώντας την μπάλα με τα χέρια, προσπαθούσαν να την πετάξουν στο στόμιο ενός αγγείου, κάτι σαν την σημερινή καλαθοσφαίριση. Ο νικημένος έπρεπε να πάρει στην πλάτη τον νικητή, αυτό ονομαζόταν «εφεδρισμός».
ΑΛΛΑ ομαδικά παιχνίδια, ήταν η αποδοδρασκίνδα (κρυφτό) ή ακινητίηδα (τα αγάλματα), ο κολλαβισμός (έμοιαζε με το μπίζ) το εις ωμιλλέν, (αμάδες) η μνίνδα η χαλκημανία (τυφλόμυγα) και τα γνωστά μας πεντέλιθα (πεντόβολα).
ΟΙ ΕΝΗΛΙΚΕΣ έπαιζαν σε γιορτές και συμπόσια τον κότταβο. Ο παίκτης έπρεπε να εκσφενδονίσει τις τελευταίες σταγόνες του κρασιού από την κούπα του σε καθορισμένο στόχο, συνήθως δίσκο ή αγγείο. Έπαιζαν ακόμα και τον ασκωλιασμό κάτι σαν το σημερινό κουτσό. Οι παίκτες επιχειρούσαν να πηδήσουν ή να τρέξουν στο ένα πόδι και κατόπιν να ισορροπήσουν πάνω σε λαδωμένο ασκί γεμάτο με κρασί, το οποίο δινόταν ως βραβείο στον νικητή.
ΠΟΛΥ αγαπημένα ήταν τα κότσια (αστράγαλοι) που τα έπαιρναν από τα πίσω πόδια αρνιών ή κατσικιών.
ΟΙ ΠΑΙΚΤΕΣ έριχναν τα κότσια με τη σειρά και προσπαθούσαν να σταθούν οι αστράγαλοι με κάποια συγκεκριμένη πλευρά προς τα πάνω, καθώς η κάθε πλευρά είχε την ιδιαίτερη σημασία της και έδινε διαφορετικούς βαθμούς στον παίκτη.
ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟ παιχνίδι επιδεξιότητας και ευστροφίας ήταν οι πεσοί. Που παίζονταν με πιόνια πάνω σε πίνακα και ήταν οι πρόγονοι της ντάμας και σκακιού».

*Ενεργή πολίτης, σταδιοδρόμησε ως νηπιαγωγός