Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Σχολεία του «φαίνεσθαι» και του «είναι»

Κυριακή, 27 Ιουνίου 2021 11:40

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Σχολεία του «φαίνεσθαι» και του «είναι»

Πουθενά στην ιστορία της εκπαίδευσης δεν καταγράφεται ένας καλός δάσκαλος, ένα καλό σχολείο επειδή διακρίθηκε για την προσέλκυση χορηγών και τις φαντασμαγορικές δραστηριότητες που πρόβαλλαν τα ΜΜΕ. Η ποιοτική εκπαίδευση δεν εκβιάζεται «με το στανιό» των χρημάτων, αντιθέτως οι ακριβοπληρωμένες σπουδές κάποιες φορές συνδέονται με ανθρώπους που απασχολούν την κοινωνία για τα δεινά και όχι για τα καλά που της φέρνουν… Καθώς η σκεπτόμενη κοινωνία μας εναποθέτει τις ελπίδες της στην Εκπαίδευση, το δίλημμα, αν θέλουμε ένα Σχολείο του «φαίνεσθαι» ή του «είναι» γίνεται ιδιαίτερα επιτακτικό.

Ας θυμηθούμε, όσοι και όσες από εμάς είχαμε «εμπειρίες ζωής» στο σχολείο, ποιες ήταν αυτές. Δάσκαλοι που χάραξαν πορεία στη σκέψη μας με τις ιδέες, τη στάση ζωής τους, τον τρόπο που μας αποκάλυψαν τη γνώση; Ή Δάσκαλοι που μας έβαλαν απέναντι από την κοινή γνώμη, τα ΜΜΕ και τους κάθε λογής παράγοντες που κυριολεκτικά πλευρίζουν την Εκπαίδευση, συνδέοντας – οι τελευταίοι – την «ποιοτική» εκπαίδευση με τις δικές τους οικονομικές δραστηριότητες;

Ας αντιληφθούμε σε βάθος τί έκανε τη διαφορά σε ένα σχολείο που εκτιμήσαμε ως νέοι πολίτες. Ο υπέρμετρος εξοπλισμός, οι πλούσιες παροχές, οι διακρίσεις, οι διαγωνισμοί, οι πρωτιές και τα μπράβο που πλημμύρισαν το σχολειό; Ή οι εμπειρίες, τα βιώματα, η αυθεντικότητα, η γνήσια μαθησιακή σχέση, η αγάπη για τις ανθρώπινες αξίες και την χαρά της γνώσης που πλημμύρισαν την ψυχή μας;

* * *

Ένα άρτιο σε υποδομές σχολείο, χωρίς ελλείψεις, χωρίς αυτό που άλλοι αποκαλούμε «υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης» και άλλοι αποκαλούμε «μιζέρια», είναι αναγκαία προϋπόθεση.

Αυτή η επάρκεια των σχολικών υποδομών, το αίσθημα της αξιοπρέπειας που πρέπει να νοιώθουν μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί είναι υπόθεση ολόκληρης της κοινωνίας.

Το «Δημόσιο Σχολείο» δεν είναι το «ένα» δημόσιο σχολείο που φοιτήσαμε και μόνο. Είναι όλο αυτό το δίκτυο δημόσιων σχολείων που λειτουργεί στη συνείδησή σας ως συνδετικός κρίκος μιας υγιούς κοινωνίας που εκπαιδεύει τα νέα μέλη της.

Το «Δημόσιο Σχολείο» είναι η αίσθηση πως όλοι απολαμβάνουμε ισότιμα το δικαίωμα στη μαθησιακή εμπειρία. Η αίσθηση πως μοιραζόμαστε με χιλιάδες συμπολίτες μας κι ας μην τους γνωρίζουμε, τις ίδιες σχολικές εμπειρίες που θα τονώνουν ισόβια την συνύπαρξή μας στην ίδια κοινωνία.

Διαφοροποιώντας – με οποιοδήποτε τρόπο – τα σχολεία της, η κοινωνία είναι σα να «κλείνει τον μάτι» στον αναδυόμενο πολίτη, εγκρίνοντας τον κοινωνικό, πολιτισμικό, ανθρωπιστικό κανιβαλισμό. Γίνεται η απαρχή για ατέλειωτες παθογένειες που ακόμη και με αλώβητη την Δημόσια Εκπαίδευση ταλανίζουν την καθημερινότητά μας.

* * *

Η τελευταία εμπειρία μας με την τηλεκπαίδευση ανέδειξε και μας προϊδεάζει για δύο βασικά στοιχεία σχετικά με την Εκπαίδευση.

Αφενός ότι μια κοινωνία που δεν καθιστά «δικαίωμα και υποχρέωση» κάθε μέλους της την ισότιμη πρόσβαση στην Δημόσια Εκπαίδευση, υποσκάπτει τα θεμέλιά της σε κάθε επίπεδο. Από το κοινωνικό μέχρι το οικονομικό.

Αφετέρου ότι η σχολική ζωή ως κομμάτι της δημόσιας ζωής, η μαθητική κοινωνία και συνύπαρξη στον χώρο του σχολείου είναι «εκ των ων ουκ άνευ» της υγιούς ανάπτυξης σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, των μελών μιας κοινωνικής ομάδας.

Η λογική του «φαίνεσθαι», αμφισβητεί αυτές τις – τεκμηριωμένες πλέον λόγω του κορωνοϊού – βασικές διαπιστώσεις. Μια λογική που προτάσσει το «φαίνεσθαι» μπορεί εύκολα να κυριαρχήσει λόγω αυτής της χαρακτηριστικής «αβρής χυδαιότητας», που δείχνει να πείθει αλλά κυρίως καταφέρνει να αδρανοποιεί τις μάζες. Είναι αυτή η αβρή χυδαιότητα – αν και κάποιες φορές γίνεται απροκάλυπτη – που κυριαρχεί στη σφαίρα των μίντια, εκεί που η θέαση είναι το παν, ασχέτως αν είναι για καλό ή για κακό.

Δεν είναι κάπως ανατριχιαστικό να έχουμε σχολεία των like, των click και των views;

Αυτό θέλουμε για τα σχολειά μας;

* * *

Αγαπητέ αρχισυντάκτη, αυτό το κεφαλαιώδες ζήτημα των προτεραιοτήτων μας για το Σχολείο γίνεται κατανοητό κυρίως βιωματικά. Η ουσία της Εκπαίδευσης ούτε διδάσκεται, ούτε καταγράφεται. Βιώνεται. Είναι τόσο σημαντικό το βίωμα και η ενσυναίσθηση, που αν κάποιος δεν το έχει ίσως δεν πρέπει να έχει λόγο αποφασιστικό για το Σχολείο.

Δεν είναι τυχαίο που οι σπουδάζοντες την Παιδαγωγική πρέπει να κάνουν πρακτική άσκηση για να ολοκληρωθούν. Δεν είναι τυχαίο που άνθρωποι που απέκλιναν της Δημόσιας Εκπαίδευσης προβληματίζουν αρνητικά την κοινωνία μας, σε όποιο κοινωνικό και οικονομικό στρώμα κι αν ανήκουν. Το βίωμα φαίνεται να είναι αναντικατάστατος παράγοντας.

Να μιλάς για ένα «κακό» σχολείο που πρέπει να εξαφανιστεί από τον χάρτη ίσως μοιάζει σα να μιλάς για έναν «κακό» γονιό, που πρέπει να εξαφανιστεί από τον ορίζοντα του παιδιού του. Έχεις τότε αγνοήσει πως ό,τι και να κάνεις το παιδί έχει μέσα του μια θέση για τον «γονιό». Έχει μια θέση για τον «παιδαγωγό» που ενσαρκώνει το σχολείο.

Κι αυτή η άγνοια ίσως είναι «ευεργετική» για εσένα που έχεις ένα ιδιαίτερο αίσθημα αυτό-ολοκλήρωσης, καμωμένο από τις νέες προτεραιότητες που σε χαρακτηρίζουν ως άνθρωπο που δε βίωσε την θαλπωρή, την ανθρωπιά του Δημόσιου Σχολείου στα παιδικά σου χρόνια, είναι όμως ίσως ολέθρια για την κοινωνία.

Είθε - για να τελειώσουμε με μια ευχή - η περισυλλογή, η σύνεση, η ωριμότητα, ο αναστοχασμός, η αυτοκριτική, η υπευθυνότητα, η διορατικότητα, η αγάπη για τον άνθρωπο να περισσεύουν κάθε φορά που αγγίζουμε το θέμα, ποιό Σχολείο θέλουμε για τα παιδιά μας…

Καλές Θερινές Διακοπές

Η παραπαιδαγωγός