Επιστολές μιας Παραπαιδαγωγού: «Δωρεά Αντισωμάτων COVID-19»

Κυριακή, 11 Ιουλίου 2021 10:05

Επιστολές μιας Παραπαιδαγωγού: «Δωρεά Αντισωμάτων COVID-19»

Αγαπητέ αρχισυντάκτη,
ίσως μάθατε πως εάν νοσήσαντες κορωνοϊού, δωρίζουν αίμα με αντισώματα το οποίο θα φυλάσσεται κατάλληλα, θα μπορούμε να το χρησιμοποιούμε για άμεση θεραπεία όλων, γλιτώνοντας από τα δεινά φαρμάκων και εμβολίων, ξεπερνώντας την πανδημία για πάντα με τρόπο φυσικό, κοινά αποδεκτό και αποτελεσματικό σε κάθε μετάλλαξη. Πώς σας φαίνεται; Είναι ένα ακόμη πανδημικό παραμύθι που μπόρεσε να σκαρφιστεί μια μαθήτριά μου σε πέντε λεπτά. Τόσο ψεύτικο. Μήπως όμως και τόσο… πειστικό; Αν ναι, αν «πείθει», έχουμε ένα καλό παράδειγμα κατανόησης του μηχανισμού των σύγχρονων «ψευδών ειδήσεων», της παραδοσιακής «προπαγάνδας», και βέβαια της απαξίωσης της επιστήμης είτε από την «παραεπιστήμη», είτε από την επικοινωνιακή αστοχία των επιστημόνων, απαξίωση που βιώνει κάθε πολίτης πλέον.

Τη μεγάλη απαξίωση της επιστήμης «στα μάτια του κόσμου» την βιώνουμε και στην Εκπαίδευση, καθώς οι μαθητές δεν πείθονται, δεν παρακολουθούν και συχνά κριτικάρουν σιωπηρά ή και φανερά όσα διδάσκονται, αδιαφορούν, υπερψηφίζουν φημών, παραλογισμών, παραεπιστημών και παραθεωριών, φέρνοντας στην τάξη τα ίδια ακριβώς φαινόμενα κρίσης και παρακμής που βιώνουμε καθημερινά όλοι. Το φαινόμενο δεν εξαντλείται σε μια επιστολή, ακόμη κι αν εστιάσουμε μόνο στο κομμάτι της Εκπαίδευσης.

* * *

Η λέξη κλειδί για να καταλάβουμε πώς γίνεται πειστική μια πληροφορία, ίσως είναι το «αφήγημα», η μικρή ιστορία δηλαδή με αρχή μέση και τέλος, που πλάθουμε για να εξηγήσουμε ή να διδάξουμε κάτι. Το μάθημα συνήθως γίνεται με αφηγήματα τα οποία συνθέτει ο εκπαιδευτικός – δραματουργός στην τάξη. Τα αφηγήματα απομνημονεύονται εύκολα και είναι πιο πειστικά. Τα παιδιά μαθαίνουν τα παραμύθια με ένα και μόνο άκουσμα γιατί είναι κι αυτά άρτια αφηγήματα. Το αφήγημα πείθει περισσότερο ακριβώς επειδή έχει «αρχή-μέση-τέλος» και προσιτά, λογικοφανή επιχειρήματα.

Το αφήγημα λειτουργεί και στην καθημερινότητά μας. Συνήθως ο «καλός γιατρός» είναι αυτός που μας έχει μιλήσει για την ασθένειά μας και τη θεραπεία της με ένα πειστικό για εμάς αφήγημα. Όταν «αλλάζουμε γιατρούς», δεν ψάχνουμε μόνο τη θεραπεία μας αλλά και αυτόν που θα μας πει το αφήγημα που θα θέλαμε να ακούσουμε και να πειστούμε. Συχνά ένας γιατρός που είναι «ορθός-κοφτός», δίνει οδηγίες χωρίς να τις περιβάλλει σε ένα αφήγημα είναι στα μάτια μας ένα «κακός γιατρός» και στη συνείδησή μας απορρίπτεται.

* * *

Είναι όμως η ζωή και η επιστήμη τα «αφηγήματα» που παραδεχόμαστε; Κατά κανόνα όχι. Και στη ζωή και στην επιστήμη όποιο αφήγημα κι αν φτιάξουμε, όποια ιστορία για να εξηγήσουμε επιστημονικά κάτι, θα υπάρχει κάποιο «σημείο ρήξης». Η «εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα» είναι μια κοινά αποδεκτή αντιμετώπιση αυτών των σκοτεινών σημείων ρήξης, που ανατρέπουν κάποια στιγμή το αφήγημά μας. Τα σημεία αυτά η επιστήμη τα λέει «μαύρα κουτιά» μέσα στο σύστημα, όπου ο επιστήμονας δεν ξέρει τί γίνεται μέσα τους. Επίσης, τονίζεται πάντα η καταστροφικότητα της ημιμάθειας και η ανάγκη να αντιμετωπίζουμε κριτικά τα πάντα, μη εξαιρουμένης τούτης της… επιστολής!

Αν και στην επιστήμη και στη ζωή αγνοήσουμε πως επικοινωνούμε με αφηγήματα και όχι με αντικειμενικές γνώσεις «υπάρχει πρόβλημα». Η συνήθεια να φτιάχνουμε αφηγήματα αβασάνιστα και μη επιστημονικά έχει γίνει τόσο διαδεδομένη ώστε «όλοι έχουμε άποψη», έχουμε τη δική μας Φιλοσοφία, Πολιτική, Ψυχολογία κ.λπ. Είναι τέτοιες οι συνθήκες ώστε μπορεί ο καθένας μας να μετατραπεί σε ένα ατομικό «παρα-πανεπιστήμιο», με άποψη – «αποψάρα» θα πει ο ποιητής - για το κάθε τί, με την πεποίθηση ότι μπορεί να έχει οριστικά συμπεράσματα για το κάθε τι.

Το κύριο χαρακτηριστικό σε όλα αυτά είναι η έλλειψη φιλομάθειας, σύνεσης, διάκρισης, μεθόδου και κυρίως επίγνωσης πως «ένα πράγμα ξέρουμε, πως δεν ξέρουμε τίποτα», όπως έχει πει ο σοφότερος άνθρωπος, κατά πολλούς, στην ανθρώπινη ιστορία. Αν γνωστικά «η σιωπή είναι χρυσός», ίσως διάγουμε την μεγαλύτερη «φτώχια» της ανθρωπότητας, αφού επιπλέον έχουμε «πολλά λόγια» - κατά την άλλη παροιμία - ίσως τα περισσότερα από ποτέ.

* * *

Δεν νομίζετε, αγαπητέ αρχισυντάκτη, πως στο μεγάλο κακό του κορωνοϊού, το οποίο δεν είναι «αμιγές καλού», έχουμε ως «καλό» την δυνατότητα συνειδητοποίησης όλης αυτής της κατάστασης; Η υγεία της ανθρωπότητας δοκιμάζεται χωρίς να μπορεί τελικά να συντονιστεί με τον καλύτερο τρόπο στον τρόπο αντιμετώπισης μιας πανδημίας.

Δεν συντονίζεται όχι λόγω της Επιστήμης, αλλά μάλλον λόγω της διαχείρισης της Επιστήμης τόσο από τους Επιστήμονες όσο και από τους αρχηγούς και τα μέλη όλης της κοινωνίας.

Η διαχείριση αυτή αποτυγχάνει για όλους εμάς στα αφηγήματα με τα οποία έρχεται σε εμάς η Επιστήμη και τα έργα της. Μήπως είναι ώρα να αντλήσουμε μεγάλα και διαχρονικά διδάγματα, για τα ΜΜΕ, τους Επιστήμονες, τα δημόσια πρόσωπα και όποιον δημιουργεί αφηγήματα;

Αν δομήσουμε την Εκπαίδευσή μας σε μια απλή μεταφορά «αφηγημάτων», γνώσεων, δεξιοτήτων και όχι σε μια γεννήτρια πραγματικής κριτικής σκέψης, ηθικής, δεοντολογίας και εντιμότητας για την έρευνα και την Επιστήμη, τί θα καταφέρουμε; Ίσως μηχανοποιημένους ανθρώπους, υποχείρια των αφηγημάτων που θα κατασκευάζουν κάποιοι άλλοι άνθρωποι, ενδεχομένως μηχανοποιημένα θύματα κι αυτοί. Αυτό θέλουμε;

Όταν με τη λογική ενός παιδιού μπορούμε να κατασκευάσουμε μια παραθεωρία που θα πείθει έναν ενήλικα θα πρέπει να προβληματιστούμε.

Όταν η Εκπαίδευση καγχάζει για τις μεταρρυθμίσεις της και δεν αγγίζει, αδιαφορεί για την πληθώρα των αφηγημάτων προς έναν πολίτη που τείνει να είναι και να παραμείνει υποχείριο θα πρέπει να προβληματιστούμε.

Ας κάνουμε αυτό για αρχή, ως ελάχιστη οφειλή στα παιδιά μας, τα οποία «φέραμε σε αυτό τον κόσμο», όπως λέμε «από αγάπη»!

Καλή Παιδεία να έχουμε

Η Παραπαιδαγωγός