Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Η αποτυχία των αθλητών

Κυριακή, 01 Αυγούστου 2021 09:23

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Η αποτυχία των αθλητών

Αγαπητέ αρχισυντάκτη,
αποτυχία για έναν αθλητή δεν είναι να χάνει το κύπελλο ή το μετάλλιο, αλλά να δυναμώνει με την αθλητική του παρουσία το διαβρωμένο, διαστρεβλωμένο, ή και διεφθαρμένο κομμάτι της κοινωνίας μας. Μεγάλη αποτυχία για τον αθλητή είναι να προδίδει τα ιδεώδη του αθλητισμού, να μετατρέπει το κοινό από αθλούμενους σε «φίλαθλους», από πολίτες σε οπαδούς. Το χαμένο κύπελλο και το χαμένο μετάλλιο συμβολίζουν την αξία του «ευ αγωνίζεσθαι» σε έναν κόσμο που δεν μπορούν να είναι όλοι πρώτοι, αλλά μπορούν να έχουν όλοι ήθος για μια κοινωνία με αξιοπρέπεια. Το κερδισμένο κύπελλο, το κερδισμένο μετάλλιο εκτός από άκυρα είναι και καταστροφικά όταν συνδέονται με αθέμιτο ανταγωνισμό, αλαζονεία, ρατσισμό, σιωπή απέναντι στην παρακμή ακόμη και με βία ή διαφθορά. Χειρότερα δε, είναι όταν η στρεβλή αυτή κατάσταση παρεισφρέει στις παιδικές ψυχές, ώστε να βλέπουμε τις αποτρόπαιες συμπεριφορές των ενηλίκων να αντιγράφονται στον παιδικό και μαθητικό αθλητισμό.

Οι εικόνες μαθητών που ασχημονούν είτε στον αθλητικό χώρο, είτε στην «κερκίδα», μιμούμενοι πιστά τα πρότυπα και συμπεριφορές του ενήλικου κόσμου δεν είναι άγνωστες σε όποιον έχει επαφή με τις αθλητικές μαθητικές δραστηριότητες.

Προστίθεται, λοιπόν, ακόμη μία από τις πολλές παθογένειες με τις οποίες η κοινωνία μας συστηματικά δηλητηριάζει την παιδική και κατ’ επέκταση τη μαθητική κοινότητα. Άλλες τέτοιες είναι η βία κάθε μορφής, ο εκφοβισμός, ο ατομικισμός, η δολιοφθορά, η (κουτο)πονηρία, η ανευθυνότητα, η φυγοπονία, η κακώς εννοούμενη ιδιώτευση και αδιαφορία και άλλα άχθη, που καλείται να αντιμετωπίσει η «ουσία» της Εκπαίδευσης.

Διαχωρίζω αυτή την «ουσία», γιατί πάντα υπάρχουν και τα διάφορα επιφανειακά, εφήμερα, που κατά καιρούς παρουσιάζονται ως «ουσία» της Εκπαίδευσης, από διάφορες σκοπιμότητες. Είναι σκοπιμότητες που εποφθαλμιούν το κεφαλαιώδες σώμα της κοινωνίας μας που ονομάζουμε «Εκπαίδευση», σκοπιμότητες που λίγο πολύ όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουν, κρυφές ή φανερές. Σκοπιμότητες που δεν θα μπορούσαν να αγγίξουν τα ζητήματα της Εκπαίδευσης στο πραγματικό τους βάθος.

Ναι, λοιπόν, ο στρεβλός αθλητισμός, δεν υπάρχει μόνο στην κοινωνία μας στο βαθμό που όλοι γνωρίζουμε, αλλά επηρεάζει σημαντικά τα παιδιά, τους μαθητές και την Εκπαίδευση.

Και, ναι, ίσως το θέμα δεν είναι τόσο ανεπτυγμένο, γιατί ιεραρχικά δίνουμε προτεραιότητα στα άμεσα σοβαρά ζητήματα, την βία – όπως είπαμε – τον εκφοβισμό, που, ως γνωστόν, οδηγούν ακόμη και σε τραυματισμούς, ή και θανάτους – μέσω των μαθητικών αυτοκτονιών – οπότε αντιλαμβανόμαστε, ότι η σειρά αυτή προτεραιότητας των ζητημάτων είναι σχεδόν αυτονόητη.

Χρειάζεται, όμως και η σχέση Αθλητισμού και Εκπαίδευσης να αντιμετωπιστεί σοβαρά.

* * *

Η μεγάλη παγίδα για τους αθλητές, πέρα από τα ογκώδη, όπως παρατηρούμε, οικονομικά και ηγεμονικά πλέγματα που αναπτύσσονται πέριξ των, φαίνεται να είναι η δημοσιότητα. Οι παραδοσιακές κοινωνικές λειτουργίες του αθλητισμού, χάρη στις νέες τεχνολογίες που φέρνουν κάθε κίνηση, κάθε λόγο, κάθε πτυχή του αθλούμενου σώματός τους μέσα στο σπίτι μας, κάνουν τους αθλητές, ισχυρότατα σύμβολα, πρότυπα και ιδεολογικά σημεία αναφοράς.

Η τεράστια αυτή επιρροή δε σταματά όταν σβήνουν τα φώτα του σταδίου.

Από την πλευρά των αθλητών, η προσωπική τους ζωή εκουσίως ή ακουσίως συνεχίζει να προβάλλεται, οι ίδιοι συμμετέχουν στη δημόσια σφαίρα μέσα από τις συνεντεύξεις, τις δηλώσεις, τις εμφανίσεις, την παρουσία τους γενικά σε ένα πλήθος εκπομπών, διαφημίσεων, «σποτ» και άλλων προϊόντων μαζικής επικοινωνίας στα οποία συμμετέχουν.

Από την πλευρά των σκοπιμοτήτων συνεχίζεται στα δελτία ειδήσεων, τις εκπομπές, αθλητικές και μη, ακόμη και τα νέα φαινόμενα των στρατευμένων σχολιαστών στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης (επισημαίνονται συνήθως με τον αμετάφραστο όρο «troll»), της παραγωγής παραπλανητικών, ιδεολογικά τροποποιημένων ή και «ψευδών ειδήσεων» (όπως αποδίδονται τα «fake news»).

Ας μην ξεχνάμε πως χρόνια τώρα κάθε, μα κάθε δελτίο ειδήσεων, κάθε ενημερωτικό έντυπο έχει και το κομμάτι των αθλητικών. «Με κρύο και με ζέστη», «με ειρήνη και με πόλεμο».

Μέσα από όλο αυτό το επικοινωνιακό πλέγμα, με σημείο εκκίνησης τον αθλητή, γίνεται όλη αυτή η διάχυση ιδεών, αντιλήψεων, ήθους, προτύπων, πεποιθήσεων κ.λπ. που μπορούν να είναι για κάθε τι το επιστητό, ακόμη και για την πολιτική.

Γι’ αυτό και παρατηρούμε ότι ιδιαίτερα στην πολιτική ζωή του τόπου, όπου όλοι κατανοούν πως ο καταλύτης είναι πλέον η «επικοινωνία της πολιτικής», και όχι το «έργο της πολιτικής», η χρησιμοποίηση των αθλητών για ηγεμονικές, οικονομικές, κοινωνικές σκοπιμότητες έχει εκπέσει στο επίπεδο εκμετάλλευσης όπως οποιουδήποτε καθημερινού ποταπού γεγονότος.

Έτσι φτάνουμε στο αντιφατικό αποτέλεσμα αθλητές που η αφοσίωσή τους στον αθλητισμό τους ανάγει «σε πολύ υψηλό σημείο» να συνδέονται με λεγόμενα και γενόμενα της κοινωνίας μας που κινούνται ηθικώς «σε πολύ χαμηλό σημείο».

Ο Αθλητισμός εκπίπτει τελικά κι αυτός μαζί με τόσα άλλα διαχρονικά και σπουδαία κεφάλαια της κοινωνίας μας, που ο οδοστρωτήρας της ανήθικης, καταστροφικής για όλους, πλην κερδοφόρας για κάποιον άλλο, επικοινωνίας, έχει βάλει στόχο.

* * *

Υπάρχει λύση; Σε μια στιγμή που η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει διαρκώς νέας μορφής προβλήματα, η δημιουργία και νέας μορφής λύσεων, νομίζω, αγαπητέ αρχισυντάκτη πως είναι μια προοπτική, για την σωματική αλλά και πνευματική επιβίωσή μας.

Συνεπώς δε θα πρέπει να αναζητούμε λύσεις μόνο σε μέσα που ήδη διαθέτουμε, κι εμείς και οι αθλητές μας.

Πρόσφατα – ελπίζω να μην ξεχάστηκε επειδή τα ΜΜΕ το «ξέχασαν» – μάθαμε όλοι πως είναι δυνατόν οι αθλητές μας να βιάζονται μεταφορικά και – όπως με αποτροπή είδαμε – κυριολεκτικά. Να βιάζονται από ένα σύστημα φτιαγμένο ώστε κάθε σαθρό και κτηνώδες κομμάτι του να προστατεύει όποιο άλλο όμοιό του κομμάτι κινδυνεύσει, ανά πάσα στιγμή.

Τότε είδαμε ένα «νέο μέσο», δηλαδή τον συνδυασμό θάρρους, δημοσιότητας και αθλητικής αξιοπρέπειας μιας Αθλήτριας της ζωής, εν τέλει, να βοηθά την κοινωνία μας να ορθοποδήσει από το συγκεκριμένο απόστημα - του βιασμού κάθε μορφής.

Τότε, επίσης, παρατηρήσαμε σε επιστολή μας τον σχεδόν βέβαιο κίνδυνο η υγεία της κοινωνίας μας να εξαρτάται αποκλειστικά από τα προτάγματα της μαζικής επικοινωνίας, δηλαδή των ΜΜΕ κάθε μορφής.

Δε θα πρέπει, αγαπητέ αρχισυντάκτη, οι ίδιοι οι αθλητές να δώσουν συνέχεια στην εξεύρεση παρόμοιων νέων λύσεων;

Μπορούν, για παράδειγμα, οι αθλητές μας, να ορθώσουν συλλογικά λόγο ανορθωτικό προς την κοινωνία, λόγο που να εμπνέει, να ξεκαθαρίζει, να αποκαθιστά τα κατακρεουργημένα αθλητικά ιδεώδη, λόγο εποικοδομητικά καταγγελτικό – καλώς εννοούμενα – για όλα τα κακώς κείμενα.

Πώς ακριβώς; Δεν μπορώ να το φανταστώ. Ίσως με έναν πνευματικό, πολιτιστικό, αθλητικό φορέα. Με ένα πρόγραμμα, ένα πρότζεκτ, μια σειρά μαθημάτων για το σχολείο ή τη δημόσια σφαίρα. Με παρεμβάσεις ολοκληρωμένες, «αμοντάριστες», χωρίς, δηλαδή, την ιδεολογική διαμεσολάβηση των ΜΜΕ ή άλλων σκοπιμοτήτων.

Ίσως, ακόμη και σε συνεργασία με τον Εκπαιδευτικό Επιστημονικό και Πολιτιστικό Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος κάνει κι αυτός τον αγώνα του για όλα αυτά, εν μέσω του διεθνούς, αυτή τη φορά, στρεβλού κομματιού της κοινωνίας μας.

Δεν μπορώ να φανταστώ ποιό θα είναι το νέο μέσο όπου ο κόσμος του αθλητισμού θα δημιουργήσει για να ολοκληρώσει το σύγχρονο χρέος του απέναντι στον εαυτό και την κοινωνία. Μπορώ, όμως να καταλάβω, πως το μέσο αυτό θα πρέπει να παραμείνει αλώβητο και να οριοθετείται σε σχέση με όλο αυτό το στρεβλό πλέγμα που προανέφερα, που στραγγαλίζει, αλλά δεν θανατώνει προκειμένου να εκμεταλλεύεται, το σώμα του αθλητισμού.

Και γι’ αυτό το κατόρθωμα είναι που το κομμάτι της κοινωνίας μας το οποίο διψά για ένα καλύτερο αύριο, θα αποδώσει το ύψιστο μετάλλιο, το ύψιστο κύπελλο της ηθικής καταξίωσης στους αθλητές μας.

* * *

Τα παιδιά μας έχουν μεγάλη ανάγκη να μάθουν από τους αθλητές μας πολύτιμη γνώση, βιωματικά διδαγμένη για τη ζωή, την άμιλλα, την προσπάθεια, τη γενναιότητα, τις αξίες ζωής.

Στα παιδιά μιας χώρας πρωταθλήτριας στην παιδική παχυσαρκία, στα παιδιά που απώλεσαν κάθε κινητική δεξιότητα εγκλωβίζοντας τα δάχτυλά τους σε μια οθόνη αφής, που ξεχνούν να περπατούν καθηλωμένα σε τροχήλατα παιχνίδια και αυτοκινούμενα, που διαλύουν την προσωπικότητα και την κοινωνικότητά τους για να χτίσουν τα προφίλ τους στα σόσιαλ μίντια, στα παιδιά μας που είναι πλέον εκτεθειμένα σε κάθε λογής ψηφιακό κίνδυνο σα να ήταν ενήλικες, αναλογιστείτε πόσα πράγματα θα είχαν να προσφέρουν οι αθλητές μας.

Ένας γνήσιος αθλητής γνωρίζει βιωματικά όλα αυτά που τα παιδιά μας – ίσως κι εμείς – έχουμε ξεχάσει ή δε μάθαμε ποτέ: Πώς να τρώμε, πώς να συγκεντρωνόμαστε, πώς να επιτυγχάνουμε αλλά και πώς να αποτυγχάνουμε, πώς να αγωνιζόμαστε, πώς να γινόμαστε ομάδα, πώς να προχωράμε μπροστά αντιμετωπίζοντας κάθε δυσκολία με ήθος.

* * *

Ένα νέο τρόπαιο, λοιπόν, αγαπητέ αρχισυντάκτη, έχει προκύψει για τους αθλητές μας, ακριβώς επειδή οι ίδιοι επέλεξαν να είναι αθλητές σε αυτό τον «νέο» κόσμο.

Το τρόπαιο αυτό θα το κατακτήσουν για πάντα, χωρίς έναν νέο ρεκόρ να τους ανατρέψει την πρωτιά.

Γιατί ο αγώνας για ένα καλύτερο αύριο νικώντας όλη αυτή την ανθρώπινη αδυναμία και αρρώστια που έχουμε περιγράψει, μπορεί να δόθηκε πολλές φορές στην ιστορία, όμως μνημονεύουμε κάθε νίκη ξεχωριστά, με τη δική της διαχρονική σημασία.

Αγαπητοί και αγαπημένοι μας αθλητές, όποιο αποτέλεσμα κι αν επιτύχετε στο στάδιο των αθλημάτων, περιμένουμε να σας χειροκροτήσουμε νικητές εκεί που περισσότερο, ίσως, από ποτέ σας έχουμε ανάγκη: Στο στάδιο των αθλημάτων της ζωής…

Καλές νίκες

Η παραπαιδαγωγός

επιστροφή στην κορυφή

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ