Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Ο «κάθε πικραμένος» και η Εκπαίδευση

Κυριακή, 29 Αυγούστου 2021 01:22

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Ο «κάθε πικραμένος» και η Εκπαίδευση

Αγαπητέ αρχισυντάκτη,
πολλοί λένε τη γνώμη τους δημόσια για την Εκπαίδευση. Ιδιαίτερα τώρα που ξεκινάει η νέα χρονιά με σχολεία που «αναβαθμίζουν» και «υποβαθμίζουν» νέοι νόμοι, κανόνες και ήθη, ιδιαίτερα τώρα, άνθρωποι με πρόσβαση στο δημόσιο λόγο – όπως κι εγώ χάρη σε εσάς – λέμε τη γνώμη μας. Τοπικά και Εθνικά. Είναι αυτή η καλύτερη δυνατότητα διαλόγου που έχουμε για την Εκπαίδευση; Γίνεται να λέμε ο καθένας τη γνώμη του χωρίς να έχουμε μια κοινά αποδεκτή βάση συζήτησης για θέματα Παιδαγωγικής, Διδακτικής, Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Διοίκησης Εκπαίδευσης, Εθνικής Οικονομίας και Εκπαίδευσης; Είναι θέματα που συζητά όλος ο πλανήτης όταν πρόκειται για Εκπαίδευση. Θέματα που οφείλουμε να γνωρίζουμε στοιχειωδώς όλοι όσοι μιλούμε. Εκτός αν εμείς διεκδικούμε κάποιον άλλο τρόπο για το εκπαιδευτικό μας μέλλον. Εκτός αν για εμάς προέχει απλά να καταφέρει να επιβάλλει τη γνώμη του για την Εκπαίδευση «ο κάθε πικραμένος», που λέμε…

Τί πιο έντιμο σε μια τέτοια συζήτηση, να ξεκινήσουμε κατανοώντας τι συμβαίνει στο παιδί, τον μαθητή, τον αυριανό πολίτη, που αποφοιτώντας από το δημόσιο σχολείο θα αναλάβει από εμάς τα ηνία;

Άλλα παιδιά φοιτούν σε σχολεία τσιμεντένια και τετράγωνα άλλα σε παραδοσιακά πέτρινα σχολεία και άλλα σε κοντέινερ.

Άλλα παιδιά φοιτούν ανάμεσα σε εκατοντάδες συμμαθητές τους κι άλλα ανάμεσα σε μερικές δεκάδες.

Άλλα παιδιά μαθαίνουν με εκπαιδευτικούς που διδάσκουν χωρίς να είναι ειδικοί στο διδακτικό αντικείμενο κι άλλα με όλες τις «ειδικότητες», όπως λέμε την παιδαγωγική ομάδα του σχολείου, διαθέσιμες.

Άλλα παιδιά πάνε με τα πόδια στο σχολείο, άλλα ταξιδεύουν για ώρα κάθε μέρα προς και από αυτό και άλλα μετακομίζουν γιατί το σχολείο τους έκλεισε.

Άλλα παιδιά βλέπουν το σχολείο τους να κατακλύζεται από εξοπλισμό, δωρεές, επικοινωνιακές φιέστες και δημοσιότητα και άλλα φέρνουν υλικά και μέσα από το σπίτι τους σε ένα σχολείο ξεχασμένο κυριολεκτικά από όλους.

Άλλα παιδιά φοιτούν μέσα στη φύση και το περιβαλλοντικό βίωμα και άλλα ταξιδεύουν ώρες για μια εκπαιδευτική επίσκεψη στην ελληνική φύση.

Ποιός, στ’ αλήθεια, θα συνεχίσει να μιλάει με ήσυχη τη συνείδηση με αριθμούς και ποσοστά γενικής ισχύος, όταν μέσα σε λιγότερο από εκατό χρόνια έχουμε καταφέρει ένα τόσο διαφοροποιημένο εθνικό εκπαιδευτικό τοπίο;

Και βέβαια, πόσο έντιμο είναι να μην υπάρχει καμία αναφορά σε όλες αυτές τις γεωγραφικές, περιβαλλοντικές, πολιτισμικές, κοινωνικές, οικονομικές, δημογραφικές διαφοροποιήσεις, όταν όλοι γνωρίζουμε πως στην παρούσα στιγμή της χώρας αλλά και της γης αυτές όχι μόνο υπάρχουν αλλά και διαρκώς θα οξύνονται;

* * *

Ερχόμαστε, λοιπόν, στο θλιβερό γεγονός να μιλάει κανείς για την Εκπαίδευση βασισμένος ακριβώς σε αυτό το δικό του προσωπικό εκπαιδευτικό βίωμα, την «πίκρα» του, χωρίς καν να έχει επίγνωση της υποκειμενικότητάς του.

Καθένας μπορεί να εκφράσει τη γνώμη του με διαφορετικό τρόπο, αν είναι εκπαιδευτικός, στέλεχος εκπαίδευσης, ανώτερος πολιτειακός φορέας ή και έξω από το χώρο της εκπαίδευσης, αν είναι γονέας, κηδεμόνας, άνθρωπος των ΜΜΕ – χωρίς καν «εκπαιδευτικό ρεπορτάζ» και «εκπαιδευτικούς ανταποκριτές» – έμπορος ή σύλλογος, σωματείο κ.λπ. εμπόρων, μεγαλοπαραγωγών κ.λπ., πολίτης που ζει εντός ή εκτός της χώρας.

Τι μας διασφαλίζει πως όταν κάποιος – κι εγώ μαζί – που διατυπώνει την γνώμη του για την Εκπαίδευση δεν ομιλεί ως ένας τέτοιος «πικραμένος»; Τί μας διασφαλίζει ότι κατέχει κάποιες κοινά αποδεκτές βάσεις ενός διαλόγου για την Εκπαίδευση;

* * *

Ασφαλώς δεν είμαι εγώ αυτή, ούτε και η επιστολή μου, που θα θέσει αυτό το «minimum» γνωστικών απαιτήσεων για να μπορεί κανείς να αρθρώσει λόγο σε μια σεβαστή συζήτηση για την Εκπαίδευση.

Έχω όμως την αίσθηση, όπως και σε άλλες επιστολές έχω επισημάνει, ότι κάποια καίρια ζητήματα δεν συζητιούνται καν, ακόμη κι από αυτούς που θα έπρεπε να τα συζητούν. Τα θέτω ως ερωτήματα.

- Μπορεί ο κάθε ομιλών να ξεκαθαρίζει στον εαυτό του και στους άλλους ποια σχέση έχουν αυτά που αναφέρει με τις δικές του σκοπιμότητες;

Έχει την ρητορική καθαρότητα να αποσαφηνίσει πώς σχετίζονται οι απόψεις του με την ιδιότητά του, το γνωστικό του υπόβαθρο, το επάγγελμα, το οικονομικό, πολιτισμικό ή άλλο δίκτυο το οποίο εξυπηρετεί;

- Μπορεί ο ομιλών να ξεκαθαρίσει τη θέση του απέναντι στα παιδιά και τους γονείς τους;

Τα παιδιά δεν είναι ενήλικες, πολίτες με δικαίωμα ψήφου κ.λπ. και ίσως αυτός είναι ένας λόγος που είναι παντελώς απόντα από κάθε συζήτηση για την πολιτική της Εκπαίδευσης. Αν και άνθρωποι, πολίτες σαν κι εμάς, τα παιδιά είναι μέχρι τα δεκαοκτώ τους πολίτες εγκλωβισμένοι στην «ασημαντότητα του ανηλίκου».

Αντίθετα οι γονείς τους είναι ψηφοφόροι, τηλεθεατές, αναγνώστες, οι οποίοι δικαίως έχουν τις δικές τους σκοπιμότητες, άλλοτε ελεύθεροι άλλοτε παγιδευμένοι από την «πρόθεση ψήφου» τους, την «τηλεοπτική/αναγνωστική ψήφο» τους, τα οικονομικά τους, την οικογένειά τους, τον πολιτισμό τους, την ανάγκη τους για εργασία και οικογενειακή ευημερία.

Έχουμε την ρητορική εντιμότητα να τοποθετηθούμε απέναντι σε αυτή την άρρητη αλλά τόσο κυρίαρχη τάση να είμαστε αρεστοί στους πολλούς;

Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για κάτι τόσο σοβαρό, όσο η Εκπαίδευση των ανθρώπων;

- Και τέλος, μπορεί ο ομιλών να αναγνωρίσει τη σχέση του με την Παιδαγωγική;

Παιδαγωγική γνώση δεν είναι οι αναμνήσεις μας από το σχολείο, όσο κι αν αυτές είναι πραγματικά μετρήσιμο βίωμα, πολύτιμο για γονείς, εκπαιδευτικούς και λοιπούς.

Παιδαγωγική γνώση σήμερα σημαίνει επικαιροποιημένη παιδαγωγική γνώση.

Η παιδαγωγική χαρακτηρίζεται ως «τέχνη και επιστήμη», όπως πολλοί μεταξύ των οποίων και ο σπουδαίος Πιαζέ έχουν επισημάνει. Είναι, λοιπόν η Παιδαγωγική και «τέχνη».

Μια τεχνοκρατική εκπαιδευτική πολιτική αγνοεί χαρακτηριστικά αυτή τη διάσταση της Παιδαγωγικής ως τέχνης, γιατί δεν είναι μετρήσιμη.

Είναι ένας «μπελάς», γι’ αυτόν που θέλει με κάθε τίμημα τη βαθμολογία, τις επιδόσεις, τα πρότυπα, την μετρήσιμη αρίστευση, τις διακρίσεις, την ποσοτικοποίηση, ει δυνατόν το «αντικειμενικά αναπτυσσόμενο» προϊόν.

Αντίθετα με όλα αυτά ό,τι συμβαίνει στην Εκπαίδευση σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας είναι η ανθρώπινη ανάπτυξη, η διαμόρφωση χαρακτήρα, ήθους, νοοτροπίας, πολιτισμού, είναι η ανάπτυξη ανθρωπίνων σχέσεων, μαθητείας, βιωμάτων και μια πρωτόλεια δόμηση κοινωνίας.

Και φυσικά όλα αυτά μέσα από στιγμές με συναισθήματα, εμπειρίες, αισθητική, ηθική και Ανθρωπιά.

Πόσο αντίθετοι είναι αυτοί οι δύο πόλοι;

Όχι, βέβαια ότι δεν συναντιούνται. Αυτή είναι, άλλωστε και μια από τις αναντικατάστατες ουσίες της Εκπαίδευσης. Αυτή η συνάντηση της καθημερινής αντικειμενικότητας και της ανθρώπινης υποκειμενικότητας. Ποιός θα διαφωνούσε σε αυτό; Εκεί δεν βρίσκεται ένα «κλειδί» της Παιδαγωγικής;

* * *

Ο πιο σημαντικός παράγων, όμως, για να γνωρίζει κανείς την σύγχρονη παιδαγωγική πραγματικότητα είναι να γνωρίζει τί συμβαίνει με το παιδί σήμερα.

Εκεί, είναι να αναρωτιέται κανείς, τι γνώση έχει ο κάθε ομιλών περί Εκπαίδευσης για την παιδεία των παιδιών.

Ποιός στ’ αλήθεια, έχει μελετήσει με την περιβόητη «ενσυναίσθηση», έστω ένα εικοσιτετράωρο, του παιδιού;

Ποιός γνωρίζει αυτή τη στιγμή, τις σκέψεις, τις αντιλήψεις, τα ερεθίσματα, τα βιώματα, τις προσδοκίες, τα όνειρα, τα αισθήματα ενός παιδιού; Ακόμη και του δικού του παιδιού;

Ποιός γνωρίζει αυτή τη στιγμή για τη σχέση των παιδιών με τον κόσμο, τις εικόνες, την τεχνολογία, το διαδίκτυο, τις εφαρμογές, την εικονική πραγματικότητα, τις ιστοσελίδες, την επικοινωνία, τη γλώσσα, την αισθητική, την ηθική και όλα τα σχετικά που ως ιδέες, προτάγματα αλλά και ως ανθρώπινες παρουσίες, φτάνουν στα παιδιά μας;

* * *

Απ΄ την άλλη, δεν είναι εντυπωσιακό πως πάντα ο κυρίαρχος σιωπηλός απών σε κάθε συζήτηση για την Εκπαίδευση, είναι ο καθ’ ύλην γνωρίζων, δηλαδή ο εκπαιδευτικός της τάξης;

Δεν είναι εντυπωσιακό πως όλοι, ίσως κι οι παιδαγωγοί, θεωρούμε αυτονόητο πως σε οποιαδήποτε συζήτηση για την Εκπαίδευση μπορούν να έχουν λόγο όλοι εκτός από τους ίδιους τους δημιουργούς της Εκπαίδευσης, τους «μάχιμους», όπως λέμε, Εκπαιδευτικούς;

* * *

Αναρωτιέμαι, αγαπητέ αρχισυντάκτη, πόσο τυχαία είναι η σύμπτωση της αύξηση της εμμονής μας στην γενική αριθμοποίηση των πάντων και της Εκπαίδευσης, με την παράλληλη αύξηση της ηθικής και κοινωνικής παρακμής.

Η παρακμή αυτή καταγράφεται όχι μόνο ποιοτικά αλλά και ποσοτικά με περισσότερη βία, θανάτους, αυτοκτονίες, αυταρχισμό, καταπίεση, αποκλεισμούς, διακρίσεις, ψυχικά νοσήματα και εντυπωσιακά πισωγυρίσματα σε πολιτισμούς με χαρακτηριστική κτηνωδία.

Ας αναλογιστούμε μήπως η ακούσια ή εκούσια υποκρισία, η άγνοια της αγνοίας μας, η παράδοση στις σκοπιμότητές μας και στις σκοπιμότητες που είμαστε αναγκασμένοι να υπηρετούμε, η αυταρέσκεια με την όποια ισχύ μας, μας έχουν γίνει πλέον συνήθεια, μας κυκλώνουν όπως το νερό κυκλώνει το ψάρι, που δεν γνωρίζει ότι υπάρχει νερό, ακριβώς γιατί ζει μέσα σε αυτό.

Έτσι, αγαπητέ αρχισυντάκτη, μάλλον δεν μπορούμε να μιλάμε για Εκπαίδευση.

Η Εκπαίδευση είναι η μόνη διέξοδος του ανθρώπου να αναγνωρίσει το «νερό» που τον κυκλώνει.

Ποιός και γιατί, με αυθαίρετο αλλά ίσως πειστικό λόγο, θέλει να μας βάλει σε μια φαυλότητα ακυρώνοντας των υψηλό κοινωνικό αυτό ρόλο της Εκπαίδευσης;

Χωρίς ένα κοινά αποδεκτό «minimum», σε μια συζήτηση για την Εκπαίδευση, βασισμένο σε βαθιά γνώση του εαυτού μας και της Εκπαίδευσης, όσο σπουδαγμένοι, υψηλόβαθμοι, αναγνωρίσιμοι, αποδεκτοί, άρχοντες και «σημαντικοί» κι αν είμαστε, τίποτα, νομίζω αγαπητέ αρχισυντάκτη, δε μας διαφοροποιεί από τον «κάθε πικραμένο» που μιλάει για την Εκπαίδευση. Μη εξαιρουμένης κι εμού φυσικά…

Καλή Σχολική Χρονιά να έχουμε

Η παραπαιδαγωγός

Επιστολή μιας “παραπαιδαγωγού”: Τρεις βίδες όλες κι όλες…

Επιστολή μιας “παραπαιδαγωγού”: Χριστουγεννολούλουδα

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Ακρωτηριασμένη πόλη…

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: «Άσχετη από Μουσική»

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: «Νεκροταφείο Τραίνων»

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: «Στοπ» για τους ποδηλάτες

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Το «σχολείο του μέλλοντος»

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: «Σάντα Μπίλης έρχεται»!

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Μέλλον χωρίς Παρελθόν

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: «Στο διαδίκτυο είμαστε όλοι ενήλικες»