Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Η «σκληρότητα» των «ήπιων δεξιοτήτων»

Κυριακή, 05 Σεπτεμβρίου 2021 12:21

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Η «σκληρότητα» των «ήπιων δεξιοτήτων»

Αγαπητέ αρχισυντάκτη,
μένει κανείς άναυδος όταν συνειδητοποιεί ότι οι «ήπιες δεξιότητες», όρος που εισήχθηκε πριν δεκαετίες από την στρατιωτική εκπαίδευση και αποτελούν σήμερα κριτήριο διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων στην αγορά εργασίας είναι ό,τι πιο καινοτόμο εισάγεται πλέον στην Εκπαίδευσή μας. Ακόμη περισσότερο όταν συνειδητοποιήσει πως, μάλλον, κανείς στον τόπο δε συζητάει σοβαρά για την εξέλιξη αυτή, αν και τη διαπιστώνεις με μια απλή, έγκυρη αναζήτηση. Πρώτα αποδεχόμαστε τον αφανισμό των Ανθρωπιστικών Σπουδών και των Τεχνών στην Εκπαίδευση, έπειτα εισάγουμε στα σχολειά εκπαίδευση για υποψήφιους αμειβόμενους εργαζόμενους και μετά τί; Άνθρωποι ρομποτάκια, ειδικευμένα στη… ρομποτολογία; Τουλάχιστον μέσα στο συνονθύλευμα «δεξιοτήτων», είδαμε πως, μάλλον, κάποια κεφαλαιώδη θέματα Πολιτισμού και Περιβάλλοντος εισέρχονται πιο συστηματικά στην Εκπαίδευσή μας κι ας μην αποτελούν στην δόκιμη θεωρία «ήπιες δεξιότητες». Θα πρέπει να προσδοκούμε πως υπάρχει και κάποια άλλη θετική οπτική σε όλα αυτά, που θα την ανακαλύψουμε, αλλιώς πρέπει να αναρωτηθούμε αν ένας από τους χειρότερους εφιάλτες για τα παιδιά μας, μιας μορφής εργαλειοποίησή τους, είναι ήδη εδώ…

Αν συμφωνούμε όλοι να αποκτήσουν τα παιδιά μας δεξιότητες όπως επικοινωνία, προσαρμοστικότητα, ανθεκτικότητα, δημιουργικότητα, για ποιο σκοπό τα εφοδιάζουμε με τις δεξιότητες αυτές;

Για να επικοινωνήσουν, να προσαρμοστούν, να αντέξουν και να ανταπεξέλθουν σε όποιον κόσμο βρεθούν, ανίκανα να αλλάξουν ό,τι φαύλο, ανίκανα να κάνουν τον κόσμο τους καλύτερο;

Γιατί, αν ελπίζουμε να κάνουμε τα παιδιά μας, κατά σύστημα πλέον, πειθήνιους μετόχους και συνεχιστές της σημερινής κατάστασης που αμήχανοι και άβουλοι παρακολουθούμε τη βιωσιμότητα του πλανήτη να καταστρέφεται προσποιούμενοι πως έχουμε βιώσιμη ανάπτυξη, τα πράγματα είναι, μάλλον, τραγικά.

Αν στόχος μας είναι να συνεχίσουν τα παιδιά μας έναν κόσμο με την υγειονομική ισορροπία των οικοσυστημάτων να βιάζεται από την επιστημονική μεθοδολογία γεννώντας νέες ανίκητες αρρώστιες, προσποιούμενοι πως έχουμε ηθική και δεοντολογική επιστήμη και μέθοδο, τα πράγματα, ναι, είναι μάλλον τραγικά.

Δεν θα ήταν καλύτερα οι δεξιότητες αυτές να βοηθήσουν τα παιδιά μας να καταφέρουν όχι μόνο ό,τι δεν καταφέραμε εμείς, αλλά και να αναστρέψουν την εφιαλτική κληρονομιά που τους αφήσαμε;

* * *

Ίσως πάλι είναι ώρα, αγαπητέ αρχισυντάκτη, να αναγνωρίσουμε εγκαίρως αυτήν την επικίνδυνη «νέα γλώσσα», στην οποία, με τη συνδρομή κάποιων πολιτικών επικοινωνιολόγων, προφανώς ανήθικα, μακιαβελικά και σίγουρα αντιεπιστημονικά, γίνεται κατάχρηση και τελικά απαξίωση εκφράσεων όπως «ολοκληρωμένος πολίτης», «καινοτομία», «ενίσχυση», «ενδυνάμωση», «μεταρρύθμιση», «κριτική σκέψη», «αναδιάρθρωση» και άλλων.

Ίσως είναι ώρα να τη σπουδάσουμε, γιατί όλα δείχνουν πως αυτή η κατευθυνόμενη γλώσσα, εκμεταλλευόμενη, προφανώς, την αφελή πεποίθησή μας, πως η γλώσσα είναι αντικειμενική, άρα δεν χειραγωγείται, εκμεταλλευόμενη το δικό μας έλλειμμα σε γλωσσικές, άρα και κοινωνικές σπουδές, θα παρεισφρήσει εκεί που δεν χωράει, δηλαδή στην Εκπαίδευση.

Ο Γλωσσολόγος του μέλλοντος, ίσως θα εκπλαγεί από την απίστευτη «αντιποίηση νοημάτων», που φαίνεται πως περνούν οι λέξεις των ημερών μας.

Ας αναλογιστούμε, επίσης, πως ήδη χωρίς την πνοή των Κοινωνικών Επιστημών στην Εκπαίδευση, τον κατεξοχήν χώρο μελέτης της Γλώσσας, οι αυριανοί πολίτες θα είναι πλέον τελείως παραδομένοι στην σύγχρονη και – ελπίζω να συμφωνούμε όλοι – ανήθικη επικοινωνιολογία.

Ίσως μάλιστα από εκεί θα πρέπει να ξεκινήσουμε, από τη γλώσσα, πριν φτάσουμε να συζητάμε για όρους της γλώσσας, όπως «ήπιες δεξιότητες» και άλλους συναφείς, κατακτώντας πρώτα την γνωστή «αρχή σοφίας».

Γνωρίζουμε πως είναι τέτοια η σύνδεση της γλώσσας με τη σκέψη, ώστε είναι το λιγότερο αφελές να μιλάμε για «κριτική σκέψη», αγνοώντας τη γλώσσα. Και αναλογιστείτε πως η «κριτική σκέψη» λογίζεται ως βασική «δεξιότητα»…

Ο κίνδυνος να μην καταλάβουμε πως αν η σκέψη στοχεύει να μας προσαρμόσει στο υπάρχον, να μας κάνει απλά «λειτουργικούς», είναι το αντίθετο της «κριτικής σκέψης» που στοχεύει ακριβώς στην φαυλότητα, είναι μεγάλος. Έχουμε ήδη βαφτίσει «κριτική σκέψη», το αντίθετο της κριτικής σκέψης!

* * *

Κι ας υποθέσουμε ότι επιτέλους αποφασίσαμε να αποκτήσουν τα παιδιά μας ήπιες δεξιότητες αυτοσυνειδησίας, αυτομέριμνας και κοινωνικότητας. Πώς διαπιστώσαμε την έλλειψή τους; Ξεκινήσαμε από τα βασικά;

Σε λίγο στέλνουμε για άλλη μια σχολική και ακαδημαϊκή χρονιά τα παιδιά μας να σπουδάσουν, χωρίς να τους έχουμε «εκπαιδεύσει» στα προφανή.

Τί είναι αυτό το σχολείο, το κτήριο, οι υποδομές που τα στέλνουμε, ποιός πλήρωσε για να φτιαχτούν και σε ποιόν ανήκουν όλα αυτά που θα χρησιμοποιήσουν τα παιδιά μας;

Γιατί η κοινωνία μας έχει Εκπαίδευση και πού χρειάζεται στα παιδιά;

Τί είναι ο Εκπαιδευτικός και ποιά η σχέση του με τον μαθητή, τον φοιτητή, την οικογένεια, την κοινωνία;

Τί θέση έχουν οι συμμαθητές και οι συμφοιτητές στη ζωή του ανθρώπου;

Αν απαντήσουμε έντιμα και συστηματικά όλα αυτά, θα αντιμετωπίσουμε καλύτερα σχολικό εκφοβισμό και βία, αδιαφορία και υλικές καταστροφές στη δημόσια περιουσία της Εκπαίδευσης, αδιαφορία, χλευασμό και εκφοβισμό στους Εκπαιδευτικούς, βιβλία κατεστραμμένα, ούτε καν ανακυκλωμένα στο τέλος κάθε χρονιάς και ένα σωρό σωματικά και ψυχικά νοσήματα των νέων μας, από εξαρτήσεις κάθε μορφής, έως σεξουαλικές διαταραχές και άλλα πρωτόγνωρα φαινόμενα.

Αυτή η τόσο καθημερινή σε εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο κατάσταση, αυτή η τόσο φανερή και τόσο κρυμμένη κατάσταση, ναι, νομίζω όλοι συμφωνούμε πως μπορεί να αντιμετωπιστεί με εκπαίδευση που θα χαρακτηριζόταν ως ένα σύνολο επίκαιρων δεξιοτήτων, πέραν της διαχρονικής εγκυκλίου σχολικής και ακαδημαϊκής γνώσης.

* * *

Δεξιότητες προς αυτή την κατεύθυνση ασφαλώς και συνδέονται εγγενώς με την Παιδαγωγική. Δυστυχώς, όμως, βλέπουμε στις σύγχρονες «ήπιες δεξιότητες» και κομμάτια της Διοίκησης Επιχειρήσεων να συνδέονται κατά βούληση και ηθική με την Παιδαγωγική, ακόμη και με την Νηπιαγωγική.

Άλλοτε βλέπουμε οι «δεξιότητες» να μπερδεύονται με ικανότητες, προσόντα, γνώσεις, διδακτικές μεθοδολογίες, σε κείμενα και σχέδια που επικαλούνται την θεσμικότητα, ανώνυμα και ατεκμηρίωτα.

Βέβαια, θα πει κάποιος, έτσι γινόταν πάντα. Είναι όμως αυτό επιχείρημα;

Απ’ την άλλη, σιγά σιγά, καθώς πρόκειται για ένα επίκαιρο στη χώρα μας θέμα, κατακλυζόμαστε είτε από τα ανώνυμα πλαίσια είτε από επώνυμες εργασίες που προσπαθούν να συνδέσουν την Διαχείριση Ανθρωπίνων Πόρων με την Παιδαγωγική, ίσως πιάνοντας την ακαδημαϊκή εγκυρότητα απροετοίμαστη σε, μάλλον, μεγάλα μεθοδολογικά προβλήματα.

Έτσι, αν κάποιοι ακαδημαϊκοί μας παρασύρθηκαν από την ανάγκη τους για βιοπορισμό, ή αν τελικά αφήσουν την Εκπαίδευση του τόπου μας παραδομένη στη από πάντα δεδομένη σχέση εξάρτησής της με το εκάστοτε «ηγεμονεύειν», δε θα μπορέσουμε ποτέ να ελπίσουμε σε μια καλύτερη μοίρα για όλους, βασισμένη σε μια Εκπαίδευση με διαχρονική σπουδαιότητα.

* * *

Αγαπητέ αρχισυντάκτη, τα πράγματα δεν είναι ούτε άσπρα, ούτε μαύρα. Είναι, άλλωστε και η δύναμη, η καθαρότητα, η αξία της Εκπαίδευσης, που θα πρέπει να εμπνέει εμπιστοσύνη στην κοινωνία, πως τα παιδιά μας τελικά έρχονται σε επαφή με ό,τι καλύτερο γι’ αυτά.

Εύκολα θα δει κανείς πως η διεθνής κοινότητα δίνει μεγάλη σημασία στις «ήπιες δεξιότητες», ως εφόδια που, επικαιροποιημένα ανάλογα με τις εκάστοτε εργασιακές συνθήκες, οδηγούν το άτομο σε κάποια επιτυχία.

Αν και «ήπιες», λοιπόν, έχουν μεγάλη δύναμη, μεγάλη «ισχύ», επεμβαίνουν με «σκληρότητα» στη ζωή των ανθρώπων.

Όμως οι «ήπιες δεξιότητες» είναι ένα εργαλείο που επικαιροποιείται αναλόγως, δεν είναι κάποια παιδαγωγική αξία, πόσο μάλλον διαχρονική.

Και ως εργαλείο, πάντα κάποιος το διαχειρίζεται, καθώς τα «εργαλεία» αποκτούν την ηθική υπόσταση αυτού που τα σχεδιάζει, τα προγραμματίζει, τα χρησιμοποιεί.

Μιλάμε λοιπόν για ένα ισχυρό εργαλείο δόμησης της αυριανής κοινωνίας, στο νευραλγικό κομμάτι της Εκπαίδευσης της Κοινωνίας, εργαλείο που κάποιος διαχειρίζεται και που έρχεται να παίξει το ρόλο του στο αύριο όλων μας.

Είμαστε έτοιμοι να κατανοήσουμε αυτή την κατάσταση;

Καλή Σχολική Χρονιά και πάλι

Η παραπαιδαγωγός