Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Η επιστήμη βλάπτει σοβαρά την παιδεία

Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2023 02:03

Επιστολές μιας παραπαιδαγωγού: Η επιστήμη βλάπτει σοβαρά την παιδεία

Αγαπητέ αρχισυντάκτη,

η πολιτεία αγνοεί την πραγματικότητα της εκπαίδευσης ξεκάθαρα και καθημερινά. Υπάρχει κραυγαλέα ασυμφωνία των αναγκών των μαθητών μας με τις στοχεύσεις του κράτους. Αυτό αποτυπώνεται στα νέα που ακούμε καθημερινά για τα παιδιά μας και τα σχολειά μας. Κι όμως βλέπουμε να αρθρώνεται ο κατασκευασμένος λόγος για ένα «νέο σχολείο» το οποίο, μάλιστα, «αρνούνται οι εκπαιδευτικοί». Οι πραγματικοί αρνητές, όμως, τελικά είναι οι λεγόμενοι επιστήμονες της εκπαίδευσης. Είναι όλες οι παραλλαγές των κέντρων εκπαιδευτικής έρευνας και όλη η μεγαλόσχημη ακαδημαϊκότητα της χώρας, που διορισμένοι για ένα λειτούργημα θα έπρεπε να καταγράφουν προβλήματα και να προτείνουν λύσεις για την εθνική μας παιδεία, αλλά το αρνούνται. Πώς; Υιοθετώντας διεθνώς κατακριτέες και βλαβερές επιστημονικές πρακτικές προκειμένου να συμβάλλουν στην αγοραιοποίηση του ύστατου δημοσίου αγαθού, της παιδείας. Γιατί; Ίσως για έναν κύριο λόγο: επειδή… αμείβονται!

Το ζήτημα της «κατά παραγγελία επιστήμης» δεν είναι κάτι καινούργιο.

Εφ΄ όσον ο επιστήμονας χρειάζεται χρηματοδότηση όχι μόνο για να ερευνήσει αλλά και για να ζήσει, το πρώτο πράγμα που ίσως κάνει είναι να καταπατήσει τον όρκο που μόλις έδωσε αποφοιτώντας, αγνοώντας αξίες προκειμένου να βιοποριστεί σε έναν κόσμο με απαξίες.

Γιατί αν η σύγχρονη επιστήμη τηρούσε τις αρχές που την άνδρωσαν ο κόσμος μας πραγματικά θα ήταν τελείως διαφορετικός.

Γενικότερα αυτό σημαίνει ότι η επιστήμη που μας «έβγαλε από τον μεσαίωνα» μπορεί και πάλι να μας βυθίσει στον καινούριο «μεσαίωνα», που τα γεγονότα δείχνουν πόσο κοντά μας είναι.

Ειδικότερα αυτό σημαίνει πως η επιστήμη δεν παράγει αξίες, αλλά προϊόντα, από τίτλους χωρίς πραγματικό περιεχόμενο έως συμπεράσματα και γνωμοδοτήσεις όχι απλά χωρίς επιστημονική δεοντολογία, αλλά και με στρεβλές κατευθύνσεις.

Η εκπαίδευση δε θα μπορούσε να εξαιρεθεί από τα φαινόμενα παρακμής της επιστήμης.

«Ερευνητές», «ερευνητικά κέντρα», «προφέσορες», «εμπειρογνώμονες», «συμβουλευτές», «αυξημένα προσόντα», «πορίσματα», «εισηγήσεις», «βαθμονομήσεις», «εξετάσεις», «επιμορφώσεις», «στατιστικές» και άλλα, πρόσωπα και προϊόντα, με μια ανεξέλεγκτη επίφαση επιστημονικότητας, αναφέρονται στον εκπαιδευτικό και το σχολείο χωρίς να έχουν καμία εγγενή, τεκμηριωμένη σχέση μαζί τους.

Η μόνη τους βέβαιη σχέση είναι αυτή με τα χρηματοδοτικά τους κέντρα, που ως τέτοια επιθυμούν να εμπλέξουν και την εκπαίδευση στη δίνη της καθολικής εμπορευματοποίησης των κοινωφελών και δημοσίων αγαθών.

Όταν όλοι οι διαθέσιμοι εθνικοί πόροι προορίζονται για δαπάνες αγοραιοποίησης, σε τέτοια ρήξη με τις κοινωνικές ανάγκες ώστε να προσβάλλεται η ανθρώπινη νοημοσύνη, ας μην απορούμε που οι επιστήμονες ξεχνούν ότι είναι ορκισμένοι λειτουργοί για να γίνουν απρόσωποι απορροφητήρες προγραμμάτων.

Αν, βέβαια, σκεφτεί κανείς ότι όλοι αυτοί οι αναφερόμενοι ως επιστήμονες οφείλουν την υπόστασή τους στην εκπαίδευση την οποία αποσαρθρώνουν επειδή οι ίδιοι ή π.χ. τα παιδιά τους δεν την χρειάζονται πια, κατανοούμε πως δεν απολαμβάνουν απλά έσοδα από προγράμματα, αλλά αμείβονται με τις νέες «τριακοντάδες αργυρίων».

Έτσι οι εκπαιδευτικοί μένουν μόνοι και ανυπεράσπιστοι.

Για τους εκπαιδευτικούς η αγοραιοποίηση της εκπαίδευσης έχει άλλη μορφή. Είναι οι βελούδινες απειλές για απώλεια εισοδήματος, και εργασιακής ομαλότητας αν δεν συμμορφωθούν στον ορυμαγδό των – κατ’ ουσίαν – νέου τύπου παραεπιστημονικών προϊόντων. Είναι το εντεινόμενο αίσθημα οικονομικής ανεπάρκειας σε οποιαδήποτε απόπειρα διεκδικητικής απουσίας από τα καθήκοντά τους, στης «ακρίβειας τον καιρό».

Κάποιοι υποκύπτουν και εγκαταλείπουν κυριολεκτικά ή μεταφορικά την τάξη προς άγρα «λαμπερών» προσόντων. Όμως στα μάτια της κοινωνίας ανέκαθεν ήταν ο εκπαιδευτικός που έλαμπε, κι όχι τα «πετράδια» του, που «δεν είναι χρυσός».

Είναι τόσο εντυπωσιακά εμπεδωμένη η απουσία της κοινωνικής χρησιμότητας της επιστήμης, που ούτε οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να διανοηθούν ότι θα έπρεπε να έχουν την επιστήμη στο πλάι τους, αντί δι’ αμοιβής να τους φέρνει σε αυτή την κατάσταση.

Αλλά και γενικότερα στην κοινωνία μας, πλέον, θεωρούμε αυτονόητο ότι μπορούμε να δαπανούμε χρήμα και μάλιστα δημόσιο, για «επιστήμονες», «ακαδημαϊκούς», «συμβούλους», «σοφούς» και όλες τις συναφείς επιτροπές, φορείς και άλλα, χωρίς να προσφέρουν, αντιθέτως να δείχνουν να συντάσσονται, σε κάθε μορφή κρίσης που περνάει ο τόπος, με το σύστημα που την εγκαθιδρύει.

Όλα δείχνουν ότι πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα να στραφούμε στην επιστήμη με αξίες.

Δεν περιγράφω μια κατάσταση όπου όλα είναι μαύρα ή άσπρα, αγαπητέ αρχισυντάκτη.

Υπάρχουν άξιοι επιστήμονες, που εκτός από επαγγελματίες είναι λειτουργοί, είναι άνθρωποι.

Χρειάζονται, όμως, τη στήριξή μας, κυρίως με το να ακούσουμε τη φωνή τους. Αφού, βέβαια πρώτα την ανακαλύψουμε στο διεθνώς καταποντισμένο, παρηκμασμένο εγχώριο επικοινωνιακό τοπίο.

Υπάρχει μεγάλη παρακαταθήκη από κείμενα, μελέτες, ό,τι χρειαστούμε, για να γνωρίσουμε τον επιστημονικό λόγο με αξίες, ο οποίος θα δώσει θάρρος στον ηθικό άνθρωπο και λύσεις στον προβληματισμένο. Χρειάζεται όμως να γνωρίζουμε πως θα την αξιοποιήσουμε.

Πάνω απ’ όλα, όμως, χρειάζεται να συγκροτηθούμε ενδότερα για να πορευτούμε σε αυτό τον δρόμο των αξιών, που έχει δύο βασικά ζητήματα. Ζητήματα που θα τα όριζα ως «την μοναχικότητα της γενναιότητας» και συνακόλουθα την «αμφιβολία της μοναχικότητας».

Όταν πορεύεσαι με αξίες, τις οποίες σχεδόν η πλειοψηφία θέτει ως απαξίες, αυτά τα δύο είναι βάσανο, δηλαδή να νοιώθεις μόνος, σε σχέση με τόσους πολλούς που κινούνται αντίθετα και να νοιώθεις αμφιβολία, γιατί «άνθρωπος είσαι κι εσύ».

Πιστεύω ακράδαντα, αγαπητέ αρχισυντάκτη, πως με αυτή τη μοναχικότητα και αυτή την αμφιβολία παλεύουν και πολλοί επιστήμονες και πολλοί εκπαιδευτικοί. Βέβαια, προφανώς αυτές δεν είναι το δυσκολότερο πράγμα που έχουν να αντιμετωπίσουν…

Καλή Αποκριά

Η παραπαιδαγωγός