Το άρρωστο παγκόσμιο σύστημα όμως επιβίωσε και επιβιώνει ακόμα.
Για 25 χρόνια από την κρίση του 1997 - 98, και για 15 μετά από αυτή του 2008.
Δεν αμφισβητήθηκε το σύστημα από τις μαζικές οργανώσεις της αριστεράς.
Δεν διατυπώθηκε ποτέ με σαφήνεια και κατηγορηματικό τρόπο από τα μαζικά κόμματα της αριστεράς ότι η αλλαγή του είναι η πιο επείγουσα ανάγκη.
Αλλαγή που χωρίς αυτήν η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά στους πιο μεγάλους κινδύνους.
Κινδύνους της πιο μαζικής φτωχοποίησης που είναι πια τόσο ορατή και στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Αλλά και κινδύνους από παγκόσμιες συρράξεις.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι διαστάσεις που πήρε, οι επιπτώσεις που ήδη έχει σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι ο πιο αδιάψευστος μάρτυρας για αυτούς τους κινδύνους.
Αυτός είναι ο κύριος λόγος που υπάρχει ακόμα, ετοιμάζοντας την μια κρίση μετά την άλλη.
Και μεγάλα δεινά για τους λαούς του κόσμου.
Δεν είναι όμως μόνο οι κρίσεις του 1997 - 98 και του 2008 που αποτέλεσαν ενδείξεις των βαθιών, δομικών προβλημάτων του συστήματος.
Η πρώτη μεγάλη ένδειξη μετά την ανάπτυξη που ακολούθησε τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν η κρίση της δεκαετίας του 1970.
Αυτή που ξέσπασε το 1973 -74 και ονομάστηκε πετρελαϊκή.
Η κρίση του παγκόσμιου συστήματος υπάρχει από τότε και εκδηλώνεται από τότε.
Το 1997 - 98, το 2008 και πολλές άλλες λιγότερο σημαντικές, δεν είναι παρά εκφάνσεις της.
Η κρίση της δεκαετίας του 1970 σήμανε συναγερμό στα επιτελεία των αστών.
Το όνειρο της αδιάληπτης και απρόσκοπτης ανάπτυξης στο οποίο τόσο πίστεψαν, αντικαταστάθηκε από εφιάλτη.
Οι κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία για τις οποίες δεν είχαν πρόβλημα μέχρι τότε, έπρεπε να γίνουν ο αποδιοπομπαίος τράγος.
Έπρεπε να παρουσιαστούν ως η ρίζα του προβλήματος.
Έπρεπε η ελεύθερη αγορά, ο καπιταλισμός να προφυλαχτούν.
Οι ιδιωτικοποιήσεις παρουσιάστηκαν ως το αντίδοτο στην κρίση που, σύμφωνα με το νεοφιλελεύθερο αφήγημα, προκάλεσε ο καπιταλισμός των κρατικών επιχειρήσεων, των κρατικών παρεμβάσεων και της κοινωνικής πρόνοιας.
Πως φτάσαμε στην κρίση του 1973 -74;
«Η μεταπολεμική ανάπτυξη έγινε κατορθωτή πάνω στις καταστροφές του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου…
«Υπήρχε τεράστια δουλειά ανοικοδόμησης να συντελεστεί, κάτι που έδωσε στο παγκόσμιο σύστημα νέα ευκαιρία ανάκαμψης…
«Και εκείνη η περίοδος, όπως και αυτή των τελευταίων τριών δεκαετιών (από τα μέσα του 1974 μέχρι και το κραχ του 2008), προπαγανδίστηκε ως απόδειξη ότι ο καπιταλισμός λειτουργούσε πια χωρίς προβλήματα και αντιφάσεις…»
«Τίποτα όμως δεν βρισκόταν πιο μακριά από την αλήθεια…
«Την ίδια στιγμή που στα οικονομικά επιτελεία γιόρταζαν την επίτευξη μιας αδιασάλευτης και σταθερής οικονομικής ανάπτυξης (αυτό έκαναν ειδικά στις αρχές της δεκαετίας του 1970), η παγκόσμια οικονομία ετοίμαζε μια μεγάλη έκπληξη…» (Μπροσούρα, «Το τέλος του δρόμου;» Σωτήρης Βλάχος, Νοέμβριος 2009)
Όπως αναφέρει ο ακαδημαϊκός Ρόμπερτ Μπρένερ στο εκπληκτικά πλούσιο από άποψη στοιχείων βιβλίο “The Economics of Global Turbulence”:
«Μεταξύ του 1965 και του 1973 παραγωγοί από όλα τα μπλοκ (ΗΠΑ, Ευρώπη και Ιαπωνία) μπήκαν σε έντονο ανταγωνισμό, που πιέζοντας έντονα τις τιμές προς τα κάτω το έκαναν αδύνατο για ήδη υπάρχουσες μεγάλες επενδύσεις σταθερού κεφαλαίου να κρατήσουν την αξία τους…
«Το αποτέλεσμα ήταν, σε ένα εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα (breathtaking short space of time) να σπρώξουν την παγκόσμια οικονομία από μακρά άνθηση σε μακρά ύφεση (downturn)”
«Μόνο στις ΗΠΑ, την περίοδο… «μεταξύ 1965 - 1973 το ποσοστό κέρδους της βιομηχανίας έπεσε κατά 40.9%» (Ροπερτ Μπένερ, «The Ecomics of Global Turbulence» 2006)
«Η δεκαετία του 1970 έβαλε οριστικό τέλος στα ψηλά ποσοστά κέρδους που ο ανεπτυγμένος καπιταλισμός πέτυχε τη μεταπολεμική περίοδο…
Χωρίς όμως τέτοια, δεν υπάρχει παραγωγή, ακόμα και αν ο κόσμος όλος μαστίζεται από πείνα.
Η πρώτη αντίδραση ήταν «Η αποβιομηχάνιση των ΗΠΑ, η μεταφορά δηλαδή της παραγωγής σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία…
«αλλά και στις πρώην «τίγρεις» της Νοτιοανατολικής Ασίας, χώρες με τεράστια διαφορά στα μεροκάματα, (για) να δοθούν λύσεις στο πρόβλημα της κερδοφορίας στην περίοδο μετά τη δεκαετία του 1970…
Αυτή η πολιτική τότε, «αποτελεί σήμερα από τα πιο αξεπέραστα εμπόδια στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της οικονομίας...» (Μπροσούρα, «Το τέλος του δρόμου;» Σωτήρης Βλάχος, 2009)
Αυτή την πραγματικότητα που αντιλαμβάνονταν πολλοί σοβαροί αναλυτές, διατύπωσε τότε και ο Πωλ Κρεγκ Ρόμπερτς, υφυπουργός στο Υπουργείο Οικονομίας των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ρέιγκαν:
«Πώς μπορεί μια οικονομία που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις δαπάνες των καταναλωτών να ανακάμψει όταν τόσες πολλές θέσεις εργασίας με ψηλό επίπεδο προστιθέμενης αξίας… έχουν μεταφερθεί στο εξωτερικό και όταν οι καταναλωτές δεν έχουν πια περιουσιακά στοιχεία για να εξασφαλίσουν δανεισμό για να αυξήσουν τις δαπάνες τους;» (Paul Craig Roberts, “An expiring economy”, Global Research, 2009)
Ο άλλος παράγοντας που επέτρεψε την προσωρινή, όπως απόδειξε κύρια η κρίση του 2008, αντιμετώπιση της τότε κρίσης, ήταν το χρηματιστικό κεφάλαιο.
Τα Κεφάλαια για επενδύσεις κατευθύνονταν ολοένα και περισσότερο «έξω από τις ψηλού κόστους, χαμηλής κερδοφορίας γραμμές της υλικής παραγωγής, κύρια προς την κατεύθυνση των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ((Ρόμπερτ Μπρένερ, «The Ecomics of Global Turbulence» 2006).
Αφού δεν έβρισκαν πια ικανοποιητικές για το κέρδος τους τις επενδύσεις στην παραγωγή, εφεύραν τους δικούς τους χώρους επενδύσεων.
Επενδύσεις που τίποτα δεν είχαν να κάνουν με την παραγωγή προϊόντων, τη ζωή των ανθρώπων.
Επενδύσεις στα χρηματοπιστωτικά παράγωγα.
«Επενδύσεις» έξω από την παραγωγή προϊόντων, μακριά από τις ζωές των ανθρώπων.
Που σταδιακά εξελίχθηκαν σε ό,τι πιο παρασιτικό.
Εάν, για παράδειγμα, κάνετε μια κερδοσκοπική πρόβλεψη ότι η αξία των μετοχών θα πέσει απότομα, θα έχετε κάποια απόδοση όταν γίνει αυτό.
Στοιχήματα είναι, που σου φέρνουν κέρδος ακόμα και αν καταστραφεί ο άλλος.
Αν προβλέψεις ότι θα καεί το σπίτι του γείτονα και πέσεις μέσα, θα κερδίσεις.
Έτσι αναπόφευκτα θα παρακαλείς να καεί.
Αυτά που θα μπορούσαν να αποτελέσουν το σενάριο της πιο δυστοπικής ταινίας φαντασίας, αποτελούν σήμερα τη ζοφερή πραγματικότητα
«Ο ύστερος καπιταλισμός, το ανώτατο στάδιο της παρασιτικότητας και του εκφυλισμού», για να παραφράσουμε τον τίτλο του βιβλίου του Λένιν, ένα βιβλίο που είναι από τις πιο ανεκτίμητες κληρονομιές για το σύγχρονο κίνημα.
Στις αρχές του Ιούλη του 2023, μάθαμε από τον ελβετικό οίκο Gold Switzerland, ότι επίκειται να εκραγεί «χρηματοπιστωτική ‘βόμβα’ ύψους 2 τετράκις δολαρίων, στην αγορά των παραγώγων».
Στα 2 τετράκις δολάρια, τέτοια ασύλληπτα ποσά είναι που αφορούν τις παρασιτικές επενδύσεις
Έτσι «σωζόταν» ο καπιταλισμός μετά την κρίση της δεκαετίας του 1970.
Με επενδύσεις σε χώρες με τα χαμηλότερα δυνατά μεροκάματα και «επενδύσεις» σε ό,τι πιο κερδοσκοπικό ανέδειξε η ιστορία.
Μόνο που αυτός ο τρόπος τον καταδίκαζε, όπως και οι πιο σοβαροί αστοί, γεράκια ή όχι, αντιλαμβάνονταν.
Το ζήτημα όμως γι’ αυτούς είναι ότι δεν είχαν και δεν έχουν εναλλακτική στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς.
/ Συνέχεια στην επόμενη έκδοση της στήλης, «Ο Μαρξ ξανά επίκαιρος».
ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΑΠΕΙΛΗΣ
ΤΑ ΜΑΧΗΤΙΚΑ RAFALE και τι πραγματικά εξυπηρετούν
ΗΠΑ, Ρωσία και Ουκρανικό
ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ-Ανοίγουν τις πόρτες του φρενοκομείου
Η Κύπρος μπροστά στη διχοτόμηση - Η συμμορία επικαλείται την εθνική ενότητα
ΚΑΙ Η ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΤΩΡΑ προστίθεται σε ανεργία-φτώχεια και αναδεικνύει τα αδιέξοδα του παγκόσμιου συστήματος
Πόλεμος στην Ουκρανία
Πόλεμος στην Ουκρανία ΙΙ (έκτακτο άρθρο λόγω των εξελίξεων για τη στήλη “Ένας κόσμος ένας λαός”)
Ουκρανία: Ο θάνατος και η καταστροφή συνεχίζονται
ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Φιλελεύθερη και αριστερή διανόηση πνίγηκαν στα γεγονότα
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ - Διασώζει τη τιμή του ελληνικού κινήματος
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ - Διασώζει την τιμή του ελληνικού κινήματος (2ο μέρος)
ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ «ΔΙΚΑΙΟ» ΤΟΥΣ και οι επιπτώσεις για τους λαούς του κόσμου
ΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΟΥΣ; Που ακόμα και να υποχρεωθούν σε ειρήνη, ετοιμάζονται για τον επόμενο πόλεμο…
ΣΤΗΝΕΤΑΙ ΣΚΗΝΙΚΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Τα κινήματα των λαών μπορούν και πρέπει να το ανατρέψουν
“Πλησιάζουμε στο πιο επικίνδυνο σημείο της ανθρώπινης ιστορίας”
Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και το Πάσχα των χριστιανών – Κάνει ο Θεός πολέμους;
ΓΑΛΛΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ -ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΣΙΩΠΗΣ Οι επιλογές δεν ήταν μόνο Μακρόν ή Λεπέν
ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ… φέρνουν όλο και πιο κοντά και το τέλος τους
H ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΤΑΞΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝΓαλλία: Βάζουν ξανά μπροστά οι μηχανές της ιστορίας;Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ - Η σύγκρουση δυο σοβινισμών όπως τη μαρτυρούν οι ομαδικοί τάφοι
Εγκλήματα στην Κύπρο - "Χρειάζονται χίλιες φωνές για να πουν μιαν αλήθεια"
ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ «Δεν υπάρχουν βάρβαροι λαοί, υπάρχουν βάρβαρες σχολές σκέψης… ο διεθνισμός ήταν η απάντηση στις δικές μου εθνικιστικές αντιλήψεις»
Αντί απάντησης βρίσκουν καταφύγιο στην κατηγορία του προδότη
Γαλλικές βουλευτικές εκλογές – Εξαιρετικές εξελίξεις για την Ευρώπη και τον κόσμο
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνοδοί των Δυτικών
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΑΜΒΛΩΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΗΠΑ - Πόση δημοκρατία χωρά σε ένα καπιταλισμό της οικονομικής κρίσης;
Κύπρος 1974 - Ευρώπη και κόσμος 2022
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ Και η ειρήνη που χάθηκε από τον ορίζοντα
Ο δοξασμένος από τους δυτικούς Γκορμπατσόφ
Μετασοβιετική Ρωσία
Θεσσαλονίκη: Εξαγγελίες Τσίπρα
ΠΙΘΑΝΗ ΝΕΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΥΡΙΖΑ
Ακροδεξιοί/φασίστες στην Ιταλική κυβέρνηση
Η ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΤΑΙ Υποκρισία και απανθρωπιά σε όλο τους το μεγαλείο
Δολοφονίες στο Αιγαίο – Τεράστιες οι ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Εξαγγελία παναπεργίας (Για μια θέση στον ήλιο)
Επετειακό για τη Ρωσική Επανάσταση
Ρωσική Επανάσταση (2ο κείμενο)
Ρωσική Επανάσταση (3ο κείμενο)
Ρωσική Επανάσταση (4ο κείμενο)Ρωσική Επανάσταση (5ο κείμενο)
Ρωσική Επανάσταση (6ο κείμενο)
Μια κατάσταση εκτός ελέγχου που πρέπει να κτυπήσει καμπανάκι για την αριστερά
Σκάνδαλο Καϊλή (ευρωβουλευτού του ΠΑΣΟΚ) ή σκάνδαλο ευρωπαϊκών θεσμών;
«Η ενεργειακή κρίση θα διαβρώσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης το 2023» Economist Intelligence Unit
«Η βιομηχανική παραγωγή έχει ήδη αρχίσει να μειώνεται κατακόρυφα» Economist Intelligence Unit
ΣΥΡΙΖΑ: Μπροστά σε νέα διακυβέρνηση;
ΣΥΡΙΖΑ: Μπροστά σε νέα διακυβέρνηση; (2ο κείμενο)ΣΥΡΙΖΑ: Μπροστά σε νέα διακυβέρνηση; (3ο κείμενο)
ΣΥΡΙΖΑ: Μπροστά σε νέα διακυβέρνηση; (4ο κείμενο)Ο ανθρωπισμός «ξεχειλίζει» όταν φονιάς είναι ο σεισμός αλλά όλα είναι εντάξει όταν φονιάς είναι ο πόλεμοςΚάτω από την επιφάνεια πολύ δυσοίωνων εξελίξεων
Ουκρανία: Ένα χρόνο μετά - Η δολοφονία μιας χώραςΑπόρριψη κινεζικού σχεδίου ειρήνης – Σκηνικό παγκόσμιου πολέμου
Κοινωνική έκρηξη – «Κεραυνός εν αιθρία;»
Αθλια οικονομική και πολιτική κατάσταση και το έγκλημα στους σιδηροδρόμουςΠρώτα η Silicon Valley και η Signature Bank στις ΗΠΑ - Μετά η Credit Suisse στην Ελβετία – Μετά τι;
Τραπεζικές καταρρεύσεις ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας κρίσης
Χωρίς τέλος οι επιπτώσεις – Απόλυτα αδιέξοδα για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα
ΚΥΠΡΟΣ: Είκοσι χρόνια από το άνοιγμα των οδοφραγμάτων
Η τελική φάση της εξέγερσης των Τουρκοκυπρίων
Απρίλης 2003 – Το τείχος του διαχωρισμού της Κύπρου ραγίζει
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ – Μια σύντομη τοποθέτηση για την κρίση, τη δεξιά, το αριστερό μέτωπο και το πρόγραμμα
Ελληνικές εκλογές: Πολύ άσχημα αποτελέσματα – Ακόμη πιο άσχημες ερμηνείες των κακών αποτελεσμάτων
Με αφορμή τους «παράνομους» μετανάστες της προηγούμενης εβδομάδας
Με αφορμή το έγκλημα στην Πύλο – Το νέο είδος (ο άνθρωπος) οργανώνεται σε κοινότητες
Με αφορμή το έγκλημα στην Πύλο – Από την εμφάνιση του ανθρώπου στις ταξικές κοινωνίες και το κράτος
Μπροστά στην κατάρρευση ΣΥΡΙΖΑ
Χάνεται η πίστη στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα από τα επιτελεία του – Αλλά παραμένει από αριστερά
Μπροστά στην κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και μπροστά στην παγκόσμια κρίση
Μιάμιση δεκαετία μετά
Μιάμιση δεκαετία μετά (2ο κείμενο)
Μιάμιση δεκαετία μετά (3ο κείμενο)