Μιάμιση δεκαετία μετά (10ο κείμενο)

Κυριακή, 01 Οκτωβρίου 2023 02:18

Μιάμιση δεκαετία μετά (10ο κείμενο)

ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΝΑΣ ΛΑΟΣ

ΟΙ ΦΤΩΧΟΙ ΤΩΝ ΗΠΑ ΑΝΑΤΡΕΠΟΥΝ ΤΟΥΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΓΕΛΟΙΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Του Σωτήρη Βλάχου

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Η στρατηγική των ΗΠΑ, ο νεοφιλελευθερισμός, το τσάκισμα των μεροκάματων, τα χρηματοπιστωτικά παιγνίδια, τα παράγωγα αποδεικνύονται ανεπαρκή. Το 2008 η παγκόσμια οικονομία αναποδογυρίζεται. Αυτό αποφάσισαν… οι φτωχοί κάτοχοι στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ. Για τον πολύ απλό λόγο ότι όταν ‘έφτασε’ ο τελικός λογαριασμός, δεν μπορούσαν να πληρώσουν.

“...μια τεράστια αναπροσαρμογή (των δανείων) θα γινόταν σύντομα (μέσα στο 2005). Ένα συνολικό ποσό 325 δισεκατομμυρίων δολαρίων θα αναπροσαρμοζόταν σε ψηλότερα επιτόκια στους επόμενους δώδεκα μήνες, και 490 δις στους επόμενους 36 μήνες” (Colossal Failure of Common Sensε»). Αυτό θα σήμαινε ότι για χιλιάδες ανθρώπους η μηνιαία επιβάρυνση στο εισόδημά τους θα αυξανόταν από “...400 δολάρια... δόση χάριτος... σε 2000... ή 2500” (Το ίδιο).

Με δόση χάριτος (Teasing period - περίοδος μέχρι και τρία χρόνια κατά την οποία η δόση κάλυπτε τους τόκους στην καλύτερη περίπτωση), ξεπέρασε η αμερικάνικη οικονομία την ύφεση της Άνοιξης του 2000, την τελευταία πριν το κραχ του 2008. Και με δάνεια για αγορά κατοικίας που πιο εύκολα δεν είχαν δοθεί ξανά.

Το ξεψείρισμα του κάθε αιτούντα δανείου για κατοικία, η λεπτομερειακή εκτίμηση της δυνατότητάς του να ανταποκριθεί στην αποπληρωμή του δανείου - όλα αυτά ανήκαν στο παρελθόν. Τώρα υπήρχε ένας θαυμαστός νέος κόσμος. Με τις κτηματομεσιτικές εταιρείες να διαφημίζουν, «Δάνεια χωρίς αποδεικτικά στοιχεία» (Νο Documents Loans), «Δάνεια Χωρίς Προκαταβολή» (No Down Payment Loans). “Το 2005, το 43% των ατόμων που αγόραζαν οικία για πρώτη φορά δεν είχαν δώσει τίποτε για προκαταβολή. Αυτός ο αριθμός είχε ανεβεί από το 27% το 2003” (Το ίδιο)

Και όταν, με την αναπροσαρμογή των δόσεων από 400 δολάρια... δόση χάριτος... σε 2000... ή 2500, οι εισπράκτορες των δόσεων, αντί για τους φτωχούς κατόχους στεγαστικών δανείων στο σπίτι, έβρισκαν τα κλειδιά του σπιτιού στο γραμματοκιβώτιο, τότε αναδεικνυόταν σε όλο του το μεγαλείο το πραγματικό νόημα του φοβερού και τρομερού, κατά τα άλλα, όρου Παγκοσμιοποίηση:

«Παγκοσμιοποίηση ήταν όταν ένας οικονομικά γυμνός κάτοχος στεγαστικού δανείου στο Stockton (ΗΠΑ), πτώχευε ξαφνικά, πετούσε τα κλειδιά του σπιτιού στο γραμματοκιβώτιο και εξαφανιζόταν - και το χρέος του των 300 χιλιάδων δολαρίων εμφανιζόταν σαν μη εξυπηρετούμενο στους ισολογισμούς μιας συνοικιακής τράπεζας στην Σαγκάη, την Σιγκαπούρη, το Τόκιο ή το Λονδίνο» (Colossal Failure of Common Sense”).

Αυτός μπορούμε να ισχυριστούμε είναι ένας από τους πιο ακριβείς ορισμούς της παγκοσμιοποίησης που έχουμε συναντήσει.

Η παγκοσμιοποίηση, η νεοφιλελεύθερη περίοδος και η ολοένα πιο καθοριστική λειτουργία των τραπεζών στο παγκόσμιο σύστημα, συνοδεύτηκε με μια χωρίς προηγούμενο εισαγωγή μαθηματικών μοντέλων στην οικονομική θεωρία.

Λαμπρά μυαλά σε «λαμπρούς» Οργανισμούς και Οίκους αξιολόγησης όπως οι Μoody's, Standard & Poor's κλπ, πείστηκαν και έπεισαν ότι, χρησιμοποιώντας την επιστήμη, κουμάνταραν τη ζούγκλα της παγκόσμιας αγοράς, διασφάλιζαν το ίδιο το μέλλον.

Οι φτωχοί των ΗΠΑ πετώντας τα κλειδιά του σπιτιού στο γραμματοκιβώτιο, πετούσαν ταυτόχρονα στον κάλαθο των αχρήστων όλη την «επιστήμη» που τα golden boys είχαν δημιουργήσει, κοστίζοντας στις κοινωνίες, μέσα από μισθούς και φιλοδωρήματα, αμύθητα ποσά.

ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΤΟΧΙΑ ΚΙΝΗΣΕΩΝ

Στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς όπως η Lehman Brothers, τους Οίκους αξιολόγησης όπως οι Moody’s, οι Standard & Poors, εργοδοτούνταν άτομα με ψηλά προσόντα από τα καλύτερα πανεπιστήμια.

«Λαμπρά μυαλά σε λαμπρούς Οργανισμούς και Οίκους», που όμως δεν είδαν αυτό που θα μπορούσε να εντοπίσει ο κάθε άνθρωπος. Ότι δηλαδή, όλες αυτές οι εκατοντάδες χιλιάδες και εκατομμύρια Αμερικανοί, που με δυσκολία μπορούσαν να αντέξουν την δόση των 400 δολαρίων τον μήνα, δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν όταν αυτή αναπροσαρμοζόταν στα 2000 ή 2500 δολάρια.

Καταθλιπτικά, απλό στοιχείο για να διαφύγει οποιουδήποτε! Είναι ένα πράγμα όμως, οι εξελίξεις στην επιστήμη να χρησιμοποιούνται για λύση προβλημάτων στις ζωές των ανθρώπων και εντελώς διαφορετικό να επιστρατεύεται η «επιστήμη», σε μια εκ των προτέρων καθορισμένη αποστολή κατασκευής θεωρητικών μοντέλων, που να συνάδουν με τεράστια συμφέροντα ομάδων και τάξεων.

Ο Larry Macdonald, εκ των αντιπροέδρων της Lehman Brothers, καταθέτει την δική του μαρτυρία: «Η Lehman Brothers αγόραζε τις υποθήκες που άξιζαν 300 χιλιάδες δολάρια η κάθε μια σε ποσότητα δέκα χιλιάδων κάθε φορά, τις έδενε σε εγγυημένα ομόλογα (τίτλοι για τους οποίους μιλήσαμε επανειλημμένα)… και τις πουλούσαν στην αγορά... 1% τόκος σε μια δέσμη 3 δις δολαρίων... αυτό σημαίνει 30 εκατομμύρια στο εισόδημα της Lehman..” (Larry Macdonald, «Colossal Failure of Common Sense»).

Για να γίνει δυνατή η πώληση τέτοιων ποσοτήτων από «εγγυημένα» ομόλογα, έπρεπε η «επιστήμη» να βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία τους, αλλά και να εγγυηθεί την κορυφαία ποιότητά τους.

«Οι S&P, Fitch Ratins, και οι Moody's ήταν εκεί δίνοντας βαθμολογίες ΑΑΑ σαν σοκολάτες, μαζεύοντας τεράστιες χρεώσεις (fees) και βοηθώντας στην οργάνωση για την πώληση των ομολόγων σε όλο τον κόσμο» (Το ίδιο). Ο Οίκος αξιολόγησης Moody's είχε εισοδήματα από τις δραστηριότητές του, στις οποίες πολύ σημαντικό μέρος αποτελούσε η αξιολόγηση τίτλων: «800.7 εκατομμύρια δολάρια το 2001, το 2005 ανήλθαν στα 1.73 δισεκατομμύρια και το 2006 στα 2.037 δισεκατομμύρια» (Το ίδιο).

Αμύθητα ποσά, μέρος των οποίων διαμοιραζόταν μεταξύ των στελεχών που «διαχέαν» τα ρίσκα, που «διασφάλιζαν» το μέλλον, που έκλειναν τις συμφωνίες, που πουλούσαν τους τίτλους. Οι πολυτελείς δεξιώσεις, οι πανάκριβες κατοικίες, ο ήχος των γυαλιστερών Porsche, η απίστευτα προνομιακή ζωή, ήταν η δική τους πραγματικότητα.

Η άλλη πραγματικότητα των Golden boys, ήταν ότι όλες οι κρίσεις από την δεκαετία του 1970, είχαν αντιμετωπιστεί. Με «κάπως» αμφιλεγόμενες μεθόδους, είναι αλήθεια, αλλά αντιμετωπίστηκαν. Κρίσεις που είχαν γίνει σύμφυτο φαινόμενο της νεοφιλελεύθερης περιόδου. Και στην επόμενη ύφεση κάτι θα βρεθεί για την αντιμετώπισή της. Αμφιλεγόμενο ή όχι μας παίρνει παρακάτω και βλέπουμε. Έτσι, θεωρούσαν ότι μια κρίση που δεν θα μπορούν πια να διαχειριστούν «δεν θα έρθει επειδή έλεγαν ότι δεν θα έρθει…» (Γιάννης Βαρουφάκης, Ο Παγκόσμιος Μινώταυρος).

… /Συνέχεια στο επόμενο κείμενο, «Ομοιότητες με την κρίση του 1929»