Μιάμιση δεκαετία μετά (11ο κείμενο)

Τρίτη, 10 Οκτωβρίου 2023 00:09

Μιάμιση δεκαετία μετά (11ο κείμενο)

ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΝΑΣ ΛΑΟΣ

Του Σωτήρη Βλάχου

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ 1929 ΜΕ ΤΟ 2008

Οι αβάστακτα ελαφρές εκτιμήσεις των πολιτικών εκπροσώπων του Κεφαλαίου

«Κανένα Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών που συγκλήθηκε ποτέ, επισκοπώντας την κατάσταση στην Ένωση (ΗΠΑ) δεν συνάντησε πιο ευχάριστες προοπτικές από αυτές που παρουσιάζονται στην παρούσα στιγμή» (John Kenneth Galbraith «The Great Crash 1929» έκδοση 1955) θα πει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Coolidge, σε μήνυμά του που έστειλε σε συνεδρία του Κογκρέσου στις 4 Δεκεμβρίου του 1928, λίγο πριν την μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή στην καπιταλιστική ιστορία.

Το Economic Society του Χάρβαρντ, με την αφρόκρεμα των οικονομολόγων, εντόπιζε, το Νοέμβριο του 1929, ένα μήνα μετά το ξεκίνημα της καταστροφής, ότι υπήρχαν όλα τα στοιχεία για να είναι κάποιος αισιόδοξος και ότι «...σοβαρής μορφής ύφεση όπως αυτή του 1920 - 21 είναι έξω από κάθε πιθανότητα» (Το ίδιο). Οι πολιτικοί εκπρόσωποι του συστήματος σήμερα δεν έχουν καλύτερες επιδώσεις απ’ ότι οι τότε εκπρόσωποί του, παρά την εμπειρία του τότε.

Ο Βρετανός υπουργός οικονομικών και μετέπειτα πρωθυπουργός Gordon Brown, δήλωσε το 2006 ότι δεν έμπαινε πια ζήτημα «… επιστροφής στους κύκλους ανάπτυξη, κρίση…» ( Mick Brooks, Capitalist Crisis, Αγγλική έκδοση, 2012). Ο Mervyn King, Διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, δήλωσε το 2008, μήνες μόνο πριν την κατάρρευση ότι, η τελευταία δεκαετία ήταν μια ωραία δεκαετία, «χωρίς πληθωρισμό και με σταθερή ανάπτυξη» (Το ίδιο).

Οι Οίκοι σίγουρα είχαν πολύ πιο καταρτισμένα στελέχη από τους πολιτικούς εκπρόσωπους του κεφαλαίου. Παρόλα αυτά οι εκτιμήσεις τους για την κατάσταση ήταν ακόμα πιο αξιοθρήνητες.

Ο Οίκος Standard & Poor's έδωσε στην Lehman Brothers βαθμολογία AAA, την ανώτατη, ένα μήνα πριν καταρρεύσει. Μέχρι και έξι ημέρες μόνο πριν από την κατάρρευση της Lehman Brothers, που αποτέλεσε τη σπίθα που οδήγησε στη μεγάλη κρίση, αυτός ο οίκος διατήρησε σε αξιολόγησή του τη Lehman Brothers στην επενδυτική βαθμίδα "A". Η Moody's περίμενε ακόμη περισσότερο, υποβαθμίζοντας τη Lehman (κατά μια μόνο μονάδα παρακαλώ) μία εργάσιμη ημέρα πριν την κατάρρευσή της.

Τόση ήταν η πρόκληση αυτών των εκτιμήσεων για την κοινωνία που το 2009, σε ακρόαση στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, ο Ρεπουμπλικάνος Speier, κατηγορούσε αντιπροσώπους των Moody’s, ότι, «Βαθμολογήσατε τις ΑIG και Lehman Brothers με AAA, AA λίγα λεπτά πριν καταρρεύσουν.» (Huffington Post: Credit Rating Agency Analysts Covering AIG, Lehman Brothers Never Disciplined, 13.7.2011).

Ακόμα και μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, ο πανίσχυρος υπουργός οικονομικών των ΗΠΑ στην τελευταία διακυβέρνηση Bush και πρώην Εκτελεστικός Διευθυντής της Goldman Sachs, Hank Paulson, δήλωνε σε ακρόαση του Κογκρέσου ότι προτιμούσε «Τους μηχανισμούς της αγοράς» (Bush, Paulson reverse course in bailout plan, MSNBC NEWS, 14.10.2008).

Ώρες μετά, στον ίδιο χώρο, συνειδητοποιώντας τις διαστάσεις αυτού που συνέβαινε ζήτησε, (αναφορά που ήδη κάναμε), με εξαιρετικά δραματικό τρόπο, την κρατική παρέμβαση: «Εκτός και αν δράσετε άμεσα, το χρηματοπιστωτικό σύστημα αυτής της χώρας, και του κόσμου, θα διαλυθούν (melt down) μέσα σε λίγες μέρες» (Colossal failure of Common Sense, Larry Macdonald).

Στις 29 Σεπτεμβρίου του 2008, όταν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είχε πια γονατίσει, το παλληκάρι της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, δήλωνε ότι «Οι Γαλλικές Τράπεζες φαίνονται ικανές να ανταπεξέλθουν της απειλής» (The turmoil that begun on Wall Street now spans the globe, washigtonpost.com, 30.9.2008). Την επόμενη, 30 Σεπτεμβρίου του 2008, συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη ανωτάτων τραπεζικών στελεχών, ανωτάτων συμβούλων του και του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας για να… αντιμετωπίσει την έκτακτη κατάσταση.

Τον Οκτώβριο του 2008, ο Alan Greenspan, πρώην Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και κύριος θεωρητικός της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής, εξομολογήθηκε ότι ανακάλυψε «ένα σφάλμα στο μοντέλο που προσδιόριζε το πώς λειτουργεί ο κόσμος» (Γιάννης Βαρουφάκης, Ο Παγκόσμιος Μινώταυρος).

Για το πιο ακριβώς ήταν το σφάλμα που εννοούσε δεν υπάρχει σημασία να ασχοληθούμε. Μιάμιση δεκαετία μετά, η αποτυχία τους να αντιμετωπίσουν την παγκόσμια κατάσταση που συνεχώς επιδεινώνεται και το φάσμα νέας παγκόσμιας κατάρρευσης, είναι οι πιο σαφείς ενδείξεις ότι το σφάλμα δεν βρίσκεται στα μοντέλα τους αλλά στο ίδιο το σύστημά τους.

Στο ερώτημα της Βασίλισσας, «Γιατί δεν το προβλέψατε;» η Βρετανική Ακαδημία έδωσε απάντηση στις 22 Ιουλίου του 2009, η οποία συνοψίζεται, θα πει ο Γιάννης Βαρουφάκης στο: «Ουπς! Την πατήσαμε. Παρατηρούσαμε τη δημιουργία μιας τερατώδους φούσκας και νομίζαμε ότι βιώναμε τη γέννηση ενός θαυμαστού νέου κόσμου» (Το ίδιο).

Μετά από περίπου τρεις δεκαετίες επιβολής των νεοφιλελεύθερων δογμάτων, θεωρητικής στήριξής τους σαν τις αιώνιες οικονομικές αλήθειες, διαπόμπευσης του δημόσιου τομέα και των κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομία, «άρχισαν να διοχετεύουν τρισεκατομμύρια δολάρια, ευρώ, γεν κλπ στο χρηματοπιστωτικό σύστημα… που μέχρι πριν από λίγους μήνες βρισκόταν στον κολοφώνα της δόξας του, συσσωρεύοντας αμύθητα κέρδη και διατρανώνοντας προκλητικά ότι είχε ανακαλύψει την αστέρευτη φλέβα χρυσού.»

«Και όταν αποδείχτηκε ότι όλο αυτό το δημόσιο χρήμα δεν έφτανε για να συγκρατήσει την κατάρρευση, οι πρόεδροι και πρωθυπουργοί μας, άντρες και γυναίκες με νεοφιλελεύθερα διαπιστευτήρια υπεράνω υποψίας, άρχισαν να εθνικοποιούν τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, ακόμα και αυτοκινητοβιομηχανίες με μια ‘σοσιαλμανία’ που ούτε ο Λένιν δεν είχε επιδείξει το 1917» (Το ίδιο).