Η παγκόσμια οικονομική κατάσταση μιάμιση δεκαετία μετά (12ο κείμενο)

Κυριακή, 15 Οκτωβρίου 2023 00:12

Η παγκόσμια οικονομική κατάσταση μιάμιση δεκαετία μετά (12ο κείμενο)

ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΝΑΣ ΛΑΟΣ

Του Σωτήρη Βλάχου

ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΧΟΥΝ ΧΑΣΕΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ

«Η γερμανική οικονομία θα συρρικνωθεί τον χρόνο που μας έρχεται», είχε αναφέρει το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Ifo του Μονάχου τον Σεπτέμβριο του 2022.

Αυτή η πρόβλεψη αποτέλεσε στροφή 180 μοιρών από την πρόβλεψη που είχε κάνει τρεις μήνες πριν. Στο 3.7% είχε τότε (Ιούνιος) προβλέψει την ανάπτυξη, στο -0.3% (συρρίκνωση) τον Σεπτέμβριο.

Από το +3.7% όμως μέχρι το -0.3 είναι μίλια ολόκληρα διαφορά.

Όσο τα πράγματα είναι σταθερά, ινστιτούτα και αναλυτές έχουν εύκολη δουλειά.

Οι δυσκολίες ξεκινούν όταν δοκιμάζουν να προβλέψουν σε περιόδους αστάθειας και κρίσης όπως οι σημερινές.

Από το καλοκαίρι του 2022 αναθεωρούν.

«Η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς ύφεση» είχε αναφέρει στο τέλος Ιουνίου του 2022, ο Pierre - Olivier Gourinchas, οικονομικός σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου - αλλάζοντας μοτίβο από προηγούμενες αισιόδοξες προβλέψεις.

Τονίζει ότι «Οι προοπτικές έχουν σκοτεινιάσει σημαντικά από τον Απρίλιο…

«Ο κόσμος μπορεί σύντομα να βρίσκεται στο χείλος μιας παγκόσμιας ύφεσης…

«Ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως» (Pierre-Olivier Gourinchas).

«Η απώλεια αγοραστικής δύναμης, όπως μετράται από τη μείωση στο πραγματικό κατά κεφαλήν μισθό φέτος και το επόμενο έτος κατά περίπου 3% κάθε χρονιά…

«είναι υψηλότερη από οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο αφότου εισήχθη το τρέχον σύστημα εθνικών λογαριασμών το 1970» δήλωσε ο Βολμερσχόιζερ, διευθυντής οικονομικών προβλέψεων του Ifo.

Από το 1970 όμως μέχρι σήμερα μιλούμε για περισσότερο από μισό αιώνα.

Ένα διάστημα στο οποίο μεσολάβησε και η παγκόσμια κρίση του 1973 - 74, που δεν οδήγησε όμως σε τόσο μεγάλη μείωση από τον ένα χρόνο στον άλλο.

«Η παγκόσμια οικονομία… αντιμετωπίζει μια ολοένα πιο ζοφερή και αβέβαιη προοπτική», κατέληξε ο σύμβουλος.

«Έπειτα από ένα ισχυρό πρώτο εξάμηνο του έτους, η οικονομία της ΕΕ έχει πλέον εισέλθει σε μια πολύ πιο δύσκολη φάση», ανάφερε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις φθινοπωρινές (2022) οικονομικές της προβλέψεις για το 2022 - 2024.

Όπως και το Ifo, απέδωσαν την επιδείνωση της παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης αποκλειστικά στους κραδασμούς του πολέμου στην Ουκρανία.

Όπως και με την πανδημία, έτσι και στην περίπτωση του πολέμου, αναδεικνύουν ένα αποδιοπομπαίο τράγο, διαγράφοντας έντεχνα το γεγονός ότι από το 2008 με το παγκόσμιο κραχ ουδέποτε κατάφεραν να οδηγήσουν την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα και μεγέθη στην πριν το 2008 κατάσταση.

Ο πόλεμος, όπως και η πανδημία, έχει συμβάλει στην οικονομική επιδείνωση.

Δεν μετέτρεψε όμως μια κατάσταση ανάπτυξης και ευημερίας σε κρίση και αστάθεια.

Μετέτρεψε μια δύσκολα ελεγχόμενη κρίση σε γόνιμο έδαφος για άφιξη βαθιάς καθίζησης.

Μέσα σε αυτή τη διαδοχή αναθεωρημένων προβλέψεων, που αναδεικνύει ότι τα ηνία της παγκόσμιας οικονομίας έχουν φύγει από τα χέρια τους, πρόβλεπαν… ότι μέχρι το 2024, «η οικονομική ανάπτυξη θα αποκατασταθεί και θα φτάσει κατά μέσο όρο 1,6% στην ΕΕ και 1,5% στη ζώνη του ευρώ» - τόσο μεγάλη ανάπτυξη!

Η εκτίμηση φυσικά για επαναφορά σε ανάπτυξη βασιζόταν σε τόσο στέρεες παραμέτρους, όσο βασίζονταν και οι προβλέψεις του τελευταίου καιρού που αναθεωρούνται δυο τρεις μήνες αργότερα.

Βασιζόταν στο ότι τα μέτρα που εισήγαγαν οι κυβερνήσεις «για να μετριάσουν τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών της ενέργειας» θα αποσυρθούν «κατά τη διάρκεια του 2023 και η επανέναρξη της ανάπτυξης αναμένεται να…» τα κάνει όλα καλύτερα.

Αν όχι βλέπουμε…

Η ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2022, 2023 και 2024, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2022, προβλεπόταν να παραμείνει πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης και της ΕΕ.

Συγκεκριμένα, για την Ελλάδα η Επιτροπή μιλούσε για ανάπτυξη 6% το 2022, 1% το 2023 και 2% το 2024 - το 1% και 2% δεν το λες και ανάπτυξη αλλά έχουν τέλος πάντων θετικό πρόσημο.

Ανάλογες προβλέψεις έκανε και η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας: «Ανοδική αναθεώρηση της πρόβλεψης για την αύξηση του ΑΕΠ το 2022 στο 4,0% παρά την ένταση της πληθωριστικής κρίσης».

Αυτές οι προβλέψεις βασίζονταν και πάλι σε… στιβαρές διαπιστώσεις:

«Τα στοιχεία του 1ου τριμήνου υπογράμμισαν το σημαντικό ρόλο που συνεχίζει να διαδραματίζει η ομαλοποίηση των συνθηκών στην οικονομία…»

Τελικά η ομαλοποίηση των συνθηκών στην οικονομία… δεν ήταν και τόσο ομαλή.

Και οδήγησε σε αυτό που η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ χαρακτήρισε στις 8/12/22, «παράδοξη επιβράδυνση της ανάπτυξης»:

«Στο 2,8% προσγειώθηκε η ανάπτυξη το γ΄ τρίμηνο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ…

«πολύ χαμηλότερα από τις εκτιμήσεις των αναλυτών, που την τοποθετούσαν στην περιοχή του 5%»...

«Σημειώνεται ότι οι επίσημοι φορείς ήταν εξίσου ή και περισσότερο αισιόδοξοι από την κυβέρνηση στις πρόσφατες προβλέψεις τους:

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμούσε 6%, το ΔΝΤ 5,2% και η Τράπεζα της Ελλάδος 6,2%».

Ο δείκτης S&P 500 περιλαμβάνει 500 κορυφαίες εταιρείες και αποτυπώνει περίπου το 80% της διαθέσιμης κεφαλαιοποίησης της αγοράς, με την Apple, τη Microsoft και την Exxon να είναι οι τρεις μεγαλύτερες εταιρείες.

Αυτός ο δείκτης είχε μειωθεί κατά ένα πέμπτο τους πρώτους μήνες του 2023.

Τέτοιες διακυμάνσεις στα χρηματιστήρια όμως, σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, αποδεικνύουν πόσο εκτός ελέγχου έχει γίνει η κατάσταση για τις κεντρικές τράπεζες.

Στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός είχε σημειώσει την ίδια περίοδο ρεκόρ 40 ετών με τάση να συνεχίζει να ανεβαίνει.

Ανάλογη κατάσταση επικρατεί και στην ευρωζώνη.

Η βρετανική οικονομία οδηγείται σύμφωνα με πολλές εκτιμήσεις, σε ύφεση πριν από το τέλος του 2023.

Τα επίπεδα του ιδιωτικού και του δημόσιου χρέους έχουν αυξηθεί από 200% το 1999 σε 350% σήμερα.

Τέτοια επίπεδα χρέους όμως μετατρέπουν τον συνδυασμό αυστηρότερης νομισματικής πολιτικής και αύξησης των επιτοκίων σε βόμβα στα θεμέλια της όποιας δυνατότητας υπήρχε για ανάκαμψη.

Υπερχρεωμένα νοικοκυριά, εταιρείες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κυβερνήσεις θα οδηγηθούν σε χρεοκοπία.

Ο γνωστός ακαδημαϊκός Nouriel Roubini, που σίγουρα δεν έχει σχέση με την αριστερά και τον μαρξισμό, αναφέρει:

«Ο χώρος για δημοσιονομική επέκταση θα είναι πιο περιορισμένος αυτή τη φορά...

«Τα περισσότερα από τα δημοσιονομικά πυρομαχικά έχουν χρησιμοποιηθεί και τα δημόσια χρέη γίνονται μη βιώσιμα…

«Τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα πριν βελτιωθούν».

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει οικονομικά σοκ όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στις φτωχές χώρες της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.

Για αυτές τις χώρες, η προοπτική είναι εφιάλτης.

Οι τιμές των μεγάλων καλλιεργειών τροφίμων στις παγκόσμιες αγορές αυξήθηκαν κατά σχεδόν 40% μέσα σε πέντε μήνες, με αποτέλεσμα, «44 εκατομμύρια άνθρωποι σε 38 χώρες να βρίσκονται σε επίπεδα έκτακτης ανάγκης πείνας», σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

Ο Economist προειδοποιεί για «σκοτεινούς οικονομικούς ουρανούς και την επερχόμενη απειλή ενός πικρού χειμώνα δυσαρέσκειας…

«Κοιτάξτε σχεδόν προς οποιαδήποτε κατεύθυνση και υπάρχουν λόγοι να ανησυχείτε για τις μεγάλες απειλές για την παγκόσμια οικονομία».

Το κεφάλαιο και τα επιτελεία του έχουν χάσει τον έλεγχο.

… / Στην επόμενη έκδοση της στήλης επιπλέον αναφορά σε αστικά επιτελεία που κάνουν τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις